Ρυμοτομική απαλλοτρίωση: η σχέση της με την αναγκαστική απαλλοτρίωση και η δικαστική προστασία

Abstract

H παρούσα διπλωματική εργασία, πραγματεύεται την έννοια και την διαδικασία της ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως, καθώς και τα διάφορα διοικητικά και δικαστικά μέσα άμυνας τα οποία έχει στη διάθεσή του ο ιδιοκτήτης του απαλλοτριούμενου ακινήτου. Αρχικά θα προχωρήσω σε μία ιστορική αποτύπωση και ανάλυση της νομοθεσίας που ρυθμίζει τα ζητήματα της ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως ξεκινώντας από το ν.δ. 17.7./16.8.1923 "Περί σχεδίων πόλεων, κωμών και συνοικισμών του Κράτους και οικοδομής αυτών", ο οποίος είναι και ο πρώτος πολεοδομικός νόμος της ελληνικής έννομης τάξης, ως και τον νόμο 4447/2016 που ρυθμίζει τον πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό. Στην συνέχεια θα αναπτύξω τα συνταγματικά ζητήματα τα οποία τίθενται με την αναγκαστική απαλλοτρίωση και την σχέση αυτής με το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Η ρυμοτομική απαλλοτρίωση, άλλωστε αποτελεί έννοια είδους στην ευρύτερη αυτής έννοια της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως. Για τον λόγο αυτό και θα γίνει εκτενής ανάλυση των δύο αυτών νομικών εννοιών προκειμένου να εντοπιστούν οι μεταξύ τους διαφορές αλλά και τα μέρη εκείνα στα οποία οι διαδικασίες ομοιάζουν. Η ρυμοτομική, ούσα ειδικότερη μορφή της αναγκαστικής απαλλοτριώσεως, αποτελεί ευθεία παρέμβαση στο δικαίωμα της ιδιοκτησίας όπως αυτό προστατεύεται και προσδιορίζεται στο άρθρο 17 του συντάγματος. Και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι που ο συνταγματικός νομοθέτης έθεσε σαφείς προϋποθέσεις για το νομότυπο της διαδικασίας της απαλλοτριώσεως. Έπειτα, θα αναπτύξω τη διοικητική διαδικασία της αναγκαστικής και της ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως. Ξεκινώντας από την κήρυξή της κατά την διαμόρφωση του σχεδίου πόλεως και την οριοθέτηση των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων, θα προχωρήσω στην αποτύπωση της φύσης της πράξης καθορισμού σχεδίου πόλεως και της κήρυξης των προς απαλλοτρίωση χώρων ως ατομικής γενικής πράξης και θα παραθέσω τις συνέπειες από άποψη γενικού διοικητικού δικαίου και δικονομικού δικαίου. Στη συνέχεια, θα επεξεργαστώ το ζήτημα της συντέλεσης της απαλλοτριώσεως, αναλύοντας τα διάφορα στάδια της πράξης του αναλογισμού με τις διοικητικές ενστάσεις και τη διαδικασία του δικαστικού προσδιορισμού της αποζημιώσεως με βάση την ειδική διαδικασία του ν. 2882/2001. Στο σημείο αυτό σκοπεύω να επικεντρωθώ στη διαφοροποίηση μεταξύ προσωρινής και πλήρους αποζημιώσεως. Θα αναπτύξω, επιπλέον, τις διαδικασίες της ανάκλησης της συντελεσμένης ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως, της αυτοδίκαιης άρσης και της εκ νέου επιβολής ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως και των σοβαρών ζητημάτων σύγκρουσης με το δικαίωμα ιδιοκτησίας των πολιτών, αλλά και των διαδικασιών που προβλέπονται τόσο από το εθνικό, όσο και από το διεθνές δίκαιο για την προστασία των πολιτών. Τέλος, πέραν των σε όλο το κείμενο αναφερόμενων νομολογιακών παραδειγμάτων, ολοκληρώνω την παρούσα εργασία με επιλεγμένη νομολογία των εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών δικαστηρίων που αφορούν τη διαδικασία της ρυμοτομικής απαλλοτριώσεως στη χώρα μας και των προβλημάτων που αυτή παρουσιάζει όσον αφορά τον σεβασμό των δικαιωμάτων των πολιτών: δικαιωμάτων και ουσιαστικών και δικονομικών.