Ενεργειακές κοινότητες: Εργαλείο για την δίκαιη ενεργειακή μετάβαση στην Ελλάδα

Abstract

Οι Ενεργειακές Κοινότητες μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο για την Δίκαιη Ενεργειακή Μετάβαση και στην Ελλάδα. Τα παραδείγματα καλών εφαρμογών στην Ευρώπη μπορούν να καταδείξουν αποτελεσματική λειτουργία, έντονη συμμετοχικότητα, ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας, σε πολλά επίπεδα. Στην Ελλάδα ο πρώτος νόμος για τις Ε.Κοιν. ψηφίστηκε το 2018, προηγήθηκε σχετικών ευρωπαϊκών οδηγιών, και περιελάμβανε αρκετές ευνοϊκές διατάξεις για την προώθηση των Ε.Κοιν, αλλά άφηνε κάποια κενά, τα οποία οδήγησαν τελικά στη δημιουργία πολλών αμιγώς επιχειρηματικών σχημάτων, με ελάχιστη κοινωνική συμμετοχή, στρεβλώνοντας τον υγιή ανταγωνισμό της αγοράς στις ΑΠΕ και αμαυρώνοντας την εικόνα των Ε.Κοιν. Η παράλληλη διασπορά το 2019, ακόμη και από επίσημα χείλη, φημολογίας για υψηλές επιδοτήσεις των Ε.Κοιν. δημιούργησε προσδοκίες συμμετοχής και υλοποίησης έργων με ελάχιστη οικονομική συμμετοχή, προσδοκίες οι οποίες τελικά διαψεύσθηκαν από τα εντεταλμένα κρατικά όργανα και δυστυχώς απαξίωσαν, εν τη γενέσει του, τον θεσμό. Η προώθηση της ιδέας της Ενεργειακής Δημοκρατίας και της Συμμετοχικότητας καθιστούν αναγκαία την δημιουργία νέων βελτιωτικών νομοθετικών ρυθμίσεων. Η εφαρμογή του Target Model στην Ελλάδα τον Νοέμβριο του 2020, η Ενεργειακή Κρίση με την αιφνίδια αύξηση του κόστους προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στα τέλη του 2021 που δημιούργησε έκρηξη στην Ενεργειακή Φτώχεια, η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά και οι πρωτοβουλίες της Ε.Ε. για την ενεργό προστασία του περιβάλλοντος και την επείγουσα επιτάχυνση της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο (Repower EU) , δημιουργούν νέες δυνατότητες για την δημόσια και ιδιωτική χρηματοδότηση έργων των Ε.Κοιν, ειδικά αυτών που έχουν πλατιά λαϊκή συμμετοχή και σαφώς προσδιορισμένο θετικό περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Ο ρόλος των ΟΤΑ μπορεί να είναι καθοριστικός όπως και η αξιοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για την υλοποίηση έργων, ακόμη και σε μικρά αυτόνομα ή διασυνδεδεμένα συστήματα. Η πρωτοβουλία GR Eco island έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται, προσφέροντας εξαιρετικά παραδείγματα για περαιτέρω υλοποίηση ολιστικών έργων ενεργειακής μετάβασης σε συστήματα μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος, όπως έχει ήδη υλοποιηθεί στο ακριτικό νησί της Χάλκης. Στόχος της παρούσας διπλωματικής είναι να παρουσιάσει το υφιστάμενο πλαίσιο λειτουργίας των Ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη, να καταδείξει τις καλές πρακτικές που έχουν ήδη υλοποιηθεί αξιολογώντας τις σε βασικούς τους άξονες ώστε να μπορούν τα παραδείγματα αυτά να επαναληφθούν, να αναλύσει τις αιτίες δυσλειτουργίας και περιορισμένης ανάπτυξης στην Ελλάδα και να παραθέσει προτάσεις πολιτικής αλλά και οδικό χάρτη υλοποίησης, προκειμένου οι Ενεργειακές Κοινότητες με πλατιά λαϊκή συμμετοχή και ξεκάθαρα θετικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό πρόσημο να μπορέσουν να αναπτυχθούν και να αποτελέσουν εργαλείο για την δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, με ένα αναπτυξιακό μοντέλο που θα συγκροτηθεί από συνειδητοποιημένους και ευαισθητοποιημένους pro -sumers που θα σέβεται το περιβάλλον και θα προωθεί την αειφορία η οποία θα τους αγκαλιάζει όλους, χωρίς εξαιρέσεις.