Μελέτη, συντήρηση και αποκατάσταση γύψινων αντιγράφων πίθων του εργαστηρίου της οικογένειας Gilliéron από τη συλλογή του ΤΑΠΑ

Abstract

Τα αντίγραφα των προς μελέτη πίθων προέρχονται από το εργαστήριο των Gilliéron, διάσημης οικογένειας καλλιτεχνών αντιγραφέων αρχαιοτήτων και συντηρητών, οι οποίοι κατασκεύαζαν αντίγραφα από το πρωτότυπο και τα πουλούσαν σε μουσεία και συλλογές σε όλο τον κόσμο. Οι πίθοι παρουσιάζουν προβλήματα σε σχέση με τη κατάσταση διατήρησής τους, τα οποία οφείλονται στο χρόνο από τη εποχή της δημιουργίας τους έως την κατάληξή τους στα εργαστήρια του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η συντήρηση και αποκατάσταση των τριών πίθων από γύψο και η διερεύνηση των υλικών κατασκευής τους. Η γύψος είναι ένα από τα πρώτα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν από την αρχαιότητα για την δημιουργία καλουπιών και αρνητικού αποτυπώματος – αντιγράφου του πρωτοτύπου. Τα γύψινα αντίγραφα των αγγείων που μελετώνται στην εργασία αυτή, κατασκευάστηκαν με σύγχρονες μεθόδους χύτευσης και παραγωγής αντιγράφων, μια τεχνική η οποία δεν διαφέρει από αυτή της αρχαιότητας. Δίνεται λεπτομερής περιγραφή της κατάστασης διατήρησης των αντιγράφων, όπως και η ταυτοποίηση ενός από αυτούς, του πίθου (P3) με τον πρωτότυπο του πιθαμφορέα “ανακτορικού ρυθμού” από το Κακόβατο Ηλείας που φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαδρομή και τον εντοπισμό τους στο σημερινό ίδρυμα Ανδρέα Παπανδρέου, συμπεραίνουμε ότι δημιουργός αυτών των πίθων ήταν ο Emile Gilliéron (πατέρας ή υιός). Η εξέταση των υλικών κατασκευής, πραγματοποιήθηκε με τη χρήση οπτικής μικροσκοπίας, SEM (ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης) και FTIR (φασματοσκοπία υπερύθρου με μετασχηματισμό Fourier). Τα αποτελέσματα που έδωσαν συνδυαστικά οι αναλυτικές τεχνικές, είναι η ταυτοποίηση των χρωστικών ουσιών με τη χρήση κάποιου ελαίου που βρίσκεται σε κατάσταση υδρολυτικής φθοράς. Έπειτα, δίνεται αναλυτική φωτογραφική τεκμηρίωση της διαδικασίας συντήρησης όλων των αγγείων και αποτίμηση των επεμβάσεων συντήρησης. Επίσης, αναφέρεται ο εξοπλισμός της φωτογραμμετρικής τεκμηρίωσης, το πρόγραμμα επεξεργασίας του 3D αποτυπώματος, όπως και εικόνες των 3D μοντέλων πριν και μετά τις επεμβάσεις συντήρησης. Επιπλέον, δίνεται συγκριτική φωτογραφική τεκμηρίωση των πίθων πριν και μετά από τη διαδικασία συντήρησης. Τέλος, απαντώνται τα ερευνητικά ερωτήματα που τέθηκαν στην αρχή της διπλωματικής εργασίας, ενώ παρατίθενται μελλοντικές προτάσεις για φύλαξη και προβολή των πίθων εντός των εργαστηρίων του ΤΑΠΑ.