Διερεύνηση τεχνικών που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα για την αφαλάτωση κεραμικών αντικειμένων και προτάσεις ορθής αντιμετώπισης

Ρετσίνα, Άννα

Investigation of techniques used in Greece for the desalination of ceramic objects and suggestions for proper treatment

Πτυχιακή εργασία

Author

Ρετσίνα, Άννα

Date

2023-07-21

Advisor

Μανέτα, Χριστίνα

Πτυχιακή εργασία (2.170Mb)

Keywords

Αφαλάτωση ; Απομάκρυνση διαλυτών και αδιάλυτων αλάτων ; Πρώτα σωστικά μέτρα ; Ανασκαφικό περιβάλλον ; Αγωγιμότητα

Abstract

Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη διερεύνηση τεχνικών που εφαρμόζονται στην Ελλάδα για την αφαλάτωση των κεραμικών αντικειμένων. Μελετάται η σχετική βιβλιογραφία προκειμένου να εντοπιστούν οι διάφορες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την αφαλάτωση. Μέσα από τη βιβλιογραφία εντοπίζονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των μεθόδων. Γίνεται πιλοτική έρευνα προκειμένου να διακρίνουμε ποιες από αυτές βρίσκουν συνήθως εφαρμογή στον ελλαδικό χώρο και δίνεται η εντύπωση πως δεν υπάρχει ένα σαφώς καθορισμένο πρωτόκολλο για την αντιμετώπιση της αφαλάτωσης. Από τη μελέτη της σχετικής βιβλιογραφίας διαφαίνεται ότι ενώ είναι αρκετά γνωστή η δράση των διαλυτών αλάτων, δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς οι παράγοντες που θα μπορούσαν να την επηρεάσουν κατά τα διάφορα στάδια χειρισμού των κεραμικών και κυρίως κατά τη διάρκεια της ανασκαφής. Ούτε υπάρχει συγκεκριμένη καθοδήγηση για την αναχαίτιση των παραγόντων αυτών κυρίως όταν δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό παρών σε όλα τα στάδια χειρισμού των κεραμικών αντικειμένων. Για το λόγο αυτό γίνεται προσπάθεια να εντοπιστoύν κάποιες διαδικασίες χειρισμού και συντήρησης (κυρίως κατά την ανασκαφική διαδικασία) που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν τη δράση των διαλυτών αλάτων στα κεραμικά αντικείμενα προκαλώντας φθορά. Επίσης επιχειρείται να εντοπιστεί η αλληλεπίδραση του σταδίου της αφαλάτωσης με τα υπόλοιπα στάδια. Ακολουθούν προτάσεις ορθής διαχείρισης και επισημαίνεται η δυσκολία κατάρτισης ενός πρωτοκόλλου που να εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις καθώς η κάθε περίπτωση είναι μοναδική όσον αφορά τα κεραμικά αντικείμενα ιδιαίτερα εάν προέρχονται από ανασκαφικό περιβάλλον. Όλες οι εργασίες πρέπει να πραγματοποιούνται με σεβασμό στην αισθητική, ιστορική και δομική αρτιότητα του αντικειμένου. Κατά τη διάρκεια των εργασιών οι μέθοδοι και τα υλικά που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να έχουν ως στόχο να αναδείξουν την ιστορική πληροφορία. Η εν λόγω μελέτη εκπονήθηκε στο πλαίσιο του πρώτου κύκλου των προπτυχιακών σπουδών μου στο τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και αποτελεί προσπάθεια συνδυασμού γνώσεων της ειδικότητας μου ως Αρχαιολόγου και της νέας ειδικότητας που θα αποκτήσω ως Συντηρήτρια. Σε μελλοντικές έρευνες θα μπορούσε να καταρτιστεί πρωτόκολλο ελέγχου του κινδύνου να ενεργοποιηθούν τα άλατα σε όλα τα στάδια συντήρησης και χειρισμού. Επιπλέον θα μπορούσε να δημιουργηθεί πρωτόκολλο χειρισμού αντικειμένων και κατάλληλης προσαρμογής του σταδίου της αφαλάτωσης ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των κεραμικών.

Abstract

This thesis deals with the investigation of techniques applied in Greece for the desalination of ceramic objects. The relevant literature is studied in order to identify the various techniques used for desalination. Through the literature, the advantages and disadvantages of the methods are identified. A pilot study is carried out in order to distinguish which of them are usually applied in the Greek area and the impression is given that there is no clearly defined protocol for dealing with desalination. From the study of the relevant literature, it is clear that while the action of soluble salts is well known, the factors that could affect it during the various stages of pottery handling and especially during excavation have not been sufficiently investigated. Nor is there specific guidance for the interception of these factors especially when there are no specialized staff present at all stages of handling the ceramic objects. For this reason, an attempt is made to identify some handling and conservation procedures (mainly during the excavation process) that could trigger the action of soluble salts on the ceramic objects, causing deterioration. An attempt is also made to identify the interaction of the desalination stage with the other stages. The following are suggestions for proper management and is highlighted the difficulty of drawing up a protocol to be applied in all cases as each case is unique with regard to ceramic objects, especially if they come from an excavation environment. Process of conservation must be carried out with respect to the aesthetic, historical and structural integrity of the object. During conservation methods and materials used should aim to highlight the historical information. This study was prepared in the context of the first cycle of my undergraduate studies in the Department of Conservation of Antiquities and Works of Art at the University of Western Attica and is an attempt to combine the knowledge of my specialty as an Archaeologist and the new specialty that I will acquire as a Conservator. Future research could establish a protocol to control the risk of activating salts at all stages of conservation and handling. In addition, a protocol could be created for the handling of objects and the appropriate adaptation of the desalination stage depending on the characteristics of the ceramics.