Οι επιπτώσεις της πανδημίας Covid-19 στη ναυτιλία

Abstract

Στην εισαγωγή της παρούσας διπλωματικής εργασίας τονίζεται ο ρόλος της ναυτιλίας ως αποτελεί βαρόμετρο της οικονομίας, τόσο σε εθνικό, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο και έχει άμεση αλληλεπίδραση στο διεθνές εμπόριο, τις μεταφορές εμπορευμάτων και την εφοδιαστική αλυσίδα, την παραγωγικότητα και το ΑΕΠ. Η ναυτιλία αποτελεί διαχρονικά το βασικό πυλώνα ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, επισημαίνεται εξαρχής ότι η ανοδική πορεία του ναυτιλιακού κλάδου αναχαιτίστηκε από τον COVID-19 που τον Μάρτιο του 2020 χαρακτηρίστηκε από τον Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), ως πανδημία και προκάλεσε μια διεθνή και παρατεταμένη περίοδο ύφεσης. Οι τομείς του ναυτιλιακού κλάδου επλήγησαν σε όλα τα επίπεδα, εθνικό, ευρωπαϊκό, παγκόσμιο και ειδικότερα επλήγησαν οι θαλάσσιες μεταφορές των εμπορευμάτων και του πετρελαίου, ο κλάδος των logistics, η κυκλοφορία των πλοίων από λιμάνι σε λιμάνι, η παρεμπόδιση αλλαγής των πληρωμάτων που οδήγησε σε ανθρωπιστική κρίση, η ναυτική ασφάλιση, ο τουρισμός και δη η ακτοπλοΐα και ο κλάδος της ποντοπόρου ναυτιλίας και της κρουαζιέρας, η αλυσίδα εφοδιασμού, η προστασία του περιβάλλοντος και η βιομηχανία ναυπήγησης πλοίων. Κάποιοι δε εκ των ως άνω πληγέντων τομέων αναλύονται στην ενότητα επί ειδικότερων ζητημάτων. Για τις επιπτώσεις της πανδημίας στην ναυτιλία στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Ευρώπη αλλά και όλη την υφήλιο, παρατίθενται στην παρούσα διπλωματική πολλές έρευνες-μελέτες συνοδευόμενες συχνά μετά στατιστικών στοιχείων και πινάκων και σε όλες τις περιπτώσεις γίνεται με σχετικές παραπομπές αναφορά των πηγών άντλησής τους. Ειδικότερα, η συγγραφή της παρούσας στηρίχθηκε σε : 1) έρευνες και μελέτες, όπως η μελέτη του Ι.Ο.Β.Ε., η έρευνα της Ένωσης Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA), η έρευνα της BIMCO, η έρευνα της XRTC, η έρευνα του World Maritime University, η έκθεση της Alpha Bank, η έκθεση της Sea-Intelligence, στατιστικά στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO), του Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου Κύπρου και των Πλοιοδιαχειριστριών Εταιρειών), 2) συνεντεύξεις-ομιλίες και διαδικτυακές συζητήσεις: α) όπως η διεξαχθείσα από το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το webinar που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη και την Isalos.net και το 13ο Ναυτιλιακό Συνέδριο της MARITIME ECONOMIES, της PwC Ελλάδας, β) αρμοδίων φορέων (όπως των Προέδρων του ΕΒΕΠ, της Ε.Ε.Ν, του Σ.Ε.Ε.Ν, του Υπουργού και του Υφυπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, (επερώτηση) του Ευρωβουλευτή Ε. Μειμαράκη, του Προέδρου του Συνδέσμου Μεσιτών Ναυτιλιακών Συμβάσεων Υποναύαρχου ε.α Λιμενικού Σώματος) αλλά και του Γενικού Γραμματέα του Ο.Η.Ε. Αντόνιο Γκουτέρες, του Γενικού Γραμματέα του ΙΜΟ και CEO μεγάλων ναυτιλιακών εταιρειών (όπως του Danaos Corporation, της ARCADIA SHIPMANAGEMENT, Clyde & Co Venezuela). Ιδιαίτερη δε έμφαση δόθηκε στην αλληλεπίδραση της Κίνας στην τρέχουσα πλέον κατάσταση. Ακολούθησε η παράθεση της κύριας νομοθεσίας ως σημαντικό εργαλείο αντιμετώπισης νομικών δυσχερειών και λήψης έκτακτων μέτρων διευκόλυνσης των ναυτικών στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας επί της ναυτικής εργασίας τους και δη η παράθεση νομοθεσίας εθνικής (όπως ο ν. 4757/20), ευρωπαϊκής (Κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία της υγείας, τον επαναπατρισμό και τις ταξιδιωτικές ρυθμίσεις για ναυτικούς, επιβάτες και άλλα άτομα επί των πλοίων 2020 / C 119/01) και διεθνούς (διεθνείς συμβάσεις MLC, STCW), οι οποίες τυγχάνουν συν-εφαρμοστέες με συστάσεις-οδηγίες διεθνών φορέων (όπως συστάσεις του UN IMO και οδηγίες της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (International Labour Organization – ILO), Πρωτόκολλα και Εγκύκλιες επιστολές κατευθυντήριες οδηγίες του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου, οδηγίες της COSS (Επιτροπή Ασφάλειας και πρόληψης της ρύπανσης από τα πλοία), οδηγίες της Διεθνούς Ένωσης Λιμένων (International Association of Ports and Harbors). Τέλος, αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτέλεσε η έρευνα και η παράθεση των αποτελεσμάτων αυτής σχετικά με τα προτεινόμενα μέτρα ανάκαμψης στα οποία συγκλίνουν οι παρατεθείσες έρευνες και οι απόψεις αρμόδιων φορέων μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται : η εταιρική διακυβέρνηση-ψηφιοποίηση, η χρηματοδότηση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων από την Ε.Ε, οι νέες περιβαλλοντολογικές επενδύσεις στα πλοία, η εξαίρεση των ναυτικών από κάθε ταξιδιωτικό περιορισμό των κρατών, η άμεση αλλαγή στα πληρώματα και η αντιμετώπιση των ναυτικών ως κυρίως εργαζομένων. Στο επίλογο δε της παρούσας, επισημαίνεται η προσμονή ανάκαμψης της πανδημίας στη ναυτιλία και η αναχαίτιση των δυσμενών συνεπειών της εν αναμονή των εξελίξεων στο βασικό αυτό κλάδο του παγκοσμίου εμπορίου και κατ' επέκταση της παγκόσμιας οικονομίας.