Ο ρόλος των ΜΜΕ στην ανάπτυξη του αντιεμβολιαστικού κινήματος και της παραπληροφόρησης κατά την πανδημία COVID-19

Τσιρώνης, Γεώργιος

The role of the media in the development of the anti-vaccination movement and misinformation during the COVID-19 pandemic

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Τσιρώνης, Γεώργιος

Date

2021-03-23

Advisor

Σίμου, Ευστρατία

Συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση (989.2Kb)

Keywords

Αντιεμβολιαστικό κίνημα ; Nομοθεσία COVID-19 ; Παραπληροφόρηση ; Μέσα μαζικής ενημέρωσης ; Δημόσια υγεία ; Fake news ; Θεωρίες συνομωσίας ; Anti-vaccination movement ; Covid-19 ; Law and legislation ; Media ; Conspiracy theories ; Misinformation

Abstract

Εισαγωγή: Η πανδημία COVID-19 αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο για την ανάσχεση του οποίου, οι κυβερνήσεις των κρατών έχουν αναγκαστεί να λάβουν πρωτοφανή μέτρα. Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, ο πλέον αποτελεσματικός τρόπος για την επιστροφή στην κανονικότητα είναι ο εμβολιασμός ενός μεγάλου ποσοστού πολιτών. Ωστόσο, το σύντομο χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν οι πρώτοι τύποι εμβολίων δημιουργεί ανασφάλεια και διστακτικότητα έναντι των εμβολίων, η οποία όμως εξελίσσεται σε ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Φυσικά, σε αυτό συμβάλλει και η παραπληροφόρηση που σχετίζεται με τα εμβόλια για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού SARS- CoV-2, η οποία αποτελεί μια σοβαρή απειλή, όχι μόνο για τη δημόσια υγεία, αλλά και για την εθνική ασφάλεια και την παγκόσμια οικονομία. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να ερευνήσει και να αποσαφηνίσει τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης που προκύπτει σε σχέση με τον εμβολιασμό έναντι της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, αναπτύσσει τους λόγους που ωθούν τον πληθυσμό σε κινήματα δυσπιστίας και αμφισβήτησης, μέσω μιας βιβλιογραφικής ανασκόπησης σε έρευνες-μελέτες που συγκεντρώνουν δεδομένα για το αντιεμβολιαστικό κίνημα, κατά την πανδημία COVID-19. Το θέμα αυτό αφορά σε ένα φλέγον ζήτημα της καθημερινότητας και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι θίγει τον αντίκτυπο που έχει η παραπληροφόρηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη διάδοση λανθασμένων ειδήσεων και στη διαμόρφωση στάσεων κατά της δημόσιας υγείας και ευημερίας του πληθυσμού, προωθώντας τον πανικό και το φόβο. Μεθοδολογία & Υλικό: Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την παρούσα έρευνα αποτελεί προϊόν συστηματικής ανασκόπησης και κριτικής αξιολόγησης των σημαντικότερων δημοσιευμένων άρθρων και μελετών της διεθνούς έντυπης και ηλεκτρονικής βιβλιογραφίας, καθώς και τεχνικών εγχειριδίων και νομοθετικών ρυθμίσεων από διεθνείς κυβερνητικούς και μη οργανισμούς σχετικών με τον κίνδυνο της παραπληροφόρησης που προκύπτει σε σχέση με τον εμβολιασμό έναντι της πανδημίας COVID-19. Για την προσέγγιση της ανάπτυξης του αντιεμβολιαστικού κινήματος και της παρουσίασής του μέσω των ΜΜΕ, καθώς και της επικινδυνότητας που συνεπάγεται το εν λόγω ζήτημα για τη Δημόσια Υγεία, επιλέχθηκε η μεθοδολογία της συστηματικής βιβλιογραφικής ανασκόπησης, με χρήση της ανάλυσης PRISMA, μελετών της διεθνούς βιβλιογραφίας που σχετίζονται με το ζήτημα. Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε μέσω των ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων ακαδημαϊκών ερευνών Google Scholar, PubMed και της Scopus, με τον περιορισμό οι μελέτες να έχουν εκπονηθεί τα τελευταία 4 χρόνια. Αποτελέσματα: Ακολουθώντας τη μεθοδολογία της ανάλυσης PRISMA και μετά τον αποκλεισμό ορισμένων άρθρων, η έρευνα κατέληξε στην εστίαση 11 άρθρων που τηρούσαν τα κριτήρια της έρευνας και τα οποία συμπεριλήφθηκαν στην ανασκόπηση. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες δεν είναι ικανοί να διακρίνουν μεταξύ του αληθινού και του ψευδούς περιεχομένου των γεγονότων και των ειδήσεων που αναρτώνται και διαμοιράζονται στα κοινωνικά δίκτυα και σχετίζονται με την πανδημία COVID-19 και ζητήματα εμβολιασμού. Επιπλέον, η διάδοση των πληροφοριών φαίνεται να καθοδηγείται από την αλληλεπίδραση που χαρακτηρίζει το κάθε μέσο κοινωνικής δικτύωσης καθώς και από τα συγκεκριμένα πρότυπα αλληλεπίδρασης ομάδων χρηστών που ασχολούνται με το θέμα. Ωστόσο, αν και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναγνωρίζονται ως μια βασική πηγή παραπληροφόρησης, όσον αφορά τον SARS-CoV-2 και ζητήματα εμβολιασμού, το ίδιο πρόβλημα εντοπίζεται και στα έντυπα μέσα ενημέρωσης και συνιστάται μια πιο αυστηρή αξιολόγηση των πληροφοριών από τους συντάκτες τους. Τέλος, όταν η χρήση του διαδικτύου ενέχει κινδύνους για τη δημόσια υγεία, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αναπτύσσουν στρατηγικές για τον έλεγχο των πληροφοριών που αφορά την υγεία στο Διαδίκτυο, χωρίς ωστόσο να λογοκρίνουν τον πληθυσμό. Συμπεράσματα: Στην παρούσα συστηματική βιβλιογραφική ανασκόπηση γίνεται η αξιολόγηση της παραπληροφόρησης ως σημαντικού παράγοντα όσον αφορά στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Συνοδευόμενο από ψευδείς πληροφορίες, το περιεχόμενο των μέσων μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, εμποδίζει τις προσπάθειες αντιμετώπισης της παγκόσμιας κοινότητας. Παρόλο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς είναι ενήμεροι σχετικά με την παραπληροφόρηση και προσπαθούν να την περιορίσουν, οι μύθοι και οι φήμες είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι. Στην ανασκόπηση αυτή, εντοπίζονται οι φορείς της παραπληροφόρησης και οι πιθανές επιπτώσεις της κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Επιλέχθηκαν 11 ερευνητικά άρθρα που δημοσιεύτηκαν από το 2017 έως το 2020, στα συμπεράσματα των οποίων η παραπληροφόρηση εμφανίζεται ότι αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου και σημαντικό εμπόδιο για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Μύθοι και φήμες μέσω παραδοσιακών και νέων πλατφορμών ειδησεογραφικών και κοινωνικών μέσων προκαλούν ξενοφοβία, παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ψυχολογικές διαταραχές στον πληθυσμό. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, απαιτούνται πολύ περισσότερα για να εξουδετερωθούν οι επιπτώσεις της παραπληροφόρησης. Ως εκ τούτου, συνίστανται βελτιωμένες παγκόσμιες πολιτικές και στρατηγικές υγειονομικής περίθαλψης για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τον μετριασμό των επιπτώσεων της COVID-19. Λέξεις Κλειδιά: Αντιεμβολιαστικό Κίνημα, Νομοθεσία COVID-19, Παραπληροφόρηση, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, Δημόσια Υγεία, Fake News, Θεωρίες Συνομωσίας.

Abstract

Background: The COVID-19 pandemic is a global phenomenon to which state governments have been forced to take unprecedented action. According to the scientific community, the most effective way to return to normalcy is to vaccinate a large percentage of citizens. However, the short period of time in which the first types of vaccines were created creates an insecurity and reluctance towards vaccines, which, however, is evolving into a global phenomenon. Of course, vaccine-related misinformation on coronavirus, which poses a serious threat not only to public health but also to national security and the global economy, also plays a role. Objective: The purpose of this study is to investigate and clarify the risk of misinformation arising in relation to the COVID-19 pandemic vaccination. In addition, it carries out a development of the reasons that push the population to movements of distrust and challenge through a literature review in research studies that collect data on the anti-vaccination movement during the COVID-19 pandemic. This issue is a burning issue in everyday life and is of particular interest because it undermines the impact of media misinformation on disseminating false news and shaping views against public health and the well-being of the population, promoting panic and fear. Methods & Material: The material used for this study is a product of systematic review and critical evaluation of the most important published articles and studies in the international printed and electronic literature, as well as technical manuals and legislation by international governmental and non-governmental organizations regarding the risk of misinformation arising in connection with the COVID-19 pandemic vaccination. In order to approach the development of the anti-vaccination movement and its presentation through the media, as well as the risk posed by this issue for Public Health, the methodology of the systematic literature review was chosen, using the PRISMA analysis, studies of the international literature related to the issue. The search was conducted through the online academic research databases of Google Scholar, PubMed and Scopus, with the limitation that the studies have been carried out in the last 4 years. Results: Following the methodology of the PRISMA analysis and after the exclusion of some articles, the research ended up focusing on 11 articles that met the criteria of the research and which were included in the review. The results of the research showed that participants are not able to distinguish between true and false content of events and news posted and shared on social networks related to the COVID-19 pandemic and vaccination issues. In addition, the dissemination of information seems to be guided by the interaction that characterizes each social media as well as by the specific patterns of interaction of user groups dealing with the issue. However, although social media is recognized as a major source of misinformation regarding COVID-19 and vaccination issues, the same problem is found in the print media and a more rigorous evaluation of the information by their authors is recommended. Finally, when the use of the Internet poses risks to public health, governments should develop strategies for controlling health information on the Internet, but without censoring the population. Conclusions: In the present systematic literature review, misinformation is evaluated as an important factor in dealing with the pandemic. Accompanied by false information, the content of the media and social networking is hampering the efforts of the global community. Although the World Health Organization (WHO) and other stakeholders are aware of the misinformation and are trying to reduce it, myths and rumors are widespread. This review identifies the carriers of misinformation and its possible effects during the COVID-19 pandemic. Eleven research articles published from 2017 to 2020 were selected, the findings of which misinformation appears to be a strong risk factor and a significant obstacle to tackling the global health crisis. Myths and rumors through traditional and new platforms of news and social media cause xenophobia, human rights violations and psychological disorders in the population. Despite the efforts of the World Health Organization, much more is needed to neutralize the effects of misinformation. Improved global health care policies and strategies are therefore recommended to combat misinformation and mitigate the related effects of COVID-19. Key-words: Vaccine Movement, COVID-19 Legislation, Misinformation, Mass Media, Public Health, Fake News, Conspiracy Theories