Επιδημιολογική μελέτη των δερματολογικών νοσημάτων σε αθλητές της κολύμβησης

Abstract

Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του ανθρώπινου σώματος το οποίο έχει λιπίδια που διαφέρουν από εκείνα των υδρόβιων ζώων και το καθιστούν ευαίσθητο στις επιβλαβείς επιπτώσεις της διαβροχής, της μόλυνσης, της αλλεργίας, των δηγμάτων από έντομα και των ακραίων θερμοκρασιών. Οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στα κολυμβητήρια και η έκθεση σε υγρασία, ζέστη, κρύο, αέρα, ήλιο αλλά και σε χημικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται για την συντήρηση του νερού της κολυμβητικής δεξαμενής, παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση δερματολογικών νοσημάτων. Για την πραγματοποίηση της μελέτης, τα δερματολογικά νοσήματα ταξινομήθηκαν σε κατηγορίες ανάλογα με το είδος τους, σε αλλεργικές παθήσεις και δερματίτιδες, ιογενής λοιμώξεις, μυκητιασικές λοιμώξεις, μικροβιακές λοιμώξεις, άλλες δερματοπάθειες και τραυματισμοί του δέρματος. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η καταγραφή του επιπολασμού των δερματολογικών νοσημάτων τα οποία εκδηλώνονται σε κολυμβητές προαγωνιστικών (9-12 ετών) και αγωνιστικών κατηγοριών (>13 ετών) στην ελληνική επικράτεια. Η παρούσα συγχρονική, μη παρεμβατική μελέτη, διεξήχθη κατόπιν της έγκρισης της Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής (αρ.πρωτ. 52645-20/07/2020) και της Κολυμβητικής Ομοσπονδίας Ελλάδος η οποία συμμετείχε στην αποστολής του σχετικού ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου (google forms), μέσω e-mail προς τα κολυμβητικά σωματεία. Το ερωτηματολόγιο αποτελείτο από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αφορούσε γενικές πληροφορίες όπως δημογραφικά στοιχεία, προπονητική ρουτίνα, συμπεριφορά στον χώρο της πισίνας και πληροφορίες για την υγεία του δέρματος. Το δεύτερο μέρος περιλάμβανε ερωτήσεις σχετικές με πολλαπλές λοιμώξεις, εντοπίσεις, εποχή εμφανίσεων, απουσία από το προπονητικό πρόγραμμα και η θεραπεία από δερματολόγο. Σε περίπτωση που υπήρχαν υποτροπιάζουσες λοιμώξεις, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αναφέρουν το τελευταίο επεισόδιο της μόλυνσης καθώς είναι ευκολότερο για τους ερωτηθέντες να θυμούνται με ακρίβεια. Οι κατηγορικές μεταβλητές παρουσιάζονται ως απόλυτες (n) και σχετικές (%) συχνότητες. Για τη διερεύνηση της ύπαρξης σχέσης μεταξύ δυο κατηγορικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος Χ2 (chi-square test) / ο ακριβής έλεγχος του Fisher (Fisher’s exact test) και για τη σχέση μεταξύ μιας κατηγορικής και μιας διατάξιμης μεταβλητής χρησιμοποιήθηκε ο έλεγχος Χ2 για τάση (chi-square trend test). Επιπλέον, για να υπολογισθεί η πιθανότητα εκδήλωσης μιας δερματικής νόσου λαμβάνοντας υπόψιν την δράση κάποιων ανεξάρτητων μεταβλητών, οι οποίες εμφανίζονται στατιστικά σημαντικές στην αρχική διερεύνηση της ανάλυσης, εφαρμόστηκε πολλαπλή λογιστική παλινδρόμηση και παρουσιάζονται οι λόγοι των odds, τα 95% διαστήματα εμπιστοσύνης και οι τιμές p. Το αμφίπλευρο επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε ίσο με 0,05. Η ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με το SPSS 25.0. Στην μελέτη συμμετείχαν 1047 κολυμβητές και κολυμβήτριες οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 9,2% του συνόλου των κολυμβητών, προαγωνιστικών και αγωνιστικών κατηγοριών. Οι κολυμβήτριες αντιπροσώπευαν το 55,1% του δείγματος. Το 60,8% χρησιμοποιούσαν ανοικτή εγκατάσταση, το 44,3% έκαναν προπόνηση μετά τις 17.00μ.μ. και οι περισσότεροι συμμετέχοντες κολυμπούσαν 7-9 χρόνια. Επιπλέον, έκαναν έξι και πλέον προπονήσεις τη βδομάδα και κολυμπούσαν για 2 ώρες την ημέρα. Το 48,8% των συμμετεχόντων προέρχονταν από σωματεία του νομού Αττικής και το 18,1% από σωματεία του νομού Θεσσαλονίκης. Τα δερματολογικά νοσήματα με τις περισσότερες εκδηλώσεις ήταν η ξηροδερμία με ποσοστό 38,6%, οι μυρμηκιές (35,4%), η ακμή (16,3%), η δερματοφυτία των άκρων ποδών (16%), η κνίδωση (15,3%), η λευκή πιτυρίαση (13%), η δερματίτιδα από χημικές απολυμαντικές ουσίες της πισίνας (11,3%), η δερματίτιδα από μαγιό (11,2%) και το μολυσματικό κηρίο (10,5%). Στην κατηγορία των αλλεργιών και δερματίτιδων υπήρξε μια σαφής υπεροχή των κολυμβητριών στην εκδήλωση συμπτωμάτων σε σχέση με τους κολυμβητές. Οι παράγοντες που συνδέθηκαν κατά κύριο λόγο, με την εκδήλωση αλλεργιών που σχετίζονται με την πισίνα και δερματίτιδων ήταν η ύπαρξη αλλεργιών όπως η εποχική και η δερματική αλλεργία. Αντίστοιχα, πλειοψηφία των εκδηλώσεων των ιογενών, μυκητιασικών και βακτηριακών λοιμώξεων δεν επηρεάζονται, από το φύλο και οι ενήλικες κολυμβητές ήταν αυτοί που, κυρίως, εμφάνισαν τα μεγαλύτερα ποσοστά, λόγω των περισσότερων χρόνων και ωρών κολύμβησης. Οι παράγοντες που συνδέθηκαν με την εκδήλωση αυτών των δερματοπαθειών φάνηκε ότι σχετίζονται με, την ύπαρξη δερματικής ή εποχικής αλλεργίας, συνήθειες όπως το περπάτημα χωρίς σαγιονάρες στους χώρους της πισίνας και η τοποθέτηση του μπουρνουζιού πάνω σε κοινόχρηστους πάγκους και συμπεριφορές όπως ο δανεισμός εξοπλισμού κολύμβησης. Στην κατηγορία των άλλων δερματοπαθειών, το ηλιακό έγκαυμα (p<0,001), το εαρινό εξάνθημα ωτών (p=0,021) και η ακμή (p=0,003) παρατηρήθηκε στις κολυμβήτριες. Η χρήση ανοικτής εγκατάστασης ήταν παράγοντας που επηρεάζει την εκδήλωση ηλιακού εγκαύματος και λευκής πιτυρίασης και η εκδήλωση τους αφορά κυρίως στις ηλικίες 13-16 ετών. Οι κολυμβητές οι οποίοι νοσούν από ψωρίαση φαίνεται ότι διακόπτουν για μικρό χρονικό διάστημα τις προπονήσεις όταν υπάρχει έξαρση της νόσου. Όσον αφορά την τραυματική ονυχόλυση και το θλαστικό τραύμα, σημαντικός παράγοντας εκδήλωσης ήταν η συνήθεια μη χρήση υποδημάτων (σαγιονάρες) στα αποδυτήρια και στο χώρο πέριξ της πισίνας. Το οικογενειακό ιστορικό δερματοπαθειών όπως η ατοπική δερματίτιδα, οι μυρμηκιές και η ψωρίαση πιθανά να παίζει ρόλο στην εκδήλωση δερματολογικών νοσημάτων στους αθλητές της κολύμβησης. Ενδιαφέροντα ευρήματα της μελέτης είναι ότι, ο επιπολασμός των δερματολογικών νοσημάτων σε κολυμβητές συγκριτικά με τον αντίστοιχο επιπολασμό στον γενικό πληθυσμό εμφανίστηκε αυξημένος για την πλειοψηφία των νοσημάτων. Επιπλέον, διαπιστώθηκε οκταπλάσια αύξηση των δερματολογικών εκδηλώσεων μετά την έναρξη της κολύμβησης οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι πιθανόν, πολλά δερματολογικά νοσήματα πυροδοτούνται ή επιδεινώνονται από το υγρό περιβάλλον των κολυμβητικών εγκαταστάσεων. Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης ανέδειξαν ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας που επηρεάζει και αφορά, κυρίως, τους κολυμβητές και τις κολυμβήτριες που η συμμετοχή τους στο άθλημα, είναι καθημερινή. Η εμφάνιση δερματικών βλαβών, ανεξάρτητα της σοβαρότητας, οδήγησε μεγάλο ποσοστό (66,8%) των συμμετεχόντων σε δερματολόγο, συμπεριφορά που είναι στην σωστή κατεύθυνση. Πρέπει να τεθεί ως προτεραιότητα η αξιοποίηση των ευρημάτων της μελέτης για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση στοχευμένων και εμπεριστατωμένων οδηγιών. Tόσοι οι κολυμβητές όσο και οι αρμόδιοι φορείς, πρέπει να ενημερώνονται ορθά, για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και να εφαρμοστούν, για την πρόληψη δερματολογικών νοσημάτων.