Πολιτικές ελαχίστου εγγυημένου εισοδήματος για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση

Παϊπέτης, Νικηφόρος

Minimum income policies to combat extreme poverty in Greece and the European Union

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Παϊπέτης, Νικηφόρος

Date

2023-04

Advisor

Χρυσάκης, Εμμανουήλ

Paipetis_21041.pdf (2.719Mb)

Keywords

Ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ; Κοινωνική πολιτική ; Φτώχεια ; Ευρωπαϊκή Ένωση ; Ελλάδα ; Ευρωπαϊκές πολιτικές ; Ελληνικές πολιτικές

Abstract

Η φτώχεια σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί ένα φαινόμενο με τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού βιώνει συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ 35% (περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι) λαμβάνουν βοήθεια για να ξεφύγουν από τα επίπεδα φτώχειας. Οι οικονομικές παροχές παγκοσμίως έφτασαν στο ένα (1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Σε κοινωνικό επίπεδο, οι άνθρωποι αυτοί, εκτός από τις δυσκολίες κάλυψης των βασικών τους αναγκών διαβίωσης, είναι υποκείμενα κοινωνικού αποκλεισμού ή αποτελούν υποσύνολα των κοινωνιών με μειωμένες ευκαιρίες σε διάφορες δράσεις, σε σχέση με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Στην παρούσα μελέτη, αρχικά γίνεται μια περιγραφή του φαινομένου της φτώχειας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μια αναφορά στις δράσεις που έχουν αναληφθεί σε επίπεδο οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση της. Επίσης στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται στοιχεία για την έκταση του φαινομένου της φτώχειας στην Ελλάδα και αναλύονται στοιχεία που δείχνουν πληθυσμιακές ομάδες που είναι περισσότερο ευάλωτες στον κίνδυνο της φτώχειας. Αντικείμενο του δεύτερου κεφαλαίου αποτελεί η συσχέτιση του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος με την κοινωνική πολιτική των κρατών. Παρότι σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις και διαφορετικές οικονομικές δυνατότητες μεταξύ των κρατών, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, είναι μια συνηθισμένη πρακτική που εφαρμόζουν τα κράτη στα πλαίσια της κοινωνικής τους πολιτικής και ένα από τα κοινωνικά δικαιώματα που διαμορφώνουν τις πολιτικές του σύγχρονου κράτους πρόνοιας. Στις περισσότερες χώρες, ανάμεσα τους και η Ελλάδα, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη υποχρέωση των κρατών προς τους πιο αδύναμους και ευάλωτους πολίτες τους. Η έννοια, οι διαφορετικές προσεγγίσεις και η πρακτική εφαρμογή του κοινωνικού δικτύου ασφάλειας στα σύγχρονα κράτη παρουσιάζεται στο τρίτο κεφάλαιο της παρούσας μελέτης, όπως επίσης και ο ρόλος του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σαν τμήμα αυτού του κοινωνικού δικτύου. Το τέταρτο κεφάλαιο, παρουσιάζει την μεθοδολογία και τον σχεδιασμό της παρούσας έρευνας και διατυπώνει τα ερευνητικά ερωτήματα που θα εξεταστούν, ενώ στο επόμενο κεφάλαιο επιχειρείται να δοθούν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, μετά την μελέτη των στοιχείων από προηγούμενες σχετικές μελέτες και έρευνες που χρησιμοποιήθηκαν σαν πηγές. Μέσα από τις απαντήσεις στα ερευνητικά ερωτήματα και μια αξιολόγηση των επιδόσεων της εφαρμογής του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος για την καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας διαμορφώνονται και παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας. Στο έκτο κεφάλαιο, τα αποτελέσματα της έρευνας, θα οδηγήσουν στον σχηματισμό συμπερασμάτων για την μέχρι τώρα εφαρμογή των πολιτικών Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σαν μέσου αντιμετώπισης της ακραίας φτώχειας στην Ελλάδα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και προτάσεων που πιθανά να συμβάλουν στην βελτίωση της αποτελεσματικότητας τους.

Abstract

Global poverty is a phenomenon with enormous economic and social consequences. 10% of the world's population lives in absolute poverty, while 35% (about 2 billion people) receive assistance to escape poverty levels. Global economic benefits reached $1 trillion. At the social level, these people, in addition to the difficulties of meeting their basic living needs, are subject to social exclusion or are subsets of societies with reduced opportunities in various actions, in relation to the rest of society. In this study, firstly, a description of the phenomenon of poverty in the countries of the European Union and a reference to the actions taken at the level of the European Union institutions to combat it are made. Also in the first chapter, data on the extent of the poverty phenomenon in Greece are presented and data are analyzed that show population groups that are more vulnerable to the risk of poverty. The subject of the second chapter is the correlation of the minimum guaranteed income with the social policy of the states. Although at the global level there are different theoretical approaches and different economic possibilities between the states, the minimum guaranteed income is a common practice applied by the states in the context of their social policy and one of the social rights that shape the policies of the modern welfare state. In most countries, including Greece, the minimum guaranteed income is a constitutionally guaranteed obligation of states to their weakest and most vulnerable citizens. The concept, the different approaches and the practical application of the social security network in modern states are presented in the third chapter of this study, as well as the role of the minimum guaranteed income as part of this social network. The fourth chapter presents the methodology and design of the present research and formulates the research questions that will be examined, while the next chapter attempts to provide answers to these questions, after studying the data from previous relevant studies and research that were used as sources. Through the answers to the research questions and an evaluation of the performance of the implementation of the minimum guaranteed income to combat extreme poverty, the results of the present research effort are formulated and presented. In the sixth chapter, the results of the research will lead to the formation of conclusions about the implementation of the minimum guaranteed income policies so far as a means of dealing with extreme poverty in Greece and the European Union, but also proposals that may contribute to improving their effectiveness.