Συντήρηση Προ-Κινηματογραφικού Οπτικού Παιχνιδιού από τη Συλλογή της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Το Ζωοτρόπιο.

Βαζελάκη, Σταματία

Conservation of a Pre-Cinematic Optical Toy from the Collection of the Greek Film Archive. The Zoetrope.

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Βαζελάκη, Σταματία

Date

2022-12-16

Advisor

CHOULIS, KONSTANTINOS

Διπλωματική Εργασία (14.56Mb)

Υπεύθυνη δήλωση συγγραφέα (1.467Mb)

Keywords

Ζωοτρόπιο ; Δαίδαλος ; Οπτικό παιχνίδι ; Φιλοσοφικό παιχνίδι ; Τροχός της ζωής ; Τροχός του διαβόλου ; Προκινηματογραφική εποχή ; Αρχαιολογία του κινηματογράφου ; Συντήρηση ζωοτροπίου ; Ταινιοθήκη της Ελλάδος ; διαχείρηση εκθεμάτων

Abstract

Κύριο θέμα της παρούσας εργασίας είναι η συντήρηση και η ανάδειξη του ζωοτροπίου, ενός προ-κινηματογραφικού οπτικού παιχνιδιού, από τις συλλογές της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Το ζωοτρόπιο αποτελεί ένα ιδιαίτερο και σύνθετο αντικείμενο που χαρακτηρίζεται από την κίνησή του. Συμπεριλαμβάνει χάρτινες ταινίες με διαδοχικές απεικονίσεις της κίνησης, που προαναγγέλλουν το κινηματογραφικό φιλμ με τα διαδοχικά καρέ. Με την τοποθέτηση μίας χάρτινης ταινίας περιμετρικά, στο εσωτερικό του κυλίνδρου του ζωοτροπίου και την περιστροφή του πάνω στην ξύλινη βάση, ο θεατής, μέσω των κατακόρυφων εγκοπών, παρακολουθεί την ψευδαίσθηση της κινούμενης εικόνας και μπορεί να κατανοήσει το φαινόμενο του μετεικάσματος και τις αντιληπτικές διαδικασίες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Η ιστορία του οπτικού παιχνιδιού ξετυλίγεται από την ανακάλυψή του, το 1834, έως και σήμερα μέσα από την επίδρασή του στους σύγχρονους εικαστικούς καλλιτέχνες. Ονομάστηκε «Δαίδαλος», «Τροχός της Ζωής», «Τροχός του Διαβόλου», «Ζωοτρόπιο». Επειδή, δυστυχώς, η κατάσταση διατήρησης του ζωοτροπίου της Ταινιοθήκης δεν ήταν καλή, αποφασίστηκε αρχικά η τεκμηρίωση και εν συνεχεία η συντήρησή του με βασικούς πυλώνες τη θεραπεία των φθορών, την αποκατάσταση της λειτουργικότητας και της αισθητικής του. Πρόκληση αποτέλεσε τόσο η συντήρηση των διαφορετικών μεταξύ τους υλικών που το συνθέτουν: διαφορετικά χαρτιά, χαρτόνι, μέταλλο, ξύλο, όσο και η αποκατάσταση της τρισδιάστατης μορφής και της κίνησής του. Τελικός στόχος είναι η ανάδειξη και η αξιοποίηση του ζωοτροπίου, ως εισαγωγικό αντικείμενο στην έκθεση «Μαγικές Εικόνες», που εγκαινιάστηκε τον Ιούνιο του 2022 στο Μουσείο Κινηματογράφου. Με την ένταξη του ζωοτροπίου στα εκθέματα του Μουσείου, προέκυψαν παράλληλα προτάσεις διαχείρισης και περαιτέρω αξιοποίησής του. Εν κατακλείδι, η ανάδειξη, η συντήρηση και η διαχείριση του ζωοτροπίου προσδίδει πολλαπλές δυνατότητες στο Ίδρυμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος προς τη διεύρυνση του νευραλγικού ρόλου της ως θεματοφύλακα της κινηματογραφικής κληρονομιάς.

Abstract

The main subject of this thesis is the conservation of the zoetrope, a pre-cinema optical toy from the Greek Film Archive Museum’s collection, a unique, complex animation device characterized by its motion. The zoetrope is of a cylindrical shape with perimetric vertical slits. It contains paper strips displaying a sequence of images showing progressive phases of a motion, forerunners of motion picture film. Each strip is placed in the interior of the zoetrope. As the optical toy rotates on its wooden lathe base, the viewer, through the vertical slits, experiences the illusion of a moving image and appreciates the afterimage and perceptual processes. Initially, the thesis attempts to provide a historic overview of the zoetrope, also referred to as daedaleum, wheel of life and devil's wheel, from its discovery up to current days, emphasizing its impact on contemporary artists. Greek Film Archive’s zoetrope was found in a poor condition, hence it was decided to be documented and conserved focusing on the treatment of damages, the restoration of its functionality as well as the improvement of its aesthetic appearance. The main scope of the latter is to highlight and exploit zoetrope, as the introductory attraction of the "Magic Images" exhibition, which opened its doors in June 2022 at the Cinematographic Museum of the Greek Film Archive. Throughout this process, a great challenge to overcome was the conservation of different materials in contact, such as paper, cardboard, metal and wood, as well as the restoration of its three-dimensional shape and movement. Moreover, with the aim to enrich the visitor’s experience, certain exhibit management methods are suggested. In conclusion, the promotion, conservation and exploitation of the zoetrope, provides the Greek Film Archive with a challenge to expand its vital role as the guardian of the cinematographic heritage.