Οι Ξύλινες Θύρες της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου: Προκαταρκτική Μελέτη Αξιολόγησης της Κατάστασης Διατήρησης

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία αφορά την προκαταρκτική αξιολόγηση με μη καταστρεπτικές τεχνικές, της κατάστασης διατήρησης δύο ξύλινων θυρών της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου. Οι θύρες, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από ξύλο μουριάς (Morus spp.) ή/και φτελιάς (Ulmus spp.), ανήκουν στις δύο πύλες «Αγίου Αθανασίου» και «Αρνάλδου». Η αξιολόγηση έγινε in situ και περιλάμβανε τη χρήση φασματοσκοπίας υπερύθρου (FTIR), ηλεκτρικών υγρόμετρων διηλεκτρικής σταθεράς και ηλεκτρικής αντίστασης, θερμογραφία υπερύθρου, όπως και χρωματομετρία. Η εφαρμογή των μεθόδων έγινε σε επιλεγμένα σημεία των θυρών τα οποία ανταποκρίνονταν σε χαρακτηριστικά διαφορετικές μακροσκοπικά, εικόνες διατήρησης. Με βάση τα αποτελέσματα, επιχειρήθηκε να συσχετιστεί η μακροσκοπική εικόνα της κατάστασης διατήρησης του ξύλου με την εναπομείνασα χημική του σύσταση, την περιεχόμενη υγρασία του, την θερμική του εικόνα και το χρώμα του. Για την ορθή ερμηνεία των αποτελεσμάτων, οι ίδιες μέθοδοι εφαρμόστηκαν σε σομφό και σε εγκάρδιο ξύλο υγιών δοκιμίων Morus spp. τα οποία υποβλήθηκαν σε ισόθερμη προσρόφηση υγρασίας (23 οC και 0%, 25%, 50%, 75%, 94% RΗ), ώστε να διαπιστωθεί το εάν και πώς αυτές οι μέθοδοι ανταποκρίνονται στις διαφορετικές τιμές περιεχόμενης υγρασίας του ξύλου στο κάθε στάδιο προσρόφησης. Τα αποτελέσματα που εξήχθησαν από την εφαρμογή των μεθόδων στα δοκίμια, απέδειξαν ότι όλες οι μέθοδοι μπορούν αξιόπιστα να αποτυπώσουν και να εκτιμήσουν τις αλλαγές στην περιεχόμενη υγρασία του ξύλου. Ιδιαίτερα, με το FTIR ήταν δυνατόν να παρακολουθηθεί η σταδιακή χημική δέσμευση των μορίων του νερού στο ξύλο. Τα αποτελέσματα αξιολόγησης της κατάστασης διατήρησης των δύο θυρών, έδειξαν ότι υπάρχει θετικός συσχετισμός της αλλοίωσης των χημικών συστατικών του ξύλου με την μακροσκοπική εικόνα του. Οι τιμές περιεχόμενης υγρασίας και η χρωματική αλλοίωση του ξύλου έδειξαν να συσχετίζονται με την κατάσταση διατήρησής του όταν αυτή ήταν μέτρια (π.χ. θύρα «Αρνάλδου») και όχι όταν ήταν κακή (π.χ. θύρα «Αγίου Αθανασίου»). Η θερμική εικόνα του ξύλου εμφανίστηκε να επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις συνθήκες μέτρησης, και δεν θεωρείται ότι μπορεί να αποτυπώσει και να εκτιμήσει αξιόπιστα την εικόνα της περιεχόμενης υγρασίας του ξύλου ή της κατάστασης διατήρησής του σε εξωτερικό περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η φασματοσκοπία υπερύθρου σε συνδυασμό με τη χρήση χρωματομετρίας και ηλεκτρικών υγρόμετρων μπορούν να αποτυπώσουν και να εκτιμήσουν την κατάσταση διατήρησης ενός ξύλινου αντικειμένου. Εάν υπάρχουν δε, δεδομένα μετρήσεων αναφοράς, αυτές οι τεχνικές μπορούν να ελέγχουν και να παρακολουθούν την κατάσταση διατήρησής του, και στην πάροδο του χρόνου. Τέλος, τα αποτελέσματα της παρούσας εργασίας, συνέβαλαν στην κατανόηση των μηχανισμών αλλοίωσης των υπό μελέτη θυρών καθώς και στην τεχνολογία κατασκευής τους και δημιούργησαν δεδομένα αναφοράς απαραίτητα για την μελλοντική προληπτική ή/και ενεργητική τους συντήρηση.