Από τo Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) στο Τοπικό (ΤΠΣ) και Ειδικό (ΕΠΣ) Πολεοδομικό Σχέδιο: η εξέλιξη της χωροταξικής/πολεοδομικής νομοθεσίας – Ο χωρικός σχεδιασμός  του Δήμου Λαμιέων

Μπάτρη, Σταματίνα

From General Urban Planning (GUP) to Local Urban (LUP) and Special Urban Planning (SUP): The evolution of spatial and urban planning legislation - The spatial planning of the Municipality of Lamia

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Μπάτρη, Σταματίνα

Date

2024-01-18

Advisor

Καλογιάννης, Σταύρος
Βαρελίδης, Γεώργιος

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΠΜΣ- ΕΠΤΕΠΠ- ΣΤΑΜ.ΜΠΑΤΡΗ ΑΜ233 signed.pdf (4.823Mb)

Keywords

Χωροταξία ; Πολεοδομικός σχεδιασμός ; Χωρικός σχεδιασμός ; Δομημένο περιβάλλον ; Πολεοδομία ; Πολεοδομική νομοθεσία ; Αειφορία ; Κλιματική αλλαγή ; Περιβαλλοντική πολιτική ; Τοπική αυτοδιοίκηση ; Χωροταξικός σχεδιασμός

Abstract

Το αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας στα πλαίσια του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής είναι πρωταρχικά η αποτύπωση του θεσμικού αλλά και του πρακτικού πλαισίου που διέπει σήμερα το χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, όχι με μια απλή παράθεση των νόμων αλλά προσπαθώντας να διατυπωθεί μια κριτική θεώρηση της νομολογίας, όπως αυτή έχει εφαρμοστεί έως σήμερα. Στο πρώτο κεφάλαιο θα γίνει αναφορά στο σχεδιασμό του χώρου, στον έλεγχο και την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος που είναι οι αρχές βάσει των οποίων θέτονται οι στόχοι και τα κριτήρια -κατά περίπτωση - στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο αλλά και διαμορφώνουν τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Θα γίνει μια προσπάθεια να αποτυπωθούν και να ταξινομηθούν οι βασικές διατάξεις και οι νόμοι που έχουν εφαρμοστεί, αναδεικνύοντας τις προσεγγίσεις αυτών ανάλογα με τη χρονική περίοδο που κυρώθηκαν αλλά και τις χωρικές πολιτικές που προωθούνταν. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις κοινές αρχές και τους νόμους της τελευταίας δεκαετίας και πιο συγκεκριμένα στους νόμους 4269/2014, 4447/2016 και 4759/2020 που καθορίζουν τον τρόπο στη διάρθρωση του χωρικού σχεδιασμού με σαφές περιεχόμενο για κάθε κατηγορία εισάγοντας τις έννοιες των «Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων» και κυρίως των «Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων». Κατά την εκπόνηση αυτής της εργασίας δε θα μπορούσε να μην ληφθούν υπόψη οι έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης και της κλιματικής αλλαγής. Με την εισαγωγή του όρου «αειφορία» στη Διάσκεψη του Ρίο το 1992 τέθηκαν οι στόχοι κάθε προσπάθειας όσον αφορά το σχεδιασμό του χώρου αφού οι βασικές κατευθύνσεις του συνδέονται άρρηκτα με τη βιωσιμότητα. Καθώς η κλιματική αλλαγή έχει πλέον σοβαρές επιπτώσεις στις «ευπαθείς» ομάδες του χώρου και με την Ελλάδα να εφαρμόζει δράσεις για τον μετριασμό της , η έννοια της «Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης» ως εργαλείο της περιβαλλοντικής πολιτικής θα γίνει αντικείμενο ιδιαίτερης αναφοράς. Η περιβαλλοντική διάσταση άλλωστε είναι βασικός πυλώνας της χωρικής πολιτικής και σημαντική παράμετρος των αναπτυξιακών στρατηγικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο το Ταμείο Ανάκαμψης το οποίο επίσης θα αξιολογηθεί στην εργασία. Τέλος θα αποτυπωθεί η σχέση μεταξύ του χωρικού σχεδιασμού και του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης , σχέση με πολλά χαρακτηριστικά , ιδιαιτερότητες και προβλήματα που είναι ωστόσο καθοριστική για τη βιωσιμότητα μιας περιφέρειας, ή ενός δήμου. Ανταποκρινόμενος στις χωροταξικές, πολεοδομικές και περιβαλλοντικές ανάγκες και θέλοντας να εναρμονιστεί με τα ισχύοντα νομοθετήματα , ο Δήμος Λαμιέων έχει εκπονήσει ήδη δύο Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) τα οποία θα αξιολογηθούν και θα προσδιοριστούν προβλήματα και εκκρεμότητες και λαμβάνοντας υπόψη την αναπτυξιακή προοπτική θα μελετηθεί το παράδειγμα της Πανελλήνιας Έκθεσης Λαμίας ως παράδειγμα χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Βασικός στόχος της εργασίας είναι να γίνει κατανοητό και πλήρως αντιληπτό ότι ο χωρικός σχεδιασμός σε εθνικό, περιφερειακό, και τοπικό επίπεδο είναι άμεσα συνδεδεμένος με τη χωρική ανάπτυξη, ενιαία και ολοκληρωμένη. Μια σχέση που είναι ικανή να αντιμετωπίσει κάθε είδους προβλήματα όπως : οικιστικής και πολεοδομικής οργάνωσης, χωροθέτησης παραγωγικών δραστηριοτήτων αλλά και προστασίας και ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος.

