Μικροκυστιδιοποίηση ερυθρών αιμοσφαιρίων σε φυσιολογικές και παθολογικές καταστάσεις

Abstract

Κάτω από φυσιολογικές, αλλά και παθολογικές καταστάσεις, διάφοροι τύποι κυττάρων απελευθερώνουν μικρές σφαιρικές δομές, γνωστές ως κυτταρικά κυστίδια ή εξωκυττάρια κυστίδια (ΕVs). Έχει επικρατήσει τα κυστίδια αυτά να ταξινομούνται, ανάλογα με το μέγεθος και την προέλευσή τους, σε εξωσώματα, μικροκυστίδια (MVs) και αποπτωτικά σωμάτια. Τα μικροκυστίδια, με τα οποία θα ασχοληθεί η παρούσα εργασία, παράγονται από τα κύτταρα είτε λόγω διαφόρων τύπων κυτταρική ενεργοποίηση είτε στα αρχικά στάδια της απόπτωσης. Τις τελευταίες δεκαετίες τα εξωκυττάρια κυστίδια έχουν μελετηθεί εκτενώς, καθώς έπαψαν να θεωρούνται απλά ψευδενδείξεις (artifacts) ή προϊόντα του μηχανισμού εκκαθάρισης του κυττάρου. Στο αίμα περιέχεται αφθονία εξωκυττάριων κυστιδίων, από διαφορετικούς πληθυσμούς κυττάρων, κυρίως αιμοπεταλίων, ερυθροκυττάρων, ενδοθηλιακών κυττάρων και λευκών αιμοσφαιρίων. Τα επιστημονικά δεδομένα συγκλίνουν στο ότι η μικροκυστιδιοποίηση των ερυθροκυττάρων αποτελεί προστατευτικό μηχανισμό του ερυθροκυττάρου, που αποσκοπεί στην αποφυγή της πρόωρης απομάκρυνσής του από την κυκλοφορία. Επιπλέον, ιδιαίτερης σημασίας για την ομοιόσταση του ερυθροκυττάρου και συνεπώς ολόκληρου του οργανισμού, φαίνεται να είναι οι προθρομβωτικές και προφλεγμονώδεις ιδιότητες των μικροκυστιδίων των ερυθροκυττάρων. Αυξημένες ποσότητες τέτοιων μικροκυστιδίων παρατηρούνται σε προθρομβωτικές καταστάσεις όπως η αθηροσκλήρωση, το αιμολυτικό ουραιμικό σύνδρομο και η παροξυσμική νυκτερινή αιμοσφαιρινουρία. Πολυάριθμες μελέτες καταδεικνύουν την αυξημένη παρουσία τους, καθώς επίσης και την πιθανή χρήση τους ως βιοδεικτών, σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε καρδιοπνευμονική παράκαμψη αλλά και στη διάγνωση καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, το έμφραγμα μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST και η στηθάγχη. Τέλος, διαταραγμένη παραγωγή μικροκυστιδίων από ερυθροκύτταρα (λ.χ. αυξημένες ή μειωμένες ποσότητες, αλλαγές στη σύστασή τους κλπ) παρατηρείται σε ασθένειες που σχετίζονται με παθήσεις του ερυθροκυττάρου, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, οι θαλασσαιμίες, η κληρονομική σφαιροκυττάρωση, η κληρονομική ελλειπτοκυττάρωση, η κληρονομική στοματοκυττάρωση, η έλλειψη του ενζύμου αφυδρογονάση της 6-φωσφορικής γλυκόζης (G6PD), καθώς και η μόλυνση με Plasmodium Falciparum (Ελονοσία).