Ταυτοποίηση-Χαρακτηρισμός-Κλινικές εφαρμογές μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων(Αναδρομική Ανασκόπηση)

Abstract

Εισαγωγή: Τα στελεχαία κύτταρα ή κοινώς γνωστά ως βλαστοκύτταρα (stem cells) είναι μία κατηγορία αρχέγονων κυττάρων, δηλαδή κυττάρων που εμφανίζονται από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης ενός εμβρύου, τα οποία έπειτα από αλεπάλληλες διαιρέσεις και με την επίδραση κατάλληλων σημάτων και γενετικών τροποποιήσεων, έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν σε οποιονδήποτε κυτταρικό τύπο του σώματος. Τα βλαστοκύτταρα είναι αδιαφοροποίητα, δηλαδή δεν εκφράζουν στην επιφάνεια τους κατάλληλες πρωτεΐνεςκαι υποδοχείς, ώστε να έχουν εξειδικευμένες ιδιότητες και χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες: τα εμβρυϊκά καιτα ενήλικα. Τα εμβρυϊκά διαφοροποιούνται ευρύτερα αποκτώντας περαιτέρω εξειδίκευση και ονομάζονται ολοδύναμα και ακόλουθα πολυδύναμα. Παράλληλα, η διαφοροποίηση συνεχίζεται περνώντας από διάφορα στάδια, ώστε να επικρατήσει η πλήρως εξειδικευμένη μορφή κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά χαρακτηρίζονται ως πλειοδύναμα, ολιγοδύναμα και μονοδύναμα και ανήκουν στην κατηγορία των ενήλικων βλαστοκυττάρων. Η ιδιαιτερότητα και ο διαχωρισμός της κάθε κατηγρίας διακρίνεται πάλι από τις εξειδικευμένες