Απεικονίσεις της ανάγνωσης στη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία: Μελέτη, καταγραφή και παρουσίαση

Νούλα, Δωροθέα

Depictions of reading in contemporary children's literature: Study, register, presentation

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Νούλα, Δωροθέα

Date

2022-02-17

Advisor

Σιδηροπούλου, Μαρέττα

Μεταπτυχιακή εργασία (7.983Mb)

Keywords

Φιλαναγνωσία ; Παιδική λογοτεχνία ; Αναδυόμενος γραμματισμός ; Αναδυόμενος γραμματισμός

Abstract

Εισαγωγή: Οι γνωστικές ικανότητες των μικρών παιδιών προάγουν τον αναδυόμενο γραμματισμό ήδη από την προσχολική ηλικία. Ως «αναδυόμενος γραμματισμός» ορίζονται οι πρώιμες εκδηλώσεις συμπεριφορών ανάγνωσης και γραφής των μικρών παιδιών, οι οποίες συνδέονται τόσο με την κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση του γραπτού λόγου όσο και με την κατανόησή του. Τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν να διαβάζουν και να γράφουν με το συμβατικό τρόπο, ωστόσο, αλληλεπιδρώντας με διάφορα είδη γραπτού λόγου, καλλιεργούν τις δεξιότητες αυτές. H παιδική λογοτεχνία δεν θα μπορούσε παρά να αποτελέσει ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο ενίσχυσης του αναδυόμενου γραμματισμού στα παιδιά, καθ’ ότι η ανάγνωση και η γραφή αποτελούν πολύτιμα εφόδια του ανθρώπου στη σύγχρονη εγγράμματη κοινωνία μας. Σκοπός: Η διερεύνηση του εκδοτικού τοπίου, της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας, σε σχέση με το θέμα της ανάγνωσης, η αποτύπωσή τους αναφορικά με τον τρόπο που παρουσιάζεται η ανάγνωση στο περιεχόμενό τους και η παραγωγή ενός επεξεργασμένου καταλόγου έτοιμου προς αξιοποίηση από την εκπαιδευτική κοινότητα. Μέθοδος: Για την παρούσα ποιοτική έρευνα χρειάστηκε μια πολυδιάστατη ερευνητική μεθοδολογία. Η αρχειακή μελέτη αποτέλεσε την αρχική ερευνητική στρατηγική για τη συλλογή και καταγραφή των βιβλίων παιδικής λογοτεχνίας που αφορούν στην ανάγνωση. Εν συνεχεία, αξιοποιήθηκε η ανάλυση περιεχομένου ώστε να κατηγοριοποιηθεί το υλικό με βάση τις εκφάνσεις της ανάγνωσης και τον τρόπο που παρουσιάζεται μέσα από αυτό. Τέλος, η δημιουργία του καταλόγου ολοκληρώθηκε μέσω της παραγωγής υλικού. Αποτελέσματα: Από την αρχειακή μελέτη προέκυψε η καταγραφή 166 βιβλίων σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας, ελληνικής και μεταφρασμένης στα ελληνικά, στο σύνολο των οποίων απεικονίζεται η ανάγνωση με διαφορετικές εκφάνσεις. Μέσω της ανάλυσης περιεχομένου αποτυπώθηκε ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύονται στα βιβλία οι διαφορετικές αυτές εκφάνσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα βιβλία ταξινομήθηκαν σε τρεις κατηγορίες: α) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσα από τους χώρους ανάγνωσης και βιβλίου, δηλαδή βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία, β) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσω της χαράς για τα βιβλία και τη φιλαναγνωσία και γ) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσω του βιβλίου ως αντικείμενου. Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα όρια των κατηγοριών δεν υπήρξαν σαφή για πολλά από τα βιβλία, με αποτέλεσμα κάποια από τα βιβλία να ανήκουν σε παραπάνω από μία κατηγορία. Ολοκληρώνοντας, από τη μεθοδολογία παραγωγής υλικού, σχεδιάστηκε ένας ψηφιακός κατάλογος των βιβλίων αυτών, σε μορφή flipbook, ο οποίος μπορεί να αναζητηθεί και να χρησιμοποιηθεί ανά πάσα στιγμή αποτελώντας υποστηρικτικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Συμπεράσματα: Η ανάγνωση προβάλλεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία. Οι κατηγορίες που σχηματίστηκαν καθιστούν σαφή τα όρια αυτών των εκφάνσεων, δημιουργώντας μια ξεκάθαρη εικόνα της θεματολογίας, σχετικά με την ανάγνωση, που μπορεί να συναντήσει κανείς σε αυτά τα βιβλία. Το εκδοτικό τοπίο στηρίζει και προωθεί την αναγνωστική αξία καθώς το να δίνεται στα παιδιά πρόσβαση στη λογοτεχνία είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ανάπτυξή τους.

Abstract

Introduction: Young children's cognitive abilities promote emerging literacy from pre-school age. "Emerging literacy" is defined as the early manifestations of young children's reading and writing behaviors, which are associated both with the coding and decoding of written speech and with its comprehension. Young children do not know how to read and write in the conventional way, however, by interacting with different types of written lan-guage, they cultivate these skills. Children’s literature could produce a powerful educa-tional grammar tool for emerging children, as reading and writing are valuable human resources in our modern literate society. Purpose: Exploring the publishing landscape, contemporary children's literature, in rela-tion to the subject of reading, capturing them in terms of how reading is presented in their content and producing an elaborate catalog ready for use by the educational com-munity. Method: A multidimensional research methodology was needed for the present qualita-tive research. The archival study was the initial research strategy for the collection and recording of children's literature books related to reading. Subsequently, content analysis was used to categorize the material based on the appearances of the reading and the way it is presented through it. Finally, the creation of the catalog was completed through the production of material. Results: The archival study resulted in the recording of 166 books of modern children's literature, Greek and translated into Greek, all of which depict reading in different forms. Through content analysis, the way in which these different manifestations are highlighted in the books was captured. In this way, the books were classified into three categories: a) books in which reading is depicted through reading and book spaces, to wit libraries and bookstores, b) books in which reading is depicted through the joy of books and reading and c) books in which reading is depicted through the book as an object. Here it is im-portant to note that the boundaries of the categories were not clear for many of the books, with the result that some of the books belong to more than one category. Conclud-ing, from the methodology of material production, a digital catalog of these books was designed, in the form of a flipbook, which can be searched and used at any time as a sup-portive educational tool. Discussion: Reading is projected in many different ways in contemporary children's liter-ature. The categories formed make the boundaries of these manifestations clear, creat-ing a clear picture of the subject matter of reading that can be found in these books. Pub-lishers support and promote reading value as giving children access to literature is ex-tremely important for their development.