Κυκλικότητα στην κατασκευή: Μεταβολίζοντας χώμα

Abstract

Σύμφωνα με τη διεθνή έρευνα ο κατασκευαστικός τομέας αποτελεί μια από τις επιβλαβέστερες ανθρώπινες δραστηριότητες, επηρεάζοντας το περιβάλλον σε πολλαπλά επίπεδα. Τόσο η διαδικασία όσο και το χωρικό αποτέλεσμα επιδρά στην παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση, που είναι πλέον πιο εμφανής από ποτέ. Ο επαναπροσδιορισμός του τρόπου ανοικοδόμησης κρίνεται αναγκαίος για αποφυγή των καταστροφικών συνεπειών των περιβαλλοντικών αλλαγών και την μετάβαση σε μια κατάσταση ανθεκτικότητας. Η παρούσα εργασία διερευνά την έννοια της κυκλικότητας στην κατασκευή, εστιασμένη στην χρήση περίσσειας χώματος εκσκαφών. Το θέμα της έρευνας είναι πολυδιάστατο καθώς προσεγγίζει τόσο τον κυκλικό σχεδιασμό καθεαυτό αλλά και αναλύει ένα βασικό συστατικό του, που είναι τα δομικά υλικά, με επίκεντρο το χώμα. Αρχικά γίνεται μια αναφορά στην αφετηρία του προβληματισμού: την παγκόσμια περιβαλλοντική κρίση και την συμβολή του κατασκευαστικού τομέα σε αυτήν. Η ανάλυση των φάσεων του τομέα και των επιπτώσεων τους, αναδεικνύει το ζήτημα των παραγόμενων αποβλήτων. Παρατίθενται βασικά σημεία του κανονιστικού πλαισίου που αφορά στην διαχείριση αποβλήτων στην Ευρώπη και εκτενέστερα στην Ελλάδα. Η παραπάνω ανάλυση οδηγεί στην προβληματική του παρόντος συστήματος που έγκειται στην γραμμικότητα του μοντέλου. Στην συνέχεια διερευνάται ο επαναπροσδιορισμός αυτού, μέσω σύγχρονων προσεγγίσεων κυκλικότητας. Στο δεύτερο κεφάλαιο εισέρχεται το ζήτημα του υλικού. Γίνεται αναφορά στο χώμα ως προς τα χαρακτηριστικά του, την αρχιτεκτονική του πορεία στον χρόνο και τον χώρο, τις βασικές παραδοσιακές και σύγχρονες μεθόδους δόμησης ωμής γης καθώς και τις παραμέτρους χρήσης του στην κατασκευή. Επιπλέον καταγράφονται οι ιδιότητες του που το καθιστούν κατάλληλο για δόμηση και το τοποθετούν στην συζήτηση περί αειφορικού σχεδιασμού. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το Earth cycle, έργο που βασίζεται στην ιδέα ενός νέου μοντέλου παραγωγής, μέσω μιας ολιστικής προσέγγισης που αφορά τόσο στην παραγωγική διαδικασία, όσο και στην κοινωνικο-οικονομική και χωρική του δομή και αποτελεί λειτουργικό παράδειγμα του επαναπροσδιορισμού της ροής υλικών, μέσω επανάχρησης ανεπιθύμητου χώματος από μεγάλα κατασκευαστικά έργα. Στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται η σύνθεση ενός διαγράμματος που οπτικοποιεί και συγκεντρώνει όλες τις πτυχές που αναλύθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια σχετικά με την φύση του υλικού και την διαχείριση του στην κατασκευαστική διαδικασία, με στόχο την συνολική αξιολόγηση του αρχικού ερευνητικού ερωτήματος. Τέλος αναλύεται ο τρόπος ανάγνωσης του διαγράμματος από την οποία συνεπάγεται και η παράθεση των συμπερασμάτων. Μεθοδολογικά χρησιμοποιείται αρχικά βιβλιογραφική έρευνα για την συλλογή στοιχείων, στην συνέχεια ανάλυση παραδείγματος και τέλος η οπτικοποίηση των δεδομένων μέσω της ιεράρχησης και κατηγοριοποίηση τους. Πρόθεση της εργασίας είναι η κατανόηση της επιρροής του κατασκευαστικού τομέα στο περιβαλλοντικό πρόβλημα και άρα της αναγκαιότητας αναζήτησης μετασχηματισμών του και η εισήγηση του χώματος σε νέα αναπτυξιακά μοντέλα, με τον εντοπισμό προκλήσεων και την αναζήτηση νέων τρόπων οργάνωσης, στην σύγχρονη συζήτηση αειφορικής αρχιτεκτονικής.