Αντιμετωπίζοντας την συντήρηση ενός σύγχρονου  έργου τέχνης σε χαρτί: «Φωτοτυπίες απευθείας από την ύλη 1980-1981» της Ρένας Παπασπύρου, από τη συλλογή του Εθνικού  Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης

Τσόκα, Λυδία

Confronting the conservation of a contemporary work of art on paper: «Photocopies directly from matter 1980-1981» by Rena Papaspyrou from the National Museum of Contemporary Art

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Τσόκα, Λυδία

Date

2022-06-06

Advisor

CHOULIS, KONSTANTINOS

Διπλωματική εργασία (38.83Mb)

Keywords

Φωτοτυπίες ; Φωτοαντίγραφα ; Photocopies ; Σύγχρονη τέχνη ; X-ray fluorescence ; Fourier transformed infrared spectroscopy ; Φασματοσκοπία ; Συντήρηση έργων τέχνης σε χαρτί

Abstract

Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η ανάδειξη, τεκμηρίωση και εν γένει αντιμετώπιση ενός σύγχρονου έργου τέχνης σε χαρτί, συγκεκριμένα βασισμένο στην τεχνολογία της φωτοαντιγραφής. Οι Φωτοτυπίες απευθείας από την Υλη, όπως το ονόμασε η δημιουργός του Ρένα Παπασπύρου, δημιουργήθηκε την περίοδο 1980-1981 και αποτελεί ένα από τα πολύτιμα έργα της συλλογής του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Το φωτοαντίγραφο, ή φωτοτυπία όπως εσφαλμένα έχει καθιερωθεί να λέγεται, αποτελεί ένα υποτιμημένο υλικό καθημερινής χρήσης ωστόσο στα χέρια ενός καλλιτέχνη μπορεί να αποκαλύψει τις μέγιστες δυνατότητές του. Είναι το ίδιο μέσο που συνέβαλε στην αρχή της φεμινιστικής τέχνης, λόγω της ευρείας διαθεσιμότητάς του σε ένα μέρος του πληθυσμού περιθωριοποιημένο και υποβιβασμένο έως τον 20ο αιώνα, αυτό των γυναικών. Αρχικά, γίνεται μια προσπάθεια ένταξης του συγκεκριμένου έργου στο πλαίσιο που ορίζει η ιστορία της τέχνης, σε συνδυασμό με το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι της εποχής. Για την πλήρη κατανόηση της μορφολογίας του υλικού προς μελέτη, απαραίτητη κρίθηκε η ανασκόπηση στην τεχνολογία κατασκευής και στη διάκριση των τύπων φωτοαντιγραφής. Ο συνδυασμός βιβλιογραφικής μελέτης και εφαρμογής διαγνωστικών απεικονιστικών και αναλυτικών τεχνικών επέτρεψαν την ένταξη των διαφορετικών τύπων φωτοαντιγράφων, που συγκαταλέγονται στο έργο, σε κατηγορίες. Στο πλαίσιο της τεκμηρίωσης του έργου, καταγράφεται ενδελεχώς η κατάσταση διατήρησης κάθε φύλλου που το αποτελούν, δημιουργώντας μια βάση δεδομένων της έκτασης και του είδους των φθορών που εντοπίζονται στο σύνολο του έργου. Σε αυτό όμως το σημείο είναι που εγείρονται και τα μεγαλύτερα ερωτήματα όσον αφορά την συντήρησή του. Ο μεταμοντερνισμός περικλείεται από την αποτίναξη της υλικότητας (αποϋλοποίηση) και τον ενστερνισμό της ανάδειξης του χαρακτήρα και του μηνύματος που θέλει να περάσει ένα έργο τέχνης. Ο συντηρητής, σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη, καλείται να αποκωδικοποιήσει τις φθορές που απειλούν την ακεραιότητα του έργου από αυτές που έχουν μετατραπεί σε χαρακτηριστικά του, συνυπολογίζοντας το κόστος (και τις συνέπειες) που επιφέρουν αν αυτές οι άλλοτε φθορές παραμένουν στην επιφάνεια του αντικειμένου. Εν κατακλείδι, καταγράφονται οι ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, που μέχρι στιγμής είναι γνωστοί βιβλιογραφικά που μπορεί να επηρεάσουν την σταθερότητα των φωτοαντιγράφων. Τέλος, παρουσιάζονται μέθοδοι και υλικά κατάλληλα για την ασφαλή αποθήκευση και έκθεση του συνόλου του έργου. Σαφώς δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί η επιθυμία της καλλιτέχνιδας για τον τρόπο παρουσίασης του έργου της σε μελλοντικές εκθέσεις.

Abstract

The aim of this thesis is to highlight, document and generally confront a contemporary work of art on paper, specifically based on photocopying technology. “Photocopies directly from Matter”, as its creator Rena Papaspyrou called it, were created during the 1980-1981 period and is one of the most valuable works in the collection of the National Museum of Contemporary Art in Athens. Photocopy is an undervalued everyday material; although in the hands of an artist it can reveal its maximum potential. It is the same medium that contributed to the beginning of the feminist art, due to its wide availability to a marginalized and demoded part of the population until the 20th century, that of women. Initially, an attempt is made to integrate this particular artwork into the context defined by the history of art in combination with the socio-political development of the time. In order to fully understand the morphology of the construction material of the case study item, it was necessary to review the manufacturing technology and the distinction of photocopying types. The combination of bibliographic research and application of sophisticate analytical techniques allowed the integration of the different types of photocopies included in the artwork into categories. As part of the documentation, the preservation state of each sheet constituting the installation is recorded in detail, creating a database of the extent and type of damage detected throughout the artwork. But this is where the biggest questions regarding the preservation of the project arise. Postmodernism is enclosed by the shaking of materiality (dematerialization) and the embracing of the character and message that a work of art wants to convey. The conservator, in collaboration with the artist, is summoned to decode the damages that threaten the integrity of the artwork from those that have become its characteristics, taking into account the cost (and consequences) that cause if these former damages remain on the surface of the object. Finally, the external and internal decay factors that can affect the stability of photocopies are recorded, which so far are known in the literature. Methods and materials for more appropriate storage and display of the installation are presented. Clearly, the artist's intent for the presentation of her artwork in future exhibitions could not be omitted.