«To «bricolage» στα όρια της έσχατης δομής. Ποία η γλώσσα της λογικής με βάση την αρχή «αυτό πάντα κάπου μπορεί να χρησιμεύει;»

Abstract

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η στοχαστική προσέγγιση του σύγχρονου δημιουργού, μέσα από μία περιπλάνηση τόσο στον χώρο των προσωπικών ιδεών, όσο και στον απτό χώρο των ευρημάτων και αναφορών εξελικτικής σχέσης, διατήρησης και σημειωτικού επαναπροσδιορισμού της νομαδικής κατοίκησης. Θέτοντας ως μεθοδολογία, την ανάπτυξη ενός εικαστικού προβληματισμού, με βασικές πηγές ανατροφοδότησης και διαμεσολάβησης, τοποθετήσεις – διατυπώσεις εννοιακής τέχνης, αποπειράται η συνειρμική σύνδεση όρων κοινωνικής ανθρωπολογίας και φιλοσοφίας. Η περίπτωση μελέτης εισάγεται διαμέσου της εξελικτικής σχέσης του βλαχόφωνου νομαδισμού και των κοινωνικών παραγώγων του σε πεδία συμβολικών και ηθογραφικών επιταγών της δημιουργικής ετερότητας. Στο ίχνος αυτό προσεγγίζεται η έννοια του όρου «bricolage», ως διαδικασία δυναμικής παραδοξότητας ενός ανορθόδοξου σχεδιαστικού προτύπου, βασιζόμενου στα πλαίσια των «υπολειμμάτων» τοπικών παραγωγών. Τέλος, αναλύεται η θεματική ως συνθήκη καταγραφής κατά περίπτωση μορφών οργάνωσης του νομαδικού χώρου. Στην προσπάθεια ορισμού του «bricolage», ερχόμαστε αντιμέτωποι με βασικές έννοιες που συνθέτουν τον όρο και νοηματοδοτούν την διερεύνηση του ως εργαλείο σχεδιασμού. Χρησιμοποιούνται έννοιες όπως: η αφαίρεση, η αυτονομία, το ένστικτο και η αλήθεια. Επιχειρώντας την ανάδειξη των ανωτέρω θεμελιακών αρχών που οριοθετούν τόσο τη θεωρητική, όσο και τη μεθοδολογική προσέγγιση του πονήματος, διατυπώνονται τα απαραίτητα ποιοτικά στοιχεία και ταξινομείται το ειδικό περιεχόμενο, ώστε να συνδεθεί η έρευνα με τη θεωρία και να παραχθούν δίκτυα σχέσεων αιτίου – αποτελέσματος. Υπογραμμίζεται η ολιστική αντιμετώπιση των ευρημάτων, με ενιαία θεώρηση των δεδομένων εικαστικής, ιστορικής και κοινωνικής ανάλυσης. Επισημαίνεται η διεπιστημονική προσέγγιση σε θέματα τεκμηρίωσης και κριτικής των πρωτογενών πηγών, διερευνώνται τα όρια του εσωτερικού αυτού μηχανισμού στην διαδικασία του σχεδιασμού και αποτιμώνται οι συνθήκες στα πεδία εφαρμογής. Εξετάζονται δείγματα κατασκευών ικανών να υπερασπιστούν την ύπαρξη τους, καθώς αποτελούν ένα είδος συμπτωματικής land art πραγματοποιημένης, πολλά χρόνια πριν από την γέννηση του όρου. Τα κατασκευάσματα αυτά στο βλέμμα του εικαστικού λειτουργούν ως άλλα, ευφάνταστα, εικαστικά έργα, εκτελεσμένα με τα πιο ευτελή υλικά, καθώς έρχονται να αναδείξουν συστήματα της ασυνείδητης και απρόβλεπτης αρχιτεκτονικής. Γίνεται διαπραγμάτευση της ελάχιστης δομής πού ακόμη και σήμερα αποκαλείται με τον φτωχικό όρο «καλύβα». Μέσα από μία προσέγγιση κοινωνικών συσχετισμών ερευνάται, βασιζόμενη στα όρια σύνδεσης του σύγχρονου δημιουργού, της μαστορικής και του επαναπροσδιορισμού φυσικών διαστάσεων του «πράττειν». Απέναντι σε μία συνθήκη αντίστασης της νεωτερικότητας, αναδεικνύεται η σημασία της αυτάρκειας του υπαίθριου βίου, ενώ η εμπειρία επανασύνδεσης του διαλόγου και της αισθητικής ενός αμιγώς αρχιτεκτονήματος αναμοχλεύει στοιχεία συμβολικών διεκδικήσεων, πολιτισμικών αξιώσεων και αρχιτεκτονικών θεσπίσεων, που απαντώνται στα όρια των αισθητικών θεωριών, της κοινωνικής φιλοσοφίας και της ιστορίας των τεχνών. Ποια είναι η «καλύβα» που θα μπορούσε να οραματιστεί κανείς σήμερα στα πλαίσια του ιδεατού; Γιατί περνώντας είτε από τα όρια της αρχαίας κατοικίας, είτε από μία τυπική κατασκήνωση στη φύση, είτε από ένα είδος μορφικής διατύπωσης, η αλήθεια του φυσικού είναι αυτήν που συγκροτεί την αδύναμη ιδιότητα της καλύβας; Η επιμονή στη σημασία της ποιητικής του πειραματισμού έχει από την παρούσα σκοπιά ιδιαίτερη αξία, διότι αποζητά και προωθεί τη χειραφέτηση από τους καταναγκασμούς της κοινωνικής κατασκευής, αποδεσμεύοντας ποιητικές δυνατότητες του σχεδιαστικού προτύπου. Οι σύγχρονοι δημιουργοί καλούνται να δραπετεύσουν εν μέρει από προκατασκευασμένους κοινωνικούς ρόλους, πολιτιστικές προκαταλήψεις και ροπές της κοινωνικής προσαρμογής.