Η αξιοποίηση του animation και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης στη διαμόρφωση οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης στον τομέα του πολιτισμού-οπτικοακουστικά μέσα

Abstract

Σκοπός αυτής της διατριβής είναι η διαμόρφωση μιας προτεινόμενης δομής για τη βελτίωση της επικοινωνιακής λειτουργίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης με βάση συγκεκριμένες παιδαγωγικές θεωρίες, αρχές και τυπολογίες της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και του animation και με βασικό εργαλείο τις εκφραστικές δυνατότητες του animation. Το αντικείμενο της διατριβής είναι η βελτίωση της επικοινωνιακής λειτουργίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης στον τομέα του πολιτισμού και συγκεκριμένα στο πεδίο των οπτικοακουστικών μέσων σε εθνικό επίπεδο τόσο στους δημόσιους φορείς όσο και στους ιδιωτικούς. Πιο συγκεκριμένα, διερευνώνται θέματα επικοινωνίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης με τους αιτούντες. Σε αυτή την κατεύθυνση αξιοποιείται η μέθοδος της συνέντευξης, του ερωτηματολογίου και του φύλλου συμμετοχικής παρατήρησης που αποτελούν εργαλεία συλλογής δεδομένων. Στη συνέχεια εξάγονται ποιοτικές παράμετροι, οι οποίες αποτελούν τους βασικούς άξονες για να προταθεί μια δομή διαμόρφωσης των ΟΠΧ για τη βελτίωση της λειτουργίας τους. Όσον αφορά στη κατανόηση των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης με βασικό εργαλείο το animation γίνονται οι εξής ερευνητικές επιλογές : Α. Από το πεδίο της εξΑΕ διερευνώνται συγκεκριμένες αρχές, μοντέλα και τυπολογίες. Με αυτό τον τρόπο εξάγονται ποιοτικά χαρακτηριστικά επικοινωνίας που λειτουργούν στον τομέα της εξΑΕ όμως έχουν προεκταθεί και στους τομείς της εξ αποστάσεως επικοινωνίας στους οδηγούς προγραμμάτων χρηματοδότησης. Β. Από τον τομέα του animation διερευνώνται συγκεκριμένες αρχές καθώς επίσης και τεχνικές animation για τη βελτίωση του ζητήματος της κατανόησης των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Σε αυτό το πλαίσιο η μεθοδολογία με βάση την οποία προσεγγίστηκε αυτή η έρευνα είναι η ποιοτική έρευνα κατά τη διάρκεια της οποίας χρησιμοποιήθηκαν οι παρακάτω μέθοδοι : • Το πεδίο δράσης με σκόπιμη δειγματοληψία συγκεκριμένου προφίλ. • Η συμμετοχική παρατήρηση. Εκτός από τις παραπάνω μεθόδους, έγινε βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα σε σχέση με τις αρχές δημιουργίας πολυμορφικού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού και animation καθώς επίσης και με τις εκφραστικές δυνατότητες του animation. Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν είναι: • Οι ημιδομημένες συνεντεύξεις. • Τα ερωτηματολόγια. • Τα φύλλα συμμετοχικής παρατήρησης. Οι πηγές άντλησης στοιχείων είναι: • Οι αιτούντες (δηλαδή όσοι έχουν αιτηθεί για χρηματοδότηση, συνήθως παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων). • Οι φορείς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα που χρηματοδοτούν οπτικοακουστικές παραγωγές. • Οι συμμετοχικοί παρατηρητές ως αιτούντες χρηματοδότηση για ένα οπτικοακουστικό έργο. • Διδικτυακές πηγές (δηλαδή επίσημες ιστοσελίδες φορέων και της ΕΕ, επίσημες αναφορές αξιολόγησης προγραμμάτων χρηματοδότησης) • Βιβλιογραφικές πηγές (για να διερευνηθούν οι αρχές δημιουργίας πολυμορφικού εξαποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού και του animation και οι εκφραστικές δυνατότητες του animation. Με βάση τις παραπάνω μεθόδους και εργαλεία τα δεδομένα τριγωνοποιήθηκαν για την εγκυρότητά τους, την αξιοπιστία τους και την αντικειμενικότητά τους. Η διδακτορική διατριβή αναπτύσσεται στα εξής κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή στο γενικότερο πλαίσιο του ζητήματος. Στο δεύτερο κεφάλαιο οριοθετείται το πεδίο της έρευνας μέσα από μια πιλοτική έρευνα και μια βιβλιογραφική επισκόπηση σε θέματα, θεωρίες και πορίσματα ερευνών που άπτονται του θεματικού πεδίου αυτής της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, ενδεικτικά προσεγγίζονται ερευνητικές εργασίες σχετικά με: • Την αποτελεσματικότητα χρήσης του animation σε σχέση με τις στατικές εικόνες και με κείμενο ως προς την κατανόηση δύσκολων θεμάτων. • Την αποτελεσματικότερη κατανόηση με χρήση των πολυμορφικών κειμένων. • Τον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό και δημιουργία εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού με χρήση αρχών, μοντέλων και θεωριών της εξΑΕ. • Την πληρέστερη κατανόηση με την οπτικοποίηση διαδικασιών λειτουργίας συστημάτων με βάση το animation. • Την αποτελεσματικότερη επικοινωνία με χρήση του εργαλείου animation. • Τη δημιουργία αποτελεσματικότερου βίντεο εκπαίδευσης/πληροφόρησης με βάση τις γνωσιακές θεωρίες. Κατόπιν, τίθεται ο προβληματισμός που οδηγεί στα ερευνητικά ερωτήματα. Στη συνέχεια, δημιουργείται ένα στρατηγικό πλάνο εξέλιξης της πορείας της έρευνας προς τη σύνθεση μιας πρότασης για τη δημιουργία μιας δομής για τη διαμόρφωση οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Στο τέλος, ορίζεται η αναγκαιότητα που παρουσιάζεται και η παρούσα έρευνα επιχειρεί να καλύψει, καθώς επίσης η πρωτοτυπία και η συνάφεια της έρευνας με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και πιο συγκεκριμένα με τις αρχές δημιουργίας πολυμορφικού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται το μεθοδολογικό πλαίσιο της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται η στρατηγική που επιχειρείται και ακολούθως περιγράφεται η μέθοδος συλλογής πρωτογενών δεδομένων σύμφωνα με τη σκόπιμη διεγματοληψία συγκεκριμένου προφίλ συνεντευξιαζόμενων/ερωτώμενων. Περιγράφεται η διαδικασία καταγραφής, ανάλυσης, κωδικοποίησης, ερμηνείας και παρουσίασης των δεδομένων. Τεκμηριώνεται η εγκυρότητα, η αξιοπιστία και η αντικειμενικότητα της έρευνας βάσει της τριγωνοποίησης των πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων. Σκιαγραφείται ο τρόπος χρήσης του πρωτοκόλλου δεοντολογίας και αναφέρονται οι δυσκολίες εξέλιξης της έρευνας και ο τρόπος υπερκέρασής τους. Στο τέταρτο κεφάλαιο διερευνώνται οι οδηγοί προγραμμάτων χρηματοδότησης, οι οποίοι επιλέχθηκαν σκοπίμως βάσει του συγκεκριμένου αντικειμένου τους, δηλαδή της ενασχόλησής τους με τα οπτικοακουστικά έργα και κατ’επέκταση με παραγωγές animation, για να εξαχθούν οι παράμετροι της επικοινωνιακής λειτουργίας τους. Πιο συγκεκριμένα, αναλύονται οι οδηγοί προγραμμάτων χρηματοδότησης ως προς τα μορφολογικά, τα δομικά χαρακτηριστικά τους και τα χαρακτηριστικά απόδοσης περιεχομένου τους από τους επιλεγμένους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Επίσης, αναλύονται οι ΟΠΧ και από την Ε.