Ολοκληρωμένη μεθοδολογία φυσικοχημικής διάγνωσης & τεκμηρίωσης των υλικών και της τεχνολογίας κατασκευής φορητής μεταβυζαντινής εικόνας «Παναγία Βρεφοκρατούσα» (Παναγία Τριχερούσα).

Φιλοπούλου, Σταυρούλα

Integrated methodology of physicochemical analysis & documentation concerning the materials and the construction technology of a post- byzantine icon “Panagia Vrefocratoussa”

Πτυχιακή εργασία

Author

Φιλοπούλου, Σταυρούλα

Date

2023-03-09

Advisor

ALEXOPOULOU, ATHINA GEORGIA

FILOPOULOU_cons18676096.pdf (18.35Mb)

Keywords

Πολυφασματική απεικόνιση ; UVR ; UVF ; XRF ; FTIR ; SEM/EDS ; Μέθοδοι διάγνωσης μη καταστρεπτικού ελέγχου ; Ενόργανη χημική ανάλυση

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας πτυχιακής είναι φορητή εικόνα με το σπάνιο θέμα της Παναγίας Τριχερούσας. Σκοπός είναι η τεκμηρίωση και η διάγνωση της εικόνας, μέσω της εφαρμογής μιας ολοκληρωμένης φυσικοχημικής μεθοδολογίας, ώστε να καταγραφεί η κατάσταση διατήρησης, να αναγνωριστούν τα υλικά και η τεχνολογία κατασκευής της, καθώς και να προσδιοριστούν οι παράγοντες φθοράς. Εφαρμόστηκαν μέθοδοι μη καταστρεπτικού ελέγχου, ήτοι απεικονιστικές τεχνικές (φωτογράφηση, UVR, UVF, πολυφασματική απεικόνιση με MuSIS HS, IRRef, X-ray), καθώς και μέθοδοι ενόργανης χημικής ανάλυσης μη επεμβατικά (XRF, FTIR). Ακόμα, εφαρμόστηκαν μέθοδοι ΕΧΑ κατόπιν δειγματοληψίας (SEM/EDS, XRD/XRF, ATR-FTIR). Τα ευρήματα των μεθόδων συνδυάστηκαν με διάφορους τρόπους, ώστε τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα να χρησιμοποιηθούν για την ερμηνεία της τεχνολογίας κατασκευής και της προέλευσης της εικόνας, όσο και της παθολογίας της. Ταυτόχρονα αξιολογήθηκαν οι διάφορες τεχνικές, λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή τους στην εξαγωγή συμπερασμάτων σε σχέση με τις απαιτήσεις της πρακτικής εφαρμογής τους. Μέσω των ευρημάτων, επιβεβαιώθηκε η προέλευση της εικόνας ως Ρωσική (πιθανά 18ου αι.), ενώ διαπιστώθηκε η ύπαρξη εκτεταμένης επιζωγράφισης που πραγματοποιήθηκε πιθανότατα στο τέλος του 19ου αι. Η παρουσία χλωρίου και χρωστικών του μολύβδου, του χρωμίου και του ψευδαργύρου, καθώς και η προσβολή από ξυλοφάγα έντομα θεωρούνται οι κυριότεροι παράγοντες φθοράς.

Abstract

The present thesis focuses on an icon with the rare subject of Panagia Tricherousa (three-handed Mother of God), intending to document and examine the icon, through the application of an integrated physicochemical methodology, in order to record the conservation status, to identify the materials and its construction technology, as well as to determine the reasons for various alterations. A variety of methods was applied: Non-destructive, including imaging techniques (photography, UVR, UVF, multispectral imaging with MuSIS HS, IRRef, X-ray), as well as non-invasive physicochemical analytical methods (XRF, FTIR). Destructive methods were also applied after sampling (SEM/EDS, XRD/XRF, ATR-FTIR). The findings of the methods were combined in various ways in order to exploit the overall results to interpret the construction technology and origin of the image, as well as the alterations. At the same time, the various methods were evaluated, taking into account their deductive usefulness and their practicality. The icon’s origin was confirmed as Russian (possibly 18th century), although a major overpainting covered almost half of the pictorial layer (probably late 19th century). The presence of chlorides and lead, chrome and zinc pigments, as well as massive insect infestation, were determined as the main reasons for the icon’s decay.