Μελέτη κατάστασης διατήρησης και συντήρησης σιδηρών ευρημάτων γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία αφορά τη μελέτη σιδηρών αντικειμένων που προέρχονται από τη σωστική ανασκαφή που διεξήχθη το 1959 από τον αρχαιολόγο Ευθύμιο Μαστροκώστα, σε σπήλαιο της κορυφής Καραβόλα, στην Πάρνηθα. Το σπήλαιο ήταν αφιερωμένο στον Δία και μέσα σε αυτό βρέθηκαν ευρήματα που χρονολογούνται βάσει της κεραμικής, από την Ύστερη Πρωτογεωμετρική έως και την Ύστερη Αρχαϊκή Περίοδο. Τα ευρήματα αυτά είναι συνολικά τέσσερις χιλιάδες τετρακόσια και ποικίλουν τυπολογικά και στο μέγεθος. Τα αντικείμενα παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όχι μόνο για το μεγάλο τους όγκο, αλλά κυρίως για την εξαιρετική κατάσταση διατήρησής στην οποία βρίσκονται, παρά το γεγονός ότι φυλάσσονταν επί εξήντα περίπου χρόνια σε αποθήκες με μη ελεγχόμενες περιβαλλοντικές συνθήκες και σε συσκευασίες από́ υλικά́ που είναι ακατάλληλα για τα μετάλλινα αντικείμενα. Στα αντικείμενα αυτά για την εύρεση, τη δημιουργία και την πραγματοποίηση του κατάλληλου πρωτόκολλου συντήρησής τους που θα οδηγήσει στα καλύτερα και ταχύτερα αποτελέσματα, δεδομένου της μεγάλης ποσότητάς τους, πραγματοποιήθηκαν συγκεκριμένα στάδια. Αρχικώς, τα ευρήματα μελετήθηκαν μακροσκοπικά και με τη βοήθεια στερεοσκοπικού μικροσκοπίου σε μεγεθύνσεις 0,6-5,5 ως προς τη κατάσταση διατήρησής τους και της παθολογίας τους. Εντωμεταξύ, με την χρήση αναλυτικών μεθόδων όπως το X-Ray, το XRF, το XRD και το FTIR και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων όσον αφορά την τεχνολογία και την παθολογία, επιλέχθηκε η χρήση ενδεδειγμένων μεθόδων συντήρησης, οι οποίες εφαρμόστηκαν με επιτυχία στα αντικείμενα της μελέτης αυτής. Παράλληλα, απαντήθηκαν ερωτήματα για την σύσταση του μετάλλου και τη τεχνολογία του, καθώς και για το περιβάλλον απόθεσης στο οποίο βρίσκονταν πριν την ανασκαφή (δηλαδή το στρώμα τέφρας εντός του σπηλαίου που βρέθηκαν). Έπειτα από την αξιολόγηση των αναλυτικών δεδομένων, την αρχική τους φωτογράφιση και την εξέταση - παρατήρησή τους ακολούθησαν οι εφαρμογές των μεθόδων συντήρησης των αντικειμένων. Ο αριθμός των αντικειμένων που συντηρήθηκαν ήταν συνολικά 1800. Ως πρώτο στάδιο συντήρησης πραγματοποιήθηκε ο μηχανικός καθαρισμός εν ξηρώ αρχικά με νυστέρι, στην συνέχεια σε θάλαμο μικροψηγματοαμμοβολής με την εφαρμογή υαλοσφαιριδίων και τέλος με τη βοήθεια τροχού. Σε κάποια από αυτά έγιναν δοκιμές με τη χρήση IONEX H, STRONG CATION EXCHANGE RESIN, για την ευκολία αφαίρεσης επικαθίσεων και διαβρώσεων. Ακολούθησε ο εμποτισμός τους σε αιθανόλη στο κάδο υπερήχων, ενώ σε δύο αντικείμενα πριν από αυτό το στάδιο πραγματοποιήθηκε στερέωση. Πριν τη εφαρμογή του ταννικού οξέος ως επικαλυπτικό, κάποια από τα μαχαίρια χρειάστηκαν συγκόλληση και συμπλήρωση, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη χρήση κόλλας, aerosil ή micro balloons και σε συνδυασμό με σκόνες αγιογραφίας. Τέλος, προσδιορίσθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης και έκθεσης ολοκληρώνοντας το πρωτόκολλο συντήρησης.