Χρόνια Νοσήματα σε Παιδιά και Εφήβους. Δράσεις Δημόσιας Υγείας. Βιβλιογραφική Ανασκόπηση

Abstract

Ένα σημαντικό θέμα Δημόσιας Υγείας είναι τα Χρόνια Νοσήματα Παιδιών και Εφήβων. Το ποσοστό των οποίων αυξάνεται συνεχώς σε παγκόσμια κλίμακα. Το εύρος των χρόνιων νοσημάτων είναι μεγάλο και αφορά σε παθήσεις είτε κληρονομικές είτε επίκτητες, σε όλα τα συστήματα του οργανισμού.

Σκοπός είναι να διερευνηθούν και να αξιολογηθούν οι Δράσεις Δημόσιας Υγείας για τα παιδιά και τους εφήβους με χρόνια νοσήματα και αναπηρίες στην Ελλάδα, με βάση την ανταπόκριση στους στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, όπως καλή υγεία και ευημερία, ποιοτική εκπαίδευση, λιγότερες ανισότητες.

Μεθοδολογία. Στην παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση πραγματοποιήθηκε αναζήτηση πρωτογενών και δευτερογενών μελετών στο Google, Google Scholar, PubMed, το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, καθώς και σε ιστότοπους επίσημων οργανισμών όπως ο WHO και το CDC, κυρίως της τελευταίας πενταετίας. Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε στο τέλος του 2022.

Αποτελέσματα. Τα χρόνια νοσήματα συνοδεύονται από σωματικά συμπτώματα ή ανωμαλίες ήπιας ή μεγάλης έντασης και ορισμένα μπορεί να επηρεάσουν το προσδόκιμο ζωής. Σε αρκετές περιπτώσεις υπάρχει συννοσηρότητα.

Τα παιδιά και οι έφηβοι με χρόνια νοσήματα, πέραν από τα σωματικά προβλήματα αντιμετωπίζουν και προβλήματα ψυχοκοινωνικής φύσεως, λόγω των περιορισμών που τους προκαλεί η κατάσταση της υγείας τους ή/και λόγω της αρνητικής στάσης των άλλων απέναντι τους, με αποτέλεσμα να νιώθουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να περιθωριοποιούνται.

Ένα χρόνιο νόσημα επηρεάζει αρνητικά και την ψυχολογία των γονέων έως ότου αποδεχθούν το πρόβλημα και αρχίσουν να αναζητούν τρόπους για την αντιμετώπισή του. Η στάση των γονέων απέναντι στο χρόνιο νόσημα επηρεάζει αναλόγως και την συναισθηματική κατάσταση του παιδιού που νοσεί, αλλά και των αδελφιών του. Ένα παιδί ή έφηβος με χρόνιο νόσημα μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα στο σχολείο, λόγω των συμπτωμάτων της ασθένειας, των μαθησιακών δυσκολιών ή/και του σχολικού εκφοβισμού.

Τα παιδιά και οι έφηβοι με χρόνια νοσήματα αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού, όπως τα παιδιά που χρειάζονταν θεραπείες για τον καρκίνο, οι έφηβοι που αντιμετώπιζαν ήδη κάποιες ψυχικές διαταραχές, τα παιδιά με αυτισμό κ.α. Προβλήματα αντιμετώπισαν επίσης και οι γονείς οι οποίοι λόγω του εγκλεισμού έμειναν σε πολλές περιπτώσεις αβοήθητοι στη διαχείριση της ασθένειας του παιδιού τους.

Οι Δράσεις Δημόσιας Υγείας έχουν ως στόχο την πρόληψη και την πολύπλευρη αντιμετώπιση των προβλημάτων των παιδιών και των εφήβων με χρόνια νοσήματα. Αφορούν στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη και λαμβάνουν υπόψιν τις ιδιαίτερες ανάγκες των εφήβων και των ατόμων με αναπηρία.

Οι δράσεις Δημόσιας Υγείας του Προγράμματος “Σπύρος Δοξιάδης” αποσκοπούν στην προαγωγή της σωματικής άσκησης και υγιεινής διατροφής, στην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων, στον προσυμπτωματικό και τον συστηματικό προγεννητικό και περιγεννητικό έλεγχο, στην ανακουφιστική φροντίδα ασθενών με καρκίνο κ.α.

Άλλη μία σημαντική εξέλιξη για την υλοποίηση πιο στοχευμένων δράσεων Δημόσιας Υγείας είναι η λειτουργία των Εθνικών Αρχείων Καταγραφής Ασθενών όπως τα παιδιά με Νεοπλασματικά Νοσήματα, Νωτιαία Μυική Ατροφία, Κυστική Ίνωση κ.α.

Η ανάπτυξη του κλάδου της Εφηβιατρικής τα τελευταία 20 χρόνια στην Ελλάδα συνέβαλε στη δημιουργία του Εθνικού Κέντρου Εφηβικής Ιατρικής και της Μονάδας Εφηβικής Υγείας με υπηρεσίες προσβάσιμες και φιλικές προς τους εφήβους καλύπτοντας ιατρικά θέματα αλλά και ψυχοκοινωνικά.

Για τα παιδιά και τους εφήβους με σοβαρά νοσήματα που χρήζουν θεραπείας και νοσηλείας υπάρχουν νοσοκομειακά σχολεία.

Συμπεράσματα. Έχουν διαμορφωθεί σημαντικές δράσεις για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των σωματικών και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων των παιδιών και των εφήβων με χρόνια νοσήματα. Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάζονται προσαρμογές των δράσεων όπως η κατάλληλη ενημέρωση ανάλογα με τον πληθυσμό-στόχο. Επίσης, είναι απαραίτητη η αναβάθμιση της ανακουφιστικής φροντίδας και των νοσοκομειακών σχολείων και η επέκταση των υπηρεσιών εφηβικής υγείας σε όλη την Ελλάδα.

Λέξεις κλειδιά: “Χρόνια νοσήματα”, “παιδιά”, “έφηβοι”, “δράσεις δημόσιας υγείας”