Κοινότητες Συμπαράστασης: Εφαρμογές του κοινωνικο-οικολογικού μοντέλου στην ανακουφιστική φροντίδα ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας
Compassionate Communities: Applications of the social-ecological model in palliative care for older people
Λέξεις-κλειδιά
Κοινωνικο-οικολογικό μοντέλο ; Κοινότητες Συμπαράστασης ; Τρίτη ηλικία ; Παρηγορητική φροντίδα ; Ανακουφιστική φροντίδα ; Γήρανση ; Social-ecological model ; Palliative care ; Communities ; Third age ; Elderly ; ΚοινότητεςΠερίληψη
Εισαγωγή: Η παγκόσμια γήρανση του πληθυσμού έχει αυξήσει την ανάγκη για αποτελεσματικά μοντέλα ανακουφιστικής φροντίδας προσαρμοσμένα στις ανάγκες ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας. Οι παραδοσιακές προσεγγίσεις συχνά δίνουν έμφαση στην κλινική φροντίδα, παρά στα κοινωνικά, πολιτισμικά και κοινοτικά πλαίσια που επηρεάζουν σημαντικά την ευημερία στο τέλος της ζωής. Αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ότι η συμμετοχή της κοινότητας στην πλαισίωση ατόμων τρίτης ηλικίας με ανάγκες ανακουφιστικής φροντίδας, μπορεί να επηρεάσει θετικά την υγεία και ευημερία τους. Οι «κοινότητες συμπαράστασης» αποτελούν πρωτοβουλίες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο αυτό.
Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τις εφαρμογές του κοινωνικο-οικολογικού μοντέλου ως προς την ανακουφιστική φροντίδα ατόμων τρίτης ηλικίας στο πλαίσιο των «κοινοτήτων συμπαράστασης». Συγκεκριμένα αναζητήθηκαν οι διάφορες εφαρμογές κοινοτήτων συμπαράστασης, οι πτυχές ανακουφιστικής φροντίδας που προσφέρουν, παράμετροι του κοινωνικο-οικολογικού μοντέλου που αξιοποιούν και δεδομένα για την αποτελεσματικότητά τους.
Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκόπηση σε έγκριτες βάσεις βιβλιογραφικών δεδομένων (PubMed, Scopus, ΙΑΤΡΟΤΕΚ), ερευνητικών άρθρων που έχουν δημοσιευτεί στην αγγλική και ελληνική γλώσσα, στο χρονικό διάστημα 2014-2024 και αναφέρονται σε πρωτοβουλίες κοινοτήτων συμπαράστασης στο πλαίσιο της ανακουφιστικής φροντίδας ατόμων τρίτης ηλικίας.
Αποτελέσματα: Έντεκα (n=11) μελέτες εντάχθηκαν στην παρούσα ανασκόπηση. Η μορφή που λαμβάνουν οι κοινότητες συμπαράστασης εξαρτάται από τα τοπικά δεδομένα, υπογραμμίζοντας τη σημασία υιοθέτησης συμμετοχικών μεθόδων έρευνας με εμπλοκή ενδιαφερόμενων μερών από την τοπική κοινότητα για τη συμπαραγωγή/συνδιαμόρφωση των προγραμμάτων με βάση τις εκάστοτε ανάγκες του τοπικού πληθυσμού. Οι κοινότητες συμπαράστασης προσφέρουν ένα ευρύ φάσμα πτυχών ανακουφιστικής φροντίδας, που περιλαμβάνουν κοινωνική στήριξη, ενίσχυση κοινωνικών δικτύων, φροντίδα στο σπίτι, στήριξη των φροντιστών στη διάρκεια της φροντίδας και στην περίοδο του πένθους, συνδρομή των ατόμων σε πρακτικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, εκπαίδευση φροντιστών και εθελοντών, και ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα θανάτου και πένθους, αξιοποιώντας κατάλληλα τους πόρους της κοινότητας. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους δείχνει μείωση της κοινωνικής απομόνωσης, μείωση των έκτακτων εισαγωγών στο νοσοκομείο και βελτίωση της πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας. Επιπλέον, ενσωματώνουν όλες τις βασικές παραμέτρους του κοινωνικο-οικολογικού μοντέλου, αξιοποιώντας παρεμβάσεις σε ατομικό, διαπροσωπικό, κοινοτικό, θεσμικό και πολιτικό επίπεδο.
Συμπέρασμα: Οι κοινότητες συμπαράστασης αποτελούν ένα αποτελεσματικό μοντέλο φροντίδας και στήριξης που μπορεί να εφαρμοστεί σε διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά πλαίσια. Καίρια παράμετρος της συμβολής τους είναι η ενεργός εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών, η συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών υγείας και κοινοτικών εθελοντών, καθώς και η προαγωγή μιας κουλτούρας φροντίδας που ενισχύει τη συλλογική ευθύνη για την ανακουφιστική φροντίδα.
Λέξεις κλειδιά: Κοινωνικο-οικολογικό μοντέλο, κοινότητα, ανακουφιστική- παρηγορητική φροντίδα, άτομα τρίτης/μεγαλύτερης ηλικίας
Περίληψη
Introduction: The aging of the global population has increased the need for effective palliative care models tailored to the needs of the elderly. Traditional approaches often emphasize clinical care rather than the social, cultural, and community contexts that significantly affect well-being at the end of life. It is increasingly recognized that community involvement in supporting the elderly with palliative care needs, can positively influence their health and well-being. Compassionate communities were developed in this context.
Aims: The purpose of this study was to investigate applications of the social ecological model in relation to palliative care of the elderly in the context of compassionate communities. In particular, this study sought to identify various types of compassionate communities, aspects of palliative care that they offer, parameters of the social-ecological model they use and data on their efficiency.
Methodology: A systematic search was conducted on databases (PubMed, Scopus, IATROTEK) for research articles published in English and Greek during the period 2014-2024, referring to compassionate communities’ initiatives in the context of palliative care for the elderly.
Results: Eleven (n=11) studies were included in the review. Compassionate communities’ types vary depending on local data, highlighting thus the importance of participatory research methods including stakeholders from local communities and coproduction of relevant initiatives. Compassionate communities offer a broad range of palliative care aspects, involving social support and enhancement of social networks, home care, caregiver support including the period of bereavement, practical support, training of carers and volunteers, and public education on death and dying, also mobilizing community resources. Assessment of their effectiveness, showed decreases in social isolation and in emergency hospitalizations, and improvements in access to appropriate services. Compassionate communities integrate all basic elements of the social ecological model in personal, interpersonal, community, institutional and political level.
Conclusions: Compassionate communities comprise an effective model of care and support that can be applied in different social and cultural contexts. Crucial element for their contribution is the active engagement of local communities as well the promotion of a culture that supports the collective responsibility for palliative care.
Key words: Social-ecological model, palliative care, community, third age/elderly, older adults
Αριθμός σελίδων
80Σχολή
Σχολή Δημόσιας ΥγείαςΑκαδημαϊκό Τμήμα
Τμήμα Δημόσιας και Κοινοτικής ΥγείαςΤίτλος Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών
Προαγωγή υγείας στην τρίτη ηλικίαΓλώσσα
Ελληνικά
Εκτός από όπου επισημαίνεται κάτι διαφορετικό, το τεκμήριο διανέμεται με την ακόλουθη άδεια:
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές
Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές