Αθηναϊκή πολυκατοικία Nέες προοπτικές κατοίκησης & Πρόταση χειρισμού του κτιριακού αποθέματος του Μεσοπολέμου

Abstract

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέµου στην Ελλάδα για πρώτη φορά η µεταγραφή ξένων επιρροών στο χώρο της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασµού (συγκεκριµένα των µοντέρνων αναζητήσεων) γίνεται µε ταυτόχρονη επανερµηνεία του αυτόχθονου πολιτισµού. Πρόκειται για µια περίοδο στην ελληνική ιστορία η -οποία ξεκινά µε τη Μικρασιατική Καταστροφή και στην οποία το ζήτηµα της εθνικής ταυτότητας θα παίξει σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση του αρχιτεκτονικού και σχεδιαστικού τοπίου της χώρας. Στο δίπολο εκσυγχρονισµός – παράδοση η επονοµαζόµενη “Γενιά του “30” συνειδητοποιώντας την ιδιαιτερότητα της ελληνικής ταυτότητας, χρησιµοποίησε τις πρωτοποριακές τάσεις της εποχής για τη δηµιουργία ενός σύγχρονου ελληνικού πολιτισµού µε σηµείο αναφοράς την ιστορική παράδοση του τόπου. Από εκεί και έπειτα, καθώς η έννοια της ελληνικότητας συγκροτείται, οι Έλληνες σταδιακά αναπτύσσουν έναν τρόπο ζωής που βασίζεται στην επίτευξη του εκσυγχρονισµού και της προόδου µέσω της σύνθεσης στοιχείων από τη σύγχρονη ελληνική και διεθνή πραγµατικότητα αλλά και την ελληνική παράδοση διαχρονικά. Στην αρχιτεκτονική αυτή η τάση εκφράζεται µε την επικράτηση των ιδεών του Μοντέρνου Κινήµατος και την επιρροή του σε ένα νέο µορφολογικό τύπο αυτόνοµης στέγασης που θα αλλάξει δια παντός τη µορφή της πόλης, αυτόν της πολυκατοικίας. Αντίστοιχα, στο σχεδιασµό επίπλου, τα έπιπλα ακολουθούν τους ευρωπαϊκούς µορφολογικούς τύπους, ωστόσο αναζητείται η ελληνική ταυτότητα και συγκροτούνται αυθεντικές ελληνικές µορφές. Το αρχιτεκτονικό αυτό απόθεμα του Μεσοπολέμου αποτελεί το πεδίο έρευνας της παρούσας μελέτης η οποία επιχειρεί την αξιοποίηση και ανάδειξη των κτιρίων της περιόδου μέσω του επανασχεδιασµού οροφοδιαµερίσµατος µιας πολυκατοικίας επί της οδού Σατωβριάνδου 15 στην Αθήνα. Απώτερος στόχος είναι η µετατροπή µιας κεντρικής µεσοαστικής πολυκατοικίας του Μεσοπολέµου σε ένα έναυσµα σηµειακής µετάλλαξης ενός υποβαθµισµένου και “υποφωτισµένου” εννοιολογικά σηµείου της πόλης. Μέσω της αισθητικής αναβάθµισης ενός σηµείου της Σατωβριάνδου το οποίο σήµερα φαίνεται εγκαταλελειµμένο στην παρακµή, αποσκοπείται η αρχιτεκτονική ανάδειξη µιας ιστορικής πολυκατοικίας µε έντονες τις επιρροές που δέχθηκε απο το Μοντέρνο Κίνηµα, αλλά και η αναζωογόνηση και επανακατοίκηση της περιοχής που λόγω ης γειτνίασης µε την πλατεία Οµονοίας, σηµαντικά καταστήµατα, όπως το νέο “Μινιόν” και τα Hondos Center, ανακαινισµένα ξενοδοχεία, όπως το Brown Lighthouse, αλλά και ιστορικά µικρά µαγαζιά του κέντρου, παρουσιάζει έντονη τουριστική και εµπορική κίνηση. Λαµβάνοντας υπόψη την έκταση που έχει λάβει η ενοικίαση διαµερισµάτων µέσω βραχυχρόνιας μίσθωσης στην περιοχή, καθώς και τη λειτουργία ήδη δύο τέτοιων χώρων στην πολυκατοικία, επιχειρείται το οροφοδιαµέρισµα του τρίτου ορόφου το οποίο στέγαζε τα γραφεία επιχείρησης χονδρικής πώλησης υφασµάτων, να µετατραπεί σε τρία διαµερίσµατα προς ενοικίαση µέσω ψηφιακής πλατφόρµας. Η μέθοδος η οποία ακολουθήθηκε είχε ως σημείο εκκίνησης την αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρακτηριστικών του χώρου. Με αφορμή την ύπαρξη στο δεύτερο υπόγειο της πολυκατοικίας καταφυγίου για την προστασία από τους βοµβαρδισµούς κατά το Δεύτερο Παγκόσµιο Πόλεµο (σύµφωνα µε τη νοµοθεσία από τα µέσα της δεκαετίας του “30 και µέχρι τα µέσα της δεκαετίας του “50 η κατασκευή καταφυγίων στις ιδιωτικές πολυκατοικίες ήταν υποχρεωτική), αναζητήθηκε η έννοια που θα µπορούσε να έχει ένα καταφύγιο σήµερα. Η ανάγκη δεν είναι πλέον ένας εσωστρεφής χώρος αποκλεισµού από συνθήκες πολέµου. Η σύγχρονη ανάγκη για προστασία έγκειται στις “επιθέσεις” του σύγχρονου αστικού περιβάλλοντος: ρύπανση, θόρυβος, πιεστικοί ρυθµοί, υπερπληροφόρηση, εγκληµατικότητα, κοινωνική αποξένωση, αποκοπή από την επαφή µε τη φύση. Η “εχθρικότητα” των σύγχρονων πόλεων είναι ιδιαίτερα αισθητή σε ένα από τα κεντρικότερα σηµεία της Αθήνας. Με αυτό το δεδομένο, μελετήθηκε η διαμόρφωση της υφιστάμενης κάτοψης με τρόπο που να αποδίδει την έννοια ενός σύγχρονου καταφυγίου. Αναπτύχθηκαν τρεις ιδιωτικοί χώροι περιμετρικά του κλιμακοστασίου αξιοποιώντας τα υφιστάμενα ανοίγματα και γύρω από έναν κεντρικά σχεδιασμένο κοινόχρηστο χώρο. Τα τρία αυτόνοµα διαµερίσµατα επικοινωνούν µεταξύ τους µέσω διαδρόµου περιµετρικά του κοινόχρηστου χώρου ο οποίος περιλαμβάνει σάουνα και λειτουργεί ως σημείο συνάντησης, αλλά και ως τόπος χαλάρωσης και διαφυγής. Παράλληλα, στον ακάλυπτο φωταγωγό της πολυκατοικίας διαμορφώθηκε ένας µικρός χώρος φύτευσης στον οποίο έχουν πρόσβαση τα δύο από τα τρία διαµερίσµατα και ο κοινόχρηστος χώρος χαλάρωσης. Ο νέος σχεδιασµός του τρίτου ορόφου της πολυκατοικίας με αυτόν τον τρόπο στοχεύει και αποπειράται, τελικά, να δημιουργήσει τις νέες συνθήκες επιβίωσης στη χαοτική σύγχρονη πόλη: επανασύνδεση µε τη φύση, τους άλλους και τον εαυτό είναι οι λέξεις κλειδιά που οδηγούν σε χώρους όπου ο χρήστης µπορεί να αποφορτιστεί, να συγκεντρωθεί, να οραµατιστεί και να επικοινωνήσει.