Ε. η οποία μέσω Creative Europe – Media 2021-2027, χρηματοδοτεί ελληνικές παραγωγές animation στο στάδιο της ανάπτυξής τους. Οι φορείς είναι οι εξής: • ΕΚΟΜΕ ΑΕ • ΕΚΚ • ΥΠΠΟΑ • ΕΡΤ ΑΕ • ΚΙΙΣΛ • ΙΣΝ • ΚΙΑΣΩ • Ε.Ε. Δημιουργική Ευρώπη- Media 2021-2027 Στο πέμπτο κεφάλαιο ερμηνεύονται τα πρωτογενή δεδομένα από τις συνεντεύξεις και τα ερωτηματολόγια για να προκύψουν παράμετροι ως κωδικοποιημένες λέξεις-κλειδιά που καταδεικνύουν τα κενά και τα σημεία δυσκολίας κατανόησης των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Επιπροσθέτως, ερμηνεύονται τα δεδομένα που έχουν εξαχθεί από τα φύλλα συμμετοχικής παρατήρησης. Τέλος, παρατίθενται τα δευτερογενή δεδομένα από τις εκθέσεις/αναφορές αξιολόγησης για τα προγράμματα χρηματοδότησης οπτικοακουστικών έργων της Ε.Ε. που αναφέρονται στη χρηστικότητα των ΟΠΧ. Στο έκτο κεφάλαιο μελετώνται οι αρχές, οι ιδιαιτερότητες και τα μοντέλα δημιουργίας πολυμορφικού εκπαιδευτικού υλικού της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και του animation για να προκύψουν παράμετροι που θα προσδιορίσουν τις ποιοτικές παραμέτρους για να προταθεί η δόμηση στοιχείων επικοινωνιακής λειτουργίας για τους ΟΠΧ. Πιο συγκεκριμένα, σκιαγραφείται η συνάφεια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, το πολυμορφικό εκπαιδευτικό υλικό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η φύση της σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Στη συνέχεια σκιαγραφούνται οι ποιοτικές παράμετροι της κατανόησης, της ενσυναίσθησης, της αλληλεπίδρασης, της συμμετοχικότητας και της προσβασιμότητας στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία σε συσχετισμό με τους οδηγούς προγραμμάτων χρηματοδότησης. Στο έβδομο κεφάλαιο διερευνώνται οι εκφραστικές δυνατότητες του animation για να προκύψουν παράμετροι που θα αξιοποιηθούν στον προσδιορισμό στοιχείων για τη δόμηση αρχών διαμόρφωσης των ΟΠΧ. Πιο συγκεκριμένα, περιγράφονται συγκεκριμένες τεχνικές δημιουργίας animation, συγκεκριμένα δωρεάν και ανοικτού κώδικα λογισμικά δημιουργίας animation και συγκεκριμένες αφηγηματικές τεχνικές για να προσδιοριστεί το είδος animation με την τεχνική δημιουργίας και αφήγησης που είναι καταλληλότερο για κάθε σημείο των ΟΠΧ που χρήζει παρέμβασης. Στο όγδοο κεφάλαιο επιχειρείται η αξιοποίηση των ευρημάτων που εξήχθησαν από: • Τη χαρτογράφηση των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. • Την ερμηνεία των πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων. • Τις αρχές, τα μοντέλα και την τυπολογία WEST-Λιοναράκη δημιουργίας εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού και animation. • Τις εκφραστικές δυνατότητες του animation ως προς τις τεχνικές δημιουργίας, αφήγησης και τα λογισμικά δημιουργίας του. Η σύνθεση όλων αυτών των επιμέρους ευρημάτων, καταλήγει σε μια πρόταση με σύνθεση στοιχείων για τη διαμόρφωση των ΟΠΧ. Δηλαδή επιχειρείται μια κατηγοριοποίηση των στοιχείων του animation βάσει προδιαγραφών και ευρημάτων της έρευνας για τη διαμόρφωση των ΟΠΧ. Δηλαδή, το κάθε είδος animation με τη συγκεκριμένη τεχνική ή/και τεχνικές δημιουργίας του τοποθετείται στη θέση που, βάσει ευρημάτων από αυτήν την ποιοτική έρευνα, χρήζει παρέμβασης. Στο ένατο κεφάλαιο διεξάγονται τα συμπεράσματα και παρατίθενται ορισμένα θέματα προς συζήτηση καθώς επίσης και ορισμένες προοπτικές μελλοντικής έρευνας.

Τα συμπεράσματα από αυτήν την έρευνα είναι τα εξής: • Το ζήτημα της λειτουργίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης ως προς την επικοινωνιακή τους διάσταση (κατανόηση) εντοπίστηκε τόσο μέσα από τη βιβλιογραφική και διαδικτυακή έρευνα όσο και από την ποιοτική έρευνα πεδίου από τη μεριά των αιτούντων, των φορέων και των συμμετοχικών παρατηρητών. Οι ΟΠΧ δεν είναι λειτουργικοί ως προς την επικοινωνία τους με τους αιτούντες. • Καταδείχθηκαν οι αναγκαιότητες επικοινωνίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης. Οι ΟΠΧ χρήζουν παρέμβασης σε συγκεκριμένα σημεία της εισαγωγής, των οδηγιών και των παραρτημάτων. Πιο συγκεκριμένα, οι αναγκαιότητες του πολυμορφικού εξΑΕΥ είναι κοινές με τις αναγκαιότητες των ΟΠΧ και είναι η κατανόηση, η ενσυναίσθηση, η αλληλεπίδραση, η συμμετοχικότητα και η προσβασιμότητα. • Προσδιορίστηκε η συνάφεια των αρχών και τυπολογίας δημιουργίας πολυμορφικού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού με τους οδηγούς προγραμμάτων χρηματοδότησης. Το πολυμορφικό εξΑΕΥ έχει κοινά χαρακτηριστικά με τους ΟΠΧ. • Η τυπολογία west-Λιοναράκη αποτέλεσε τη βάση και τον οδηγό διαμόρφωσης της δομής των ΟΠΧ έτσι ώστε να μπορεί να ενταχθεί το animation. • Από τις αρχές δημιουργίας πολυμορφικού εξΑΕΥ εξάγονται χρήσιμες παράμετροι επικοινωνίας που μπορούν να εφαρμοστούν στους ΟΠΧ κατ΄αντιστοιχία με την επικοινωνιακή λειτουργία που συντελείται μεταξύ εξΑΕΥ και εκπαιδευόμενου στην εξΑΕ. • Προσδιορίστηκε η χρήση του animation ως εργαλείου βελτίωσης της επικοινωνιακής λειτουργίας των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης με συγκεκριμένες τεχνικές δημιουργίας και αφήγησης για να διαμορφωθεί σε video animation, gif animation, ντοκιμαντέρ animation, gamification animation. • Η κάθε μορφή παρουσίασης animation ενσωματώνει τα στοιχεία της επικοινωνιακής λειτουργίας, τα οποία αποτελούν κοινές επικοινωνιακές παραμέτρους τόσο του πολυμορφικού εξΑΕΥ όσο και των ΟΠΧ. Το αποτέλεσμα αποτελεί η σύνθεση μιας πρότασης για τη διαμόρφωση των οδηγών προγραμμάτων χρηματοδότησης με σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνικής διάστασής τους. Η πρόταση βασίστηκε στις ποιοτικές παραμέτρους που εξήχθησαν από τις αρχές και τυπολογίες δημιουργίας πολυμορφικού εξ αποστάσεως εκπαιδευτικού υλικού, τις αρχές animation και τις τεχνικές δημιουργίας και αφήγησης του animation. Επιπροσθέτως, η πρόταση ευθυγραμμίστηκε με τις αναγκαιότητες που προέκυψαν από τους οδηγούς προγραμμάτων χρηματοδότησης.