Συντήρηση, ανάδειξη βιομηχανικής κληρονομιάς και επανάχρηση συγκροτήματος κτιρίων στην περιοχή Αγυιά της Πάτρας. Η περίπτωση του Μάμος σαν επανάχρηση στα πρότυπα των Ruin bars

Abstract

Η Πάτρα στην δεκαετία του 80 έζησε μια περίοδο μεγάλης βιομηχανικής ακμής, κι έτσι στη συνέχεια, με την παύση της βιομηχανικής δραστηριότητας, προέκυψαν πολλοί χώροι – βιομηχανικά κελύφη, που παρέμειναν σε αδράνεια μέσα στον αστικό ιστό, εγκαταλελειμμένα για δεκαετίες. Στην παρούσα εργασία μελετάται το παλαιό εργοστάσιο της Πατρινής ζυθοποιίας Μάμος, που βρίσκεται στη συνοικία Αγυιά, στο βορειοανατολικό τμήμα της Πάτρας, επί της οδού Αθηνών. Τα κτίσματα του εργοστασίου κρίθηκαν διατηρητέα από το υπουργείο Πολιτισμού, ως μοναδικά δείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Σκοπός της εργασίας είναι η πρόταση τρόπων επανένταξης των εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών εγκαταστάσεων του εργοστασίου στη λειτουργία του πολεοδομικού ιστού, εξασφαλίζοντας την βιωσιμότητα του. Στην παρούσα εργασία γίνεται αναφορά σε γενικά δεδομένα σχετικά με την πόλη της Πάτρας στα κλιματικά δεδομένα και στα στοιχεία που τη χαρακτηρίζουν ενώ δίνεται έμφαση στη χωρική και οικονομική εξέλιξη της και στη σχέση της με τη βιομηχανική ανάπτυξη και τη μετατροπή της σε βιομηχανικό κέντρο. Επιπλέον παρουσιάζεται η περιοχή που μελετάται (η συνοικία της Αγυιάς) και ειδικότερα η ιστορική εξέλιξή της, καθώς και του εργοστασίου Μάμος, και αποτυπώνεται η χωροθέτηση της υφιστάμενης κτιριακής υποδομής και ο περιβάλλων χώρος. Αναλύονται οι έννοιες της βιομηχανικής αρχαιολογίας, της βιομηχανικής κληρονομιάς και της Βιομηχανικής συντήρησης και η σχέση τους με τα κτίρια του βιομηχανικού συγκροτήματος. Περιλαμβάνεται η γνωριμία με τον κλάδο της βιομηχανικής αρχαιολογίας, της βιομηχανικής κληρονομιάς και της Βιομηχανικής συντήρησης. Περιγράφονται οι παράγοντες φθοράς και οι μηχανισμοί διάβρωσης, γίνεται αναφορά της κατάστασης διατήρησης ανά υλικό. Γίνονται εκτενείς προτάσεις συντήρησης πάλι ανά υλικό, που έχουν ως πρωταρχικό στόχο την ανάδειξη της ιστορικής και αισθητικής αξίας του βιομηχανικού συγκροτήματος. Αναφέρονται οι προκλήσεις που συναντιούνται στη συντήρηση των κινητών βιομηχανικών καταλοίπων αλλά και οι προτεινόμενες μελέτες που πρέπει να εκπονηθούν για την υλοποίηση της πρότασης. Εξετάζονται, ύστερα, οι λόγοι οι οποίοι οδηγούν, συμβάλλουν και πολλές φορές καθιστούν αναγκαία την επανάχρηση των βιομηχανικών κτιρίων, καθώς και ο βαθμός επέμβασης και οι στρατηγικές επανάχρησης Επιχειρείται η θεωρητική προσέγγιση του θέματος με αναφορές σε παραδείγματα επανάχρησης από το διεθνή χώρο. Προτείνεται επανασχεδιασμός της περιοχής μελέτης, αναλύοντας τα δεδομένα της υπάρχουσας κατάστασης, καθώς και σχέδιο ανάπλασης, για την εξάλειψη του αστικού κενού, που έχει δημιουργηθεί λόγω της εγκατάλειψης του παλαιού εργοστασίου, και την ομαλή ένταξή του στη λειτουργία της πόλης. Η εργασία ολοκληρώνεται με συμπεράσματα για τη συγκεκριμένη παρέμβαση, αλλά και γενικότερες διαπιστώσεις. Τέλος στα παραρτήματα παρατίθεται το θεσμικό πλαίσιο, και οι σπουδαιότεροι φορείς που διαχειρίζονται τη βιομηχανική κληρονομιά. Για την εκπόνηση αυτής της εργασίας πραγματοποιήθηκε επιτόπου έρευνα, με σκοπό την πρώτη επαφή με τα ερείπια του εργοστασίου καθώς και το περιβάλλον επιρροής του, αναλυτική φωτογραφική τεκμηρίωση και άντληση πληροφοριών από ιστορικές πηγές, αρχεία πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής βιβλιογραφίας και το διαδίκτυο, καθώς και επικοινωνία με τους ίδιους τους κατοίκους της περιοχής.