Διερεύνηση του φαινομένου της ηθικής παρενόχλησης στην εργασία(mobbing) και της οργανωσιακής σιωπής στις μαίες που εργάζονται σε δομές υγείας.

Abstract

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή: Ως «mobbing» θεωρείται η κατάσταση εκείνη στην εργασία στην οποία ένα ή περισσότερα άτομα βιώνουν εχθρικές συμπεριφορές συστηματικά από έναν άλλο ή περισσότερους εργαζομένους με σκοπό το στοχοποιημένο άτομο να απομονωθεί, να νιώσει αδύναμος και ανεπαρκής να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αυτό που διαφοροποιεί το mobbing από άλλα είδη παρενόχλησης ή διαπροσωπικών συγκρούσεων στο χώρο εργασίας είναι η διάρκειά του, η επανάληψή του και η ασύμμετρη ή άνιση σχέση μεταξύ των δύο μερών της σύγκρουσης. Η οργανωσιακή σιωπή συνήθως είναι ένα συλλογικό φαινόμενο στον χώρο εργασίας, δεν αποτελεί ένα μεμονωμένο περιστατικό. Η σιωπή υιοθετείται από τους εργαζομένους όταν έχουν σκοπό να αποκρύψουν πληροφορίες, ιδέες προκειμένου να προστατέψουν τον εαυτό τους, κάποιον άλλον εργαζόμενο, τον οργανισμό ή μπορεί να γίνεται στα πλαίσια αθέμιτου ανταγωνισμού. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας ποσοτικής έρευνας ήταν η διερεύνηση του φαινομένου της ηθικής παρενόχλησης (mobbing) και της οργανωσιακής σιωπής σε μαίες που εργάζονται σε δομές υγείας. Υλικό και Μέθοδος: Το δείγμα αποτέλεσαν 216 μαίες. Η έρευνα είναι ποσοτική και διενεργήθηκε με την χρήση σταθμισμένων ερωτηματολογίων. Η στρατολόγηση των συμμετεχόντων και η δειγματοληψία πραγματοποιήθηκαν μέσω ανάρτησης πρόσκλησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Για την μέτρηση της ηθικής παρενόχλησης στην εργασία χρησιμοποιήθηκαν το ερωτηματολόγιο Leymann Inventory of Psychological Terrorization (LIPT) και το Negative Acts Questionnaire- Revised (NAQ-R) (Ερωτηματολόγιο Αρνητικών Ενεργειών – Αναθεωρημένη έκδοση). Για την μέτρηση της οργανωσιακής σιωπής και φωνής χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο των Van Dyne, Ang & Botero. Για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 22.0. Αποτελέσματα: Το 98,6% των συμμετεχόντων είναι γυναίκες, το 41,7% έχουν ηλικία 25-34 έτη, το 12% είναι απόφοιτοι Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης με μεταπτυχιακό τίτλο ειδίκευσης, το 93,5% εργάζονται ως μαιευτές/μαίες και 6,5% είναι προϊστάμενοι, το 40,3% εργάζονται με σύμβαση και το 25,9% έχουν περισσότερα από 16 έτη συνολικής εργασιακής εμπειρίας. To 40,3% των συμμετεχόντων θεωρούν ότι τους τελευταίους 12 μήνες έχουν δεχθεί ψυχολογική βία στην εργασία τους με το 25,3% αυτών να το αποδίδουν στο κακό κλίμα στην εργασία. Επίσης, το 59,3% δήλωσαν ότι έχουν υπάρξει μάρτυρες ψυχολογικής βίας έναντι άλλων συναδέλφων στον εργασιακό τους χώρο. Από τους 216 συμμετέχοντες, οι 131 (60,6%) είχαν βιώσει τουλάχιστον μια συμπεριφορά εργασιακής παρενόχλησης. Οι συμπεριφορές εργασιακής παρενόχλησης, με τις οποίες ήρθαν συχνότερα αντιμέτωποι όσοι από το δείγμα δήλωσαν θετικά ότι έχουν υποστεί mobbing, είναι: ότι τους παρενοχλούν γράφοντάς τους σημειώματα (80,2%), ότι τους μιλούν υψώνοντας τη φωνή τους (48,9%), ότι μιλούν άσχημα για αυτούς πίσω από την πλάτη τους (45,8%), ότι κρίνουν με άδικο τρόπο τη δουλειά τους (38,9%), ότι αγνοούν την παρουσία τους απευθυνόμενοι σε άτομα που παρευρίσκονται στον ίδιο χώρο (36,6%), ότι τους διακόπτουν όταν μιλούν (35,9%), ότι τους ανατίθενται καθήκοντα/εργασίες κατώτερες των δυνατοτήτων τους (35,9%), ότι διαδίδουν ψεύτικες φήμες για αυτούς (30,5%), ότι τους αγνοούν επιδεικτικά (29,8%), ότι δε τους απευθύνουν το λόγο (29%) και ότι τους ανατίθενται καθήκοντα χωρίς ενδιαφέρον (25,2%). Με βάση πολυπαραγοντικές γραμμικές παλινδρομήσεις βρέθηκε ότι η εργασιακή σχέση με τον/την προϊστάμενο/η και ο βαθμός ελευθερίας έκφρασης των μαιευτών συσχετίζονται ανεξάρτητα με το συνολικό πλήθος συμπεριφορών παρενόχλησης (p<0,05). Επίσης, βρέθηκαν σημαντικές θετικές συσχετίσεις μεταξύ των διαστάσεων «Συγκαταβατική σιωπή» και «Αμυντική σιωπή» με τη συχνότητα αρνητικών πράξεων και το πλήθος των συμπεριφορών παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο εκτός από τον τομέα της σωματικής υγείας. Συμπεράσματα: Η ηθική παρενόχληση στο μαιευτικό επάγγελμα συμβαίνει σε ένα σημαντικό ποσοστό. Συνηθέστεροι δράστες mobbing είναι ο προϊστάμενος ή ανώτερα στελέχη στον ίδιο εργασιακό χώρο. Οι μαίες/ μαιευτές που έχουν καλή εργασιακή σχέση με τον προϊστάμενο ή που εκφράζουν την άποψή τους ελεύθερα αντιμετωπίζουν λιγότερες εχθρικές συμπεριφορές στην εργασία τους. Το φαινόμενο mobbing συσχετίζεται θετικά με το φαινόμενο της οργανωσιακής σιωπής. Όσο πιο συχνές είναι οι εχθρικές συμπεριφορές και αρνητικές πράξεις στον εργασιακό χώρο, τόσο οι μαίες/ μαιευτές επιλέγουν την συγκαταβατική (rho= 0,37) και αμυντική σιωπή (rho= 0,42). Σε αντίθεση, όταν δεν είναι συχνές οι αρνητικές πράξεις στην εργασία, οι μαίες/ μαιευτές υιοθετούν την συνεργατική σιωπή. Λέξεις- κλειδιά: ηθική παρενόχληση στην εργασία, αρνητικές πράξεις στην εργασία, οργανωσιακή σιωπή, μαίες.