Η επαναχρησιμοποίηση του νερού των λυμάτων, οι οικονομικές παράμετροι και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον και στη δημόσια υγεία

Abstract

Στις μέρες μας η επεξεργασία και η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων θεωρείται ως μία αξιόπιστη εναλλακτική πηγή νερού για γεωργική χρήση και κυρίως για την άρδευση καθώς το 70% των αποθεμάτων του γλυκού νερού καταναλώνεται για την άρδευση των αγροτικών καλλιεργειών.Η επαναχρησιμοποίηση του νερού εφαρμόζεται με επιτυχία σε πολλές χώρες της Ε.Ε., χωρίς όμως, μέχρι τώρα, υπό την επίβλεψή της. Η ελλιπής γνώση της ωφέλειας της επαναχρησιμοποίησης νερού και η έλλειψη υποστηρικτικού και συνεκτικού πλαισίου εμποδίζουν την ευρύτερη εξάπλωση αυτής της πρακτικής στην Ε.Ε. Ο νέος Κανονισμός της Ε.Ε. 741/2020 (ισχύει από 26 Ιουνίου 2023) για την Επαναχρησιμοποίηση του Νερού ορίζει εναρμονισμένες ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας νερού για την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στη γεωργική άρδευση, ελάχιστες εναρμονισμένες απαιτήσεις παρακολούθησης, διατάξεις διαχείρισης κινδύνου για την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση πιθανών πρόσθετων κινδύνων για τη δημόσια υγεία και πιθανών περιβαλλοντικών κινδύνων. Ο σκοπός της συγκεκριμένης μελέτης είναι η ανάδειξη καινοτόμων προτάσεων μέσω της αξιοποίησης των πλεονεκτημάτων και του περιορισμού των μειονεκτημάτων που θα μεγιστοποιούν τα οφέλη της επαναχρησιμοποίησης του νερού των λυμάτων για την άρδευση των αγροτικών καλλιεργειών. Για τη συγγραφή της συγκεκριμένης μελέτης πραγματοποιήθηκε εκτενή ανασκόπηση της υπάρχουσας ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας στο διαδίκτυο χρησιμοποιώντας τις λέξεις κλειδιά “wastewater”, “reuse”, “recycling”, “wastewater treatment”, “water scarcity”, “sludge”, “soil contamination”, “toxicity”, “heavy metals”, “health risk”, Η αναζήτηση διενεργήθηκε ηλεκτρονικά μέσω των μηχανών αναζήτησης “PubMed”, “Google Scholar” και “Scopus” και επεκτάθηκε σε άλλες επίσημες ιστοσελίδες όπως η “Science direct.com”. Στη συγκεκριμένη μελέτη περιγράφονται τα οφέλη και οι επιβλαβείς επιπτώσεις της επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων για τη γεωργική άρδευση στο περιβάλλον αλλά και οι κίνδυνοι στη δημόσια υγεία κυρίως μέσω της έκθεσης στους παθογόνους μικροοργανισμούς και στα βαρέα μέταλλα. Παρουσιάζονται ακόμη οι οικονομικές επιπτώσεις της επεξεργασίας των λυμάτων μέσω των επενδύσεων στις μονάδες διαχείρισης των λυμάτων και στα έσοδα και έξοδα των αγροτικών καλλιεργειών όπου χρησιμοποιείται το ανακυκλωμένο νερό για την άρδευση. Επίσης εξετάζεται η ανάκτηση πολύτιμων πόρων που μπορεί να μετατρέψει την επεξεργασία των λυμάτων από μία δαπανηρή υπηρεσία σε πιο βιώσιμη μέσω της υιοθέτησης των αρχών της κυκλικής οικονομίας που προωθούν την στρατηγική μείωσης-επαναχρησιμοποίησης-ανακύκλωσης. Τέλος τονίζονται οι διαφορές της επεξεργασίας-επαναχρησιμοποίησης των λυμάτων ανάμεσα στις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Tα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι πως οι πολιτικές παρεμβάσεις πρέπει να υιοθετήσουν την αρχή της προφύλαξης μέσω της αξιολόγησης των κινδύνων και της εφαρμογής των νέων κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ για την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση του νερού και την προστασία της δημόσιας υγείας. Επίσης θα πρέπει να ενισχύονται οι στρατηγικές αξιοποίησης καθώς ,αν και η αγοραία αξία των ανακτημένων υλικών από τα λύματα δεν είναι αρκετά υψηλή, δημιουργούν αξία και μειώνουν τη ρύπανση. Τέλος, η κοινωνική αποδοχή για την επιτυχή εφαρμογή ή βελτίωση των πρακτικών της ασφαλούς επαναχρησιμοποίησης του νερού μπορεί να επιτευχθεί μέσω , της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης, της παροχής κινήτρων και της οικοδόμησης κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων και του κοινού.