Μελέτη τεκμηρίωσης και συντήρηση ενός τηλεφώνου πεδίου από τη Συλλογή του Μουσείου της ΕΥΔΑΠ

Μπολότη, Αλεξάνδρα

Documentation and conservation of a field telephone from the Collection of the Museum of EYDAP

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Μπολότη, Αλεξάνδρα

Date

2023-04

Advisor

Karatzani, Anna

Μεταπτυχιακή εργασία (9.001Mb)

Keywords

Τηλέφωνο πεδίου ; Βαμβακερό ύφασμα ; Βακελίτης ; Κίτρινος ορείχαλκος ; Ψευδάργυρος

Abstract

Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να προσδιορίσει τα υλικά κατασκευής και τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά ενός τηλεφώνου πεδίου που εντάσσεται στη Συλλογή του Μουσείου της ΕΥΔΑΠ και παρουσιάζεται στο μόνιμο αφήγημά του. Σκοπός της μελέτης είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου πλάνου συντήρησης με στόχο την ανάδειξη του πολυσύνθετου και χρηστικού χαρακτήρα του εν λόγω μουσειακού αντικειμένου και την ανάδειξη των ιχνών της λειτουργίας και χρήσης του. Το τηλέφωνο πεδίου είναι ένα λειτουργικό, χρηστικό αντικείμενο, μαζικής παραγωγής που αποτελείται από πληθώρα σύγχρονων υλικών κατασκευή. Είναι αμερικάνικης παραγωγής του πρώτου μισού του 20ου αιώνα και συνδέεται χρονολογικά με το διάστημα εκτέλεσης των εργασιών του υδροδοτικού και αποχετευτικού συστήματος στην Αττική, οι οποίες ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’30 από τον Μαραθώνα και την κατασκευή της τεχνητής λίμνης και του φράγματος. Η μεθοδολογία αναγνώρισης των υλικών και της τεχνολογίας κατασκευής και η τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης βασίστηκε στην μακροσκοπική παρατήρηση του και στη χρήση διαγνωστικών τεχνικών, όπως Φασματοσκοπία Υπερύθρου με μετασχηματισμό Fourier σε συνδυασμό με την τεχνική της Αποσβένουσας Ολικής Ανάκλασης (ΑΤR – FTIR) και Ηλεκτρονική Μικροσκοπία Σάρωσης σε συνδυασμό με Φασματοσκοπία Ενεργειακής Διασποράς ακτίνων Χ (SEM – EDS). Η μεθοδολογία αυτή βοήθησε στην ταυτοποίηση των υλικών κατασκευής των επιμέρους τμημάτων του τηλεφώνου πεδίου: βαμβακερό ύφασμα (θήκη μεταφοράς), βακελίτης και οξική κυτταρίνη (ακουστικό) και ορείχαλκος και ψευδάργυρος (μεταλλικό πλαίσιο μηχανισμού λειτουργίας). Ταυτόχρονα ταυτοποιήθηκαν τα υλικά που είχαν χρησιμοποιηθεί για την αδιαβροχοποίηση της υφασμάτινης θήκης και την προστασία της από τη φλόγα και την βιολογική προσβολή. Ειδικότερα, ως επιβραδυντικό φλόγας προσδιορίστηκε το τριοξείδιο του αντιμονίου, ενώ για αδιαβροχοποίηση έχει χρησιμοποιηθεί συνθετική ρητίνη πιθανώς PVC. Η εκτενής βιβλιογραφική έρευνα επέτρεψε την ανεύρεση του εγχειριδίου χρήσης του συγκεκριμένου μοντέλου γεγονός που επέτρεψε τον διαχωρισμό του σε επιμέρους στοιχεία καθιστώντας ευκολότερη την μελέτη και συντήρησή του. Τα αποτελέσματα της μακροσκοπικής παρατήρησης και της αναλυτικής διερεύνησης του τηλεφώνου πεδίου οδήγησαν στον σχεδιασμό του προγράμματος συντήρησής του, το οποίο διαμορφώθηκε με βασικό άξονα τη διατήρηση και όχι τη θεραπεία. Οι επεμβάσεις περιορίστηκαν στην απομάκρυνση των επιφανειακών επικαθίσεων και των προϊόντων διάβρωσης, σε στερεώσεις αποδυναμωμένων περιοχών και στην αφαίρεση μεταγενέστερων επεμβάσεων επιδιορθωτικού χαρακτήρα που επηρέαζαν την κατάσταση διατήρησης του αντικειμένου και αλλοίωναν το αισθητικό αποτέλεσμα. Ταυτόχρονα κατά τη διάρκεια των επεμβάσεων συντήρησης αποκαλύφθηκαν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με την αρχική χρήση του τηλεφώνου από τις ένοπλες Δυνάμεις των ΗΠΑ και την χρονολογία και την εταιρεία κατασκευής του ακουστικού, στοιχεία που βοήθησαν στην σύνδεση του τηλεφώνου πεδίου με την Ελληνική Εταιρεία Υδάτων και τα συμπληρωματικά έργα επέκτασης και αναβάθμισης του δικτύου ύδρευσης μετά το 1931 που ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής της τεχνητής λίμνης και του φράγματος του Μαραθώνα. Το τελικό αποτέλεσμα κρίνεται σύμφωνο με τις βασικές επιδιώξεις της συντήρησης, παρά τους προβληματισμούς και τα διλήμματα που προέκυψαν λόγω της ιστορικής αξίας του αντικειμένου και της ποικιλότητας των υλικών κατασκευής του.

Abstract

This study attempts to identify the materials and the technological characteristics of a field telephone. The field telephone is part of the collection of the EYDAP Museum and is presented in its permanent exhibition. The aim of the study is to organize and implement a comprehensive conservation plan, highlighting the complex and utilitarian nature of this museum object as well as the traces of its operation and use. The field telephone is a functional, mass-produced object consisting of a plethora of modern materials. It is of American production from the first half of the 20th century and is chronologically linked to the period of the construction of the water and sewage system in Attica, which began in the 1930s at Marathon. The methodology for identifying the materials and manufacturing technology and documenting the state of preservation was based on macroscopic observation and the use of diagnostic techniques, including Fourier Transform Spectroscopy with Total Reflection Absorption (ATR - FTIR) and Scanning Electron Microscopy with Energy Dispersive X-ray Spectroscopy (SEM - EDS) and Optical Microscopy (OM). This methodology facilitated the identification of the construction materials of the field phone individual parts: cotton fabric (case), bakelite and cellulose acetate (acoustic), and brass and zinc (metal frame of operation mechanism). At the same time, the materials used to waterproof the fabric case and as flame retardant were identified. In particular, antimony trioxide was determined as a flame retardant, while a synthetic resin, probably PVC, was used for waterproofing. The extensive literature research allowed the identification of the model’s user manual, which allowed its separation into individual elements, making easier the study and conservation treatment of the field telephone. The results of the macroscopic observation and analytical investigation of the field telephone led to the design of the appropriate conservation plan, which was designed aiming to highlighting the traces of function in combination with the preservation of the heterogeneous material over time. For this reason, the conservation plan was aimed at preservation rather than restoration, including the removal of surface deposits and corrosion products, the stabilization of weak areas and the removal of subsequent interventions of a corrective nature that affected the state of preservation of the object and altered the aesthetic result. During the treatment of the object valuable information was revealed about the initial use of the telephone by the US Armed Forces and the date and manufacturing company of the headset. Both helped to connect the field telephone with the Hellenic Water Company and the additional works for the expansion and upgrade of the water supply network after 1931, when the construction works of the artificial lake and its dam of Marathon were completed. The final result is deemed to be in line with the main aims of conservation, despite the concerns and dilemmas that arose due to the historical value of the object and the diversity of its construction materials.