Αξιοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες

Αναστασίου, Βαρβάρα

Utilization of concept maps in teaching Science to students with learning difficulties

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Αναστασίου, Βαρβάρα

Date

2025-02-26

Advisor

Συρίου, Ιωάννα

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία (1.060Mb)

Keywords

Εννοιολογικοί χάρτες ; Φυσικές Επιστήμες ; Mαθησιακές δυσκολίες ; Bιβλιογραφική ανασκόπηση ; Εκπαιδευτικοί ; Concept maps ; Science ; Learning difficulties ; Literature review

Abstract

Η χρήση εννοιολογικών χαρτών στην εκπαίδευση έχει σημαντική πρακτική αξία, καθώς διευκολύνει την κατανόηση, οργάνωση και παρουσίαση της γνώσης. Οι εννοιολογικοί χάρτες, χρησιμοποιούμενοι από τους εκπαιδευτικούς, βοηθούν στην οπτική αναπαράσταση της δομής του περιεχομένου και καθοδηγούν τους μαθητές στην οργάνωση των σκέψεων τους. Επιπλέον, ενισχύουν την κριτική σκέψη, καθώς οι μαθητές καλούνται να αναγνωρίσουν σχέσεις μεταξύ των εννοιών και να εξετάσουν διαφορετικές προσεγγίσεις σε προβλήματα. Οι εννοιολογικοί χάρτες προωθούν επίσης την ενεργό μάθηση, καθώς οι μαθητές συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργία τους. Η παρούσα μεταπτυχιακή εργασία επικεντρώνεται στη συμβολή των εννοιολογικών χαρτών στην κατανόηση των Φυσικών Επιστημών από μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Στόχος είναι να εξεταστεί η αποτελεσματικότητα της χρήσης αυτών των εργαλείων στη βελτίωση της μάθησης αυτών των μαθητών, προσφέροντας έτσι πολύτιμα στοιχεία για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ειδικά για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση, με στόχο την μελέτη ερευνών από διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά αναφορικά με την επίδραση των εννοιολογικών χαρτών στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην εκπαίδευση μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες. Τα ερευνητικά ερωτήματα που εξετάσθηκαν περιλαμβάνουν τον αντίκτυπο της χρήσης των εννοιολογικών χαρτών στην αναγνωστική ικανότητα και κατανόηση του περιεχομένου των Φυσικών Επιστημών σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και διαταραχή του αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ), τις απόψεις των εκπαιδευτικών για τη χρήση τους στην εκπαιδευτική πράξη και την εμπειρική αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών σε μαθητές με δυσλεξία. Η έρευνα βασίσθηκε σε δεδομένα από τις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Science Direct, Google Scholar και Scopus, για την περίοδο 2000-2024, εστιάζοντας σε άρθρα και δημοσιεύσεις που αφορούν τη χρήση εννοιολογικών χαρτών στην διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες.

Abstract

The use of concept maps in education has significant practical value, as it facilitates the understanding, organization, and presentation of knowledge. Concept maps, when used by educators, help in visually representing the structure of content and guide students in organizing their thoughts. Furthermore, they enhance critical thinking, as students are encouraged to recognize relationships between concepts and explore different approaches to problems. Concept maps also promote active learning, as students actively participate in their creation. The thesis focuses on the contribution of concept maps to the understanding of Science by students with learning difficulties. The goal is to examine the effectiveness of using these tools in improving the learning of these students, thus providing valuable insights for enhancing the educational process, especially for children with special needs. The method employed is a literature review, which saught to explore research from both international and Greek scientific journals on the impact of concept maps in Science education, with a particular focus on students with learning disabilities. The review addressed key research questions including the impact of concept maps on the reading ability and comprehension of Science content in students with learning disabilities and autism spectrum disorder (ASD), teachers' perspectives on using concept maps in educational settings and the way concept maps are empirically utilized to support students with dyslexia. The research based on data from the electronic databases Science Direct, Google Scholar, and Scopus, covered the period from 2000 to 2024, focusing on articles and publications related to the use of concept maps in teaching science to students with learning difficulties.