Μελέτη κατάστασης διατήρησης και συντήρησης σιδηρών ευρημάτων  γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων

Θεοδωροπούλου, Χριστοφόρα - Μαρία

Study of the state of preservation and conservation of Geometric and Archaic iron objects.

Πτυχιακή εργασία

Author

Θεοδωροπούλου, Χριστοφόρα - Μαρία

Date

2023-03-08

Advisor

Γιαννουλάκη, Μαρία

Πτυχιακή Εργασία (860.8Kb)

Keywords

Συντήρηση ; Μέταλλο ; Σίδηρος ; Μαχαίρια

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία αφορά τη μελέτη σιδηρών αντικειμένων που προέρχονται από τη σωστική ανασκαφή που διεξήχθη το 1959 από τον αρχαιολόγο Ευθύμιο Μαστροκώστα, σε σπήλαιο της κορυφής Καραβόλα, στην Πάρνηθα. Το σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στον Δία και μέσα σε αυτό βρέθηκαν ευρήματα που χρονολογούνται βάσει της κεραμικής, από την Ύστερη Πρωτογεωμετρική έως και την Ύστερη Αρχαϊκή Περίοδο. Τα ευρήματα αυτά είναι συνολικά τέσσερις χιλιάδες τετρακόσια και ποικίλουν τυπολογικά και στο μέγεθος. Τα αντικείμενα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο για το μεγάλο τους όγκο, αλλά κυρίως για την εξαιρετική κατάσταση διατήρησής στην οποία βρίσκονται, παρά το γεγονός ότι φυλάσσονταν επί εξήντα περίπου χρόνια σε αποθήκες με μη ελεγχόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες και σε συσκευασίες από́ υλικά́ που είναι ακατάλληλα για τα μετάλλινα αντικείμενα. Στα αντικείμενα αυτά για την εύρεση, τη δημιουργία και την πραγματοποίηση του κατάλληλου πρωτόκολλου συντήρησής τους που θα οδηγήσει στα καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα, δεδομένου της μεγάλης ποσότητάς τους, πραγματοποιήθηκαν συγκεκριμένα στάδια. Αρχικώς, τα ευρήματα μελετήθηκαν μακροσκοπικά και με τη βοήθεια στερεοσκοπικού μικροσκοπίου σε μεγεθύνσεις 0,6-5,5 ως προς τη κατάσταση διατήρησής τους και της παθολογίας τους. Εντωμεταξύ, με την χρήση αναλυτικών μεθόδων όπως το X-Ray, το XRF, το XRD και το FTIR και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων όσον αφορά την τεχνολογία και την παθολογία, επιλέχθηκε η χρήση ενδεδειγμένων μεθόδων συντήρησης, οι οποίες εφαρμόστηκαν με επιτυχία στα αντικείμενα της μελέτης αυτής. Παράλληλα, απαντήθηκαν ερωτήματα για την σύσταση του μετάλλου και τη τεχνολογία του, καθώς και για το περιβάλλον απόθεσης στο οποίο βρίσκονταν πριν την ανασκαφή (δηλαδή το στρώμα τέφρας εντός του σπηλαίου που βρέθηκαν). Έπειτα από την αξιολόγηση των αναλυτικών δεδομένων, την αρχική τους φωτογράφιση και την εξέταση - παρατήρησή τους ακολούθησαν οι εφαρμογές των μεθόδων συντήρησης των αντικειμένων. Ο αριθμός των αντικειμένων που συντηρήθηκαν ήταν συνολικά 1800. Ως πρώτο στάδιο συντήρησης πραγματοποιήθηκε ο μηχανικός καθαρισμός εν ξηρώ αρχικά με νυστέρι, στην συνέχεια σε θάλαμο μικροψηγματοαμμοβολής με την εφαρμογή υαλοσφαιριδίων και τέλος με τη βοήθεια τροχού. Σε κάποια από αυτά έγιναν δοκιμές με τη χρήση IONEX H, STRONG CATION EXCHANGE RESIN, για την ευκολία αφαίρεσης επικαθίσεων και διαβρώσεων. Ακολούθησε ο εμποτισμός τους σε αιθανόλη στο κάδο υπερήχων, ενώ σε δύο αντικείμενα πριν από αυτό το στάδιο πραγματοποιήθηκε στερέωση. Πριν τη εφαρμογή του ταννικού οξέος ως επικαλυπτικό, κάποια από τα μαχαίρια χρειάστηκαν συγκόλληση και συμπλήρωση, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση κόλλας, aerosil ή micro balloons και σε συνδυασμό με σκόνες αγιογραφίας. Τέλος, προσδιορίσθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης και έκθεσης ολοκληρώνοντας το πρωτόκολλο συντήρησης.

Abstract

This current thesis concerns the study of iron objects that comes from the rescue excavation carried out in 1959 by the archaeologist Efthimios Mastrokostas, in a cave on the peak of Karavola, in Parnitha. The cave was dedicated to Zeus and inside findings, were discovered which were dated based on the pottery from the Late Protogeometric to the Late Archaic Period. These findings are totally four thousand four hundred and vary typologically and in size. The objects are of particular interest, not only for their large volume, but mainly for the exceptional state of preservation in which they are, despite the fact that they were stored for approximately sixty years in warehouses with uncontrolled environmental conditions and in packaging made of materials unsuitable for metal objects. In these objects, in order to find, create and carry out their appropriate maintenance protocol that will lead to the best and fastest results, given their large quantity, some specific steps were carried out. Initially, the findings were studied macroscopically and with the help of a stereoscopic microscope at magnifications of 0.6-5.5 in terms of their state of preservation and their pathology. Meanwhile, by using analytical methods such as X-Ray, XRF, XRD and FTIR and evaluating the results in terms of technology and pathology, the use of appropriate preservation methods was selected, which were successfully applied to the specific study objects. At the same time, questions were answered about the composition of the metal and its technology, as well as about the depositional environment in which they were found before the excavation (i.e. the ash layer inside the cave where they were found). After the evaluation of the analytical data, their initial photography and examination-observation followed the applications of the conservation methods of the objects. The number of objects conserved was a total of 1800. As the first stage of conservation, mechanical dry cleaning was carried out initially with a scalpel, then in a micro-sandblasting chamber with the application of glass beads and finally with the help of a Dremel. Some of them were tested using IONEX H, STRONG CATION EXCHANGE RESIN, for the ease of removing deposits and corrosion. This was followed by their soaking in the ultrasonic tank in the presence of ethanol. Before the application of tannic acid as a coating, some of the knives needed welding and filling, which was carried out using glue, aerosil or micro balloons and in combination with hagiography powders. Finally, appropriate storage and exposure conditions were determined completing the maintenance protocol.