Ψυχική υγεία και ο ρόλος της κοινωνικής υποστήριξης

Παπουτσής, Χρήστος Μάριος

Mental health and the role of social support

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Παπουτσής, Χρήστος Μάριος

Date

2025-03

Advisor

Γούλα, Ασπασία

Πτυχιακή εργασία (1.694Mb)

Keywords

Ψυχική υγεία ; Κοινωνική υποστήριξη ; Επαγγελματική εξουθένωση ; Κοινωνικοί φορείς ; Εργασία ; Οικογένεια ; Τηλεϊατρική ; Καινοτομία ; Τεχνητή νοημοσύνη ; Σχολεία ; Στρατηγικές

Abstract

Η παρούσα εργασία εστιάζει στην έννοια της ψυχικής υγείας, στους παράγοντες που την επηρεάζουν και στον ρόλο της κοινωνικής υποστήριξης στη διατήρηση και προαγωγή της. Η ψυχική υγεία δεν περιορίζεται στην απουσία ψυχικών διαταραχών, αλλά αποτελεί μια πολυδιάστατη κατάσταση ευημερίας. Το άτομο βρίσκεται σε θέση να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της ζωής, να διατηρεί υγιείς σχέσεις και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνία. Οι θεμελιώδεις παράγοντες που διαπλάθουν την ψυχική υγεία είναι βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί. Συγχρόνως, η ηλικία και το φύλο επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνονται οι ψυχικές διαταραχές. Κυρίαρχος παράγοντας προστασίας και ενίσχυσης της ψυχικής υγείας συγκροτεί η κοινωνική υποστήριξη. Η υποστήριξη μπορεί να προέρχεται από την οικογένεια, τους φίλους, το κοινωνικό περιβάλλον και επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Τα είδη της, περιλαμβάνουν τη συναισθηματική, την πληροφοριακή, την πρακτική και την αξιολογική. Η ισχυρή κοινωνική δικτύωση μειώνει τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης, ενώ η κοινωνική απομόνωση αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών. Μεταξύ άλλων, εξετάζεται ο ρόλος του σχολείου ως θεμελιώδους φορέα διαμόρφωσης της ψυχικής υγείας των παιδιών και των εφήβων. Το σχολικό περιβάλλον μπορεί να λειτουργήσει ως μηχανισμός πρόληψης μέσω της καλλιέργειας κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, της ανάπτυξης της αυτοεκτίμησης και της ενίσχυσης της αίσθησης του ανήκειν. Οι εκπαιδευτικοί, μέσω της συμπεριφοράς τους και των διδακτικών πρακτικών, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αναγνώριση και υποστήριξη μαθητών που αντιμετωπίζουν ψυχολογικές δυσκολίες. Παράλληλα, προγράμματα που στοχεύουν στη διαχείριση του άγχους, την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και την προαγωγή της ψυχικής ευεξίας μπορούν να συμβάλουν ενεργά στη διαμόρφωση ενός θετικού σχολικού περιβάλλοντος. Στην επιφάνεια έρχονται συμπτώματα και επιπτώσεις της επαγγελματικής εξουθένωσης, τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και σε οργανωσιακό. Αναδεικνύονται διαφορετικά μοντέλα σταδίων του burnout ενώ ταυτόχρονα αναλύονται στρατηγικές αντιμετώπισης και πρόληψής του. Εν κατακλείδι, υπογραμμίζεται η ανάγκη για πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις που θα ενισχύσουν την ψυχική υγεία σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Η ενημέρωση του κοινού, η μείωση του στίγματος γύρω από τις ψυχικές διαταραχές, η ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και η πρόσβαση σε κατάλληλη θεραπεία αποτελούν βασικούς άξονες δράσης. Η ψυχική υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ποιότητα ζωής και τη συνολική ευημερία μιας κοινωνίας, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για συλλογικές προσπάθειες που θα διασφαλίσουν ένα υποστηρικτικό και υγιές περιβάλλον για όλους.

Abstract

The present study focuses on the concept of mental health, the factors that influence it, and the role of social support in its maintenance and promotion. Mental health is not merely the absence of mental disorders but a multidimensional state of well-being. It enables individuals to respond effectively to life’s challenges, maintain healthy relationships, and actively participate in society. The fundamental factors shaping mental health are biological, psychological, and social, while age and gender influence how mental disorders manifest. A key protective and reinforcing factor for mental well-being is social support. This support can come from family, friends, the broader social environment, and mental health professionals. It includes emotional, informational, practical, and appraisal support. Strong social networks reduce stress and depression levels, whereas social isolation is a significant risk factor for the development of mental health disorders. The study also examines the role of schools as fundamental institutions in shaping the mental well-being of children and adolescents. The school environment can act as a preventive mechanism by fostering social and emotional skills, boosting self-esteem, and reinforcing a sense of belonging. Teachers, through their behavior and teaching practices, play a crucial role in identifying and supporting students facing psychological difficulties. Furthermore, programs focused on stress management, bullying prevention, and mental well-being promotion can actively contribute to the creation of a positive school climate. Additionally, the study explores burnout symptoms and effects, both at an individual and organizational level. Different burnout stage models are presented, while strategies for addressing and preventing burnout are analyzed. In conclusion, the study underscores the need for policies and social interventions aimed at strengthening mental health at both the individual and collective levels. Raising public awareness, reducing the stigma surrounding mental disorders, enhancing mental health services, and ensuring access to appropriate treatment are essential action areas. Mental health is inextricably linked to quality of life and overall societal wellbeing, making it imperative to implement collective efforts that will ensure a supportive and healthy environment for all.