Abstract

The subject of this thesis within the framework of the postgraduate studies program of the University of Western Attica is primarily to describe the institutional as well as the practical framework that currently governs spatial and urban planning, not by simply quoting the laws but by trying to formulate a critical view of the jurisprudence, as it has been applied to date. In the first chapter, reference will be made to the design and production of the space, to the control and protection of the built environment, which are the principles on the basis of which the goals and criteria are set - as the case may be - in the existing institutional framework, but also shape the methodological approaches. An attempt will be made to capture and classify the main provisions and laws that have been implemented, highlighting their approaches according to the time period they were enacted and the spatial policies that were being promoted. Particular emphasis will be placed on the common principles and laws of the last decade and more specifically on laws 4269/2014, 4447/2016 and 4759/2020 which restore a specific way to the structure of spatial planning with a clear content for each category by introducing the concepts of "Local Urban Plans" and especially "Special Urban Plans". During the preparation of this work, the concepts of sustainable development and climate change could not be ignored. With the introduction of the term "sustainability" at the Rio Conference in 1992, the goals of every effort regarding the design of the space were set since its main directions are inextricably linked to sustainability. As climate change now has serious effects on the "vulnerable" groups of the area and with Greece implementing actions to mitigate it, the concept of "Strategic Environmental Assessment" as a tool of environmental policy will be the subject of special reference. After all, the environmental dimension is a key pillar of spatial policy and an important parameter of development strategies of the European Union with the main financial tool the Recovery Fund which will also be evaluated in the work. Finally, the paper will describe the relationship between spatial planning and the institution of local self-government, a relationship with many characteristics, particularities and problems that is nevertheless decisive for the viability of a region or a municipality. Responding to spatial planning, urban planning and environmental needs and wanting to harmonize with the current legislation, the Municipality of Lamia has already drawn up two General Town Planning Plans (GPS) for which an attempt will be made to evaluate them and to identify problems and outstanding issues and taking into account the development perspective, the example of the Panhellenic Exhibition of Lamia will be studied as an example of spatial and urban planning. The main objective of the work is to fully understand that spatial planning at the national, regional and local level is directly linked to spatial development, unified and integrated. A relationship that is capable of dealing with all kinds of problems such as: residential and urban planning, location of productive activities but also protection and promotion of the natural environment.