Μετατραυματική Διαταραχή του Στρες σε Γυναίκες μετά από Επείγουσα και Προγραμματισμένη Καισαρική Τομή. Συχνότητα Εμφάνισης και Περιγεννητικοί Παράγοντες Κινδύνου. Προοπτική Μελέτη

Abstract

Για αρκετά χρόνια η εμπειρία της γέννησης ενός παιδιού θεωρούνταν από τους επιστήμονες ως θετική εμπειρία για τη μητέρα. Τα τελευταία χρόνια όμως, ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών σε γυναίκες με τραυματικές εμπειρίες γέννησης έχει αυξήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον και είναι πλέον γνωστό ότι ορισμένες από αυτές τις εμπειρίες μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές τραύματος. Μια εμπειρία γέννησης με καισαρική τομή μπορεί να αποτελέσει αίτιο ανάπτυξης μετατραυματικών διαταραχών για ένα ποσοστό γυναικών. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με τη συχνότητα και τα αίτια του επιλόχειου μετατραυματικού στρες στην Ελλάδα, ιδιαίτερα μετά από καισαρική τομή, ενώ αρκετές φορές συνδέεται με άλλες ψυχικές διαταραχές της λοχείας. Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι να προσφέρει μια πληρέστερη κατανόηση της μετατραυματικής διαταραχής του στρες στη λοχεία σε γυναίκες μετά από επείγουσα και προγραμματισμένη καισαρική τομή. Οι στόχοι της μελέτης ήταν: α) να διερευνηθεί η σχέση, ανάλογα με το είδος της καισαρικής τομής και με του μετατραυματικού στρες, β) η διερεύνηση των περιγεννητικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων που διαμεσολαβούν στην ανάπτυξη του επιλόχειου μετατραυματικού στρες και γ) η μετάφραση και στάθμιση των ψυχομετρικών εργαλείων (Criterion A, PCL-5, LEC-5), στην ελληνική γλώσσα εφόσον, κανένα δεν έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα, εκτός από την προηγούμενη έκδοση του PCL, δ) η ανάπτυξη ενός νέου ψυχομετρικού εργαλείου διάγνωσης περιγεννητικού στρες σε γυναίκες που υποβάλλονται σε καισαρική τομή, με βάση το Κριτήριο Α του μετατραυματικού στρες του Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων θεωρήθηκε απαραίτητος ο σχεδιασμός και η εκπόνηση μιας προοπτικής μελέτης λεχωίδων, η οποία διεξήχθη στο τμήμα λεχωίδων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λάρισας από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Οκτώβριο του 2020. Το τελικό δείγμα αποτελούταν από 538 λεχώνες δύο ομάδων, 200 λεχώνες που υποβλήθηκαν σε επείγουσα καισαρική τομή και 338 λεχώνες που υποβλήθηκαν σε προγραμματισμένη καισαρική τομή. Η έρευνα διεξήχθη σε δύο φάσεις: α) τη δεύτερη μέρα μετά την καισαρική τομή, κατά την οποία χορηγήθηκαν: 1) το ερωτηματολόγιο ιατρικών δημογραφικών δεδομένων, 2) η κλίμακα τραυματικών γεγονότων ζωής (LEC-5) και 3) το περιγεννητικό Κριτήριο Α του μετατραυματικού στρες. Επιπλέον, πληροφορίες που αφορούσαν το ιατρικό ιστορικό χρησιμοποιήθηκαν από τον ιατρικό φάκελο της κάθε λεχωίδας, β) κατά την έκτη εβδομάδα λοχείας, μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας οι λεχώνες απάντησαν στην κλίμακα μετατραυματικού στρες (PCL-5) και τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν με βάση την πλήρη και τη μερική διαταραχή μετατραυματικού στρες στην λοχεία. Για τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων χρησιμοποιήσαμε το στατιστικό πακέτο επεξεργασίας δεδομένων SPSS 22.0 και το SPSS Amos 22.0. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στο σύνολο του δείγματος των 538 λεχωίδων η μετατραυματική διαταραχή του στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 11,5% και η μερική μετατραυματική διαταραχή του στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 7,6%. Στην ομάδα των λεχωίδων με επείγουσα καισαρική τομή, το μετατραυματικό στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 26%, ενώ το μερικό μετατραυματικό στρες εμφανίστηκε με συχνότητα 11,5%. Η ομάδα των γυναικών με προγραμματισμένη καισαρική τομή εμφάνισε μετατραυματικό στρες σε ποσοστό 3%, ενώ το μερικό μετατραυματικό στρες σε ποσοστό 5,3%. Τα ευρήματα δείχνουν υψηλό επιπολασμό της πλήρους και της μερικής μετατραυματικής διαταραχής του στρες, υψηλότερο από αντίστοιχες έρευνες άλλων χωρών. Άλλοι σημαντικοί επιβαρυντικοί παράγοντες ανάπτυξης μετατραυματικού στρες ήταν: το ψυχιατρικό ιστορικό, η παθολογία κύησης, οι περιγεννητικές απειλητικές καταστάσεις για τη ζωή της μητέρας ή του εμβρύου/νεογνού, η νοσηλεία στη μονάδα νεογνών, η απουσία θηλασμού και η ανεπαρκής υποστήριξη από τον σύντροφο. Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης ερμηνεύονται και δείχνουν την ανάγκη αντιμετώπισης του προβλήματος μέσω της ανάπτυξης κατάλληλων πολιτικών υγείας και ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων, όχι μόνο κατά την διάρκεια της λοχείας αλλά σε όλη την περιγεννητική περίοδο. Έτσι λοιπόν, τα ευρήματα μας αξιοποιούνται μέσω της διατύπωσης προτάσεων για τη διεξαγωγή μελλοντικών ερευνών στο συγκεκριμένο πεδίο και τον σχεδιασμό πρακτικών και παρεμβάσεων, οι οποίες εκτός από την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης μετατραυματικού στρες στην λοχεία, έχουν ως στόχο την καθοδήγηση και ενίσχυση των γυναικών στην ενδεχόμενη αντιμετώπιση μιας τραυματικής εμπειρίας γέννησης. Λέξεις κλειδιά: μετατραυματική διαταραχή του στρες, μερική μετατραυματική διαταραχή του στρες, επιλόχειο μετατραυματικό στρες, τραυματική εμπειρία γέννησης, επείγουσα καισαρική τομή, προγραμματισμένη καισαρική τομή.