Μελέτη και συντήρηση ιστορικής συλλογής ανασκαφικών οργάνων και εργαλείων  του 19ου και 20ου αιώνα του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου

Αναμουρλίδου, Ευγενία; Σαμπάνης, Αντώνης

Study and maintenance of historical collection of 19th and 20th century excavation instruments and tools of the German Archaeological Institute

Πτυχιακή εργασία

Author

Αναμουρλίδου, Ευγενία

Σαμπάνης, Αντώνης

Date

2022-07

Advisor

Γιαννουλάκη, Μαρία

Πτυχιακή Εργασία (13.54Mb)

Keywords

Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο ; XRF ; SEM-EDAX ; Φάσμα ανάκλασης υπερύθρου ; Ακτινογράφηση ; Τόρνευση ; Χύτευση σε άμμο ; Διόπτρα μετροτράπεζας ; Θεοδόλιχος ; Χωροβάτης ; Συντήρηση ; Ορείχαλκος ; Τόρνευση ; Τοπογραφικά όργανα ; Αποψευδαργύρωση ; Αμαύρωση ορείχαλκου ; Γομαλάκα

Abstract

Στο πλαίσιο εκπόνησης της παρούσας πτυχιακής εργασίας, επιλέχθηκαν τέσσερα τοπογραφι-κά επιστημονικά αντικείμενα που ανήκουν σε μία ιστορική συλλογή του Γερμανικού Αρχαιολο-γικού Ινστιτούτου Αθηνών (ΓAΙ). Πρόκειται για έναν Θεοδόλιχο, δύο Χωροβάτες και μία Διό-πτρα μετροτράπεζας. Στόχος της εργασίας είναι η μελέτη και η κατανόηση της λειτουργίας των επιλεγμένων αντικειμένων, καθώς και η συντήρηση και η ανάδειξή τους. Τα αντικείμενα αυτά αποτελούν ένα σύνθετο σύνολο, καθώς απαρτίζονται από διάφορα υλικά, όπως ορείχαλκος, σίδηρος, άργυρος, γυαλί και ξύλο. Η αρχική μεταλλική μορφή τους προέκυψε με την μέθοδο χύτευσης σε άμμο. Η σχηματοποίησή τους επιτεύχθηκε μέσω της τόρνευσης, ενώ τέλος επι-καλύφθηκαν με βερνίκι γομαλάκας και μαύρη βαφή. Μέσω της βιβλιογραφικής έρευνας, της μακροσκοπικής παρατήρησης και των μη καταστρεπτικών φυσικοχημικών αναλύσεων που επιλέχθηκαν να εφαρμοστούν, προσδιορίσθηκε η τεχνολογία κατασκευής και η κατάσταση δια-τήρησής τους. Στις αναλύσεις αυτές περιλαμβάνονται: ακτινογράφηση με ακτίνες-Χ, ηλεκτρονι-κή μικροσκοπία σάρωσης με φασματοφωτόμετρο ενεργειακής διασποράς ακτινών-Χ (SEM-EDAX), φάσμα ανάκλασης υπέρυθρου (reflectance IR) και φασματοσκοπία ακτινών-Χ φθορι-σμού (XRF). Οι συνολικές πληροφορίες που συλλέχθηκαν βοήθησαν στο σχεδιασμό της με-θοδολογίας επεμβάσεων, καθώς και στο καθορισμό της έκτασης της συντήρησης. Σύμφωνα με τη μεθοδολογία των επεμβάσεων, αρχικά αποφασίσθηκε η αποσυναρμολόγηση των αντι-κειμένων, για τον καλύτερο καθαρισμό όλων των τμημάτων τους. Ύστερα, υλοποιήθηκε ο κα-θαρισμός των αντικειμένων. Επιλέχθηκε, κατόπιν της αξιολόγησης δοκιμών, ο χημικός καθα-ρισμός με μηχανική υποβοήθηση. Στο τέλος, στα ορειχάλκινα σημεία που καθαρίστηκαν, ε-φαρμόστηκε προστατευτικό βερνίκι. Για τον καθαρισμό στα σιδερένια τμήματα, επιλέχθηκε ο χημικός καθαρισμός με μηχανική υποβοήθηση, ενώ έγινε και τελικό φινίρισμα με την χρήση ηλεκτροκίνητου τροχού τύπου dremel. Στα τμήματα, που έφεραν βαφή, έγινε επιφανειακός κα-θαρισμός των ρύπων με διαλύτες. Στον κανόνα της Διόπτρας μετροτράπεζας, χρησιμοποιήθη-κε χημικός καθαρισμός με διαλύτες και τέλος εφαρμόστηκε προστατευτικό επικαλυπτικό στρώ-μα. Τα ξύλινα τμήματα του κανόνα της Διόπτρας μετροτράπεζας καθαρίστηκαν με διαλύτες και επικαλύφθηκαν με προστατευτικό κερί. Όλα τα στάδια των επεμβάσεων καταγράφηκαν λεπτο-μερώς με φωτογραφική τεκμηρίωση. Με το πέρας των επεμβάσεων συντήρησης έγινε αποτί-μηση των μεθόδων καθαρισμού και σημειώθηκε η ανάδειξη της ιστορικής και εκθεσιακής αξίας των τεσσάρων αντικειμένων.

Abstract

During the preparation of this thesis, four topographical, scientific objects were selected for study and conservation, which they belong to a historical collection of the German Archaeo-logical Institute of Athens (GAI). Those objects were identified as a Theodolite, two optical Levels and a Telescopic alidade. The aim of this thesis is the study and understanding of the function of the selected objects, as well as their conservation and enhancement. These ob-jects are characterized as composites, since they are manufactured by various materials, such as brass, iron, silver, glass, and wood. Firstly, they were formed by sand casting tech-nique, where the basic metallic form was manufactured and then shaped in a lathe. Finally, they were coated with shellac-based varnish and black paint. Through thorough investigation, bibliographical research, macroscopic observation and non-destructive physicochemical anal-yses, their manufacture technology and state of preservation were determined. Scientific in-vestigation was performed via: X-ray -radiography, Scanning Electron Microscopy with Energy Dispersive X-ray Spectrophotometer (SEM-EDAX), Infrared Reflectance Spectroscopy (reflec-tance IR) and X-ray Fluorescence (XRF) spectroscopy. The overall information from the study and examination of the objects, helped to design the conservation methodology, as well as to define the extent of the conservation treatment. According to the applied methodology, the objects were initially disassembled, for better cleaning of all parts. Then, the cleaning of the objects was carried out. Chemical cleaning with mechanical assistance was applied on the varnished areas and finishing with mechanical assistance. Finally, a protective varnish was applied to the cleaned brass parts. For the cleaning of the iron parts, chemical cleaning was applied on the varnished areas and finishing with mechanical assistance, while mechanical cleaning was also applied using a Dremel. In the painted parts of the objects, only surface chemical removal of dirt and dust was performed. In the ruler of the Telescopic alidade, chem-ical cleaning was done and finally a protective coating was applied. The wooden parts of the ruler of the Telescopic alidade were cleaned with solvents and coated with a protective wax. All conservation stages were recorded in detail via photographic documentation. At the end of the conservation treatments, the cleaning methods and results were evaluated and the histor-ical and exhibition value of the four objects was enhanced.