«Ο τοιχογραφικός διάκοσμος της οικίας Χρυσανθόπουλου (Πύργος Ευβοίας, 19ος αι.): μελέτη υλικών κατασκευής /κατάστασης διατήρησης και διερευνητική εφαρμογή επεμβάσεων συντήρησης».
«The mural decoration of Chrysanthopoulou house (Pyrgos Evoias 19th Century): Study of construction materials/state of conservation and explotary application of conservation interventions»
Λέξεις-κλειδιά
Τοιχογραφία ; Λαϊκή ζωγραφική ; Secco ; Ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης ; Φασματοσκοπία υπερύθρου ; Στερεωτικά υλικάΠερίληψη
Η οικία Χρυσανθόπουλου στην Κύμη Ευβοίας που χρονολογείται μετά το 1855, αποτελεί ένα
από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής καθώς ανήκε στον αυτοδίδακτο λαϊκό καλλιτέχνη,
Σωτήρη Χρυσανθόπουλο. Ο ίδιος, ασχολήθηκε με τον τομέα των τεχνών δημιουργώντας
αξιόλογα έργα σε ναούς στην ευρύτερη περιοχή της Κύμης όπως και στην οικία του. Σκοπός της
παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η έρευνα της ζωής και των έργων του Σ. Χρυσανθόπουλου
και ειδικότερα η μελέτη των τοιχογραφιών που διακοσμούν την οικία του.
Η μελέτη αυτή, περιλαμβάνει τα αναλυτικά δεδομένα που συλλέχθηκαν μετά από την
συστηματική in situ μελέτη των τοιχογραφιών μέσω μακροσκοπικής και μικροσκοπικής
παρατήρησης, εφαρμογής θερμογραφίας (SWIR) και καταγραφής των περιβαλλοντικών
συνθηκών. Ακολούθησαν οι μέθοδοι ανάλυσης των δειγμάτων με σκοπό τον προσδιορισμό των
υλικών και της τεχνικής ζωγραφικής του καλλιτέχνη καθώς και την τεκμηρίωση της κατάστασης
διατήρησης και της παθολογίας του τοιχογραφικού διάκοσμου.
Στις μεθόδους ανάλυσης, περιλαμβάνονται η οπτική μικροσκοπία (ΟΜ), η ηλεκτρονική
μικροσκοπία σάρωσης σε συνδυασμό με μικροανάλυση ακτίνων Χ (SEM-EDX), η μικρό φασματοσκοπία Raman (μ-Raman) και η φασματοσκοπία υπερύθρου με μετασχηματισμό Fourier
(FTIR). Τα πειραματικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η τεχνική που χρησιμοποίησε ο καλλιτέχνης
είναι secco και η χρωματική του παλέτα αποτελείται από τις χρωστικές κόκκινο mars, κίτρινο του
χρωμίου, πράσινο emerald, βερμιγιόν/ κιννάβαρι, κόκκινο του μολύβδου/ μίνιο, συνθετική
ουλτραμαρίνα, μαύρο του άνθρακα, λευκό του ψευδαργύρου, ασβεστίτη και γύψο για την
απόδοση του λευκού. Με βάση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την εργαστηριακή μελέτη,
προτείνονται και οι ανάλογες επεμβάσεις συντήρησης.
Μεταξύ των επεμβάσεων συντήρησης, προτείνεται να πραγματοποιηθεί η στερέωση των
απολεπισμένων περιοχών της ζωγραφικής επιφάνειας. Για τον λόγο αυτό, πραγματοποιήθηκαν
πειραματικές εφαρμογές σε δοκίμια τοιχογραφίας και εν συνεχεία σε σπαράγματα τοιχογραφίας
της οικίας Χρυσανθόπουλου. Από την εξέταση των αποτελεσμάτων που προέκυψαν και την
αποτίμηση της αποτελεσματικότητας των ακρυλικών διασπορών που εφαρμόστηκαν, επιλέχθηκε
το βέλτιστο στερεωτικό που προσέφερε την καλύτερη δυνατή εφαρμογή, ενώ παράλληλα δεν
προκάλεσε αλλοιώσεις στις φυσικές ιδιότητες των χρωστικών. Έτσι, προτείνεται ένα
συγκεκριμένο υλικό για εφαρμογή στην μελλοντική στερέωση των τοιχογραφιών της οικίας
Χρυσανθόπουλου.
Περίληψη
The Chrysanthopoulos house in Pyrgos (Kymi district), Evia, which dates back to 1855, is
one of the most important monuments of the region as it belonged to the self-taught folk artist,
Sotiris Chrysanthopoulos. He was involved in the field of arts, creating remarkable works in
temples in the wider area of Kymi as well as in his home. The purpose of this thesis is the research
of the life and works of S. Chrysanthopoulos and in particular the study of the murals that decorate
his house.
This study includes the analytical data collected after the systematic in situ study of the
frescoes through macroscopic and microscopic observation, thermography (SWIR) and recording
of environmental conditions. This was followed by the analytical investigation of selected micro sample in order to determine the materials and the painting technique the artist used, as well as to
document the state of preservation of the mural decoration.
The analytical methods involved in the study include optical microscopy (OM), scanning
electron microscopy combined with energy dispersive X-ray microanalysis (SEM-EDX), Raman
microspectroscopy (μ-Raman) and Fourier transform infrared spectroscopy (FTIR). The results
showed that the technique used by the artist is secco and his color palette consists of the pigments
mars red, yellow deep chrome, emerald green, vermillion, red lead, ultramarine, carbon black and
zinc white, calcite and gypsum for the rendering of white. Based on the results obtained from the
laboratory study, corresponding conservation interventions are also proposed.
Among the conservation steps, it is recommended the exfoliated areas of the painted
surface to be consolidated. For this reason, selected consolidants were applied on modern mural
samples (mock-ups) and, subsequently, on mural fragments of the Chrysanthopoulos house.
Through the examination of the consolidation treatment results and the evaluation of the applied
acrylic dispersions, the optimal fixative was chosen that offered the best possible application and
caused no (or minimal) changes in the physical properties of the pigments/ paint layers. Therefore,
a specific consolidant it is proposed to be used in the future consolidation interventions of the
murals in Chrysanthopoulos house.
Αριθμός σελίδων
31Σχολή
Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών & ΠολιτισμούΑκαδημαϊκό Τμήμα
Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων ΤέχνηςΤίτλος Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών
Συντήρηση της Πολιτιστικής ΚληρονομιάςΓλώσσα
Ελληνικά
Εκτός από όπου επισημαίνεται κάτι διαφορετικό, το τεκμήριο διανέμεται με την ακόλουθη άδεια:
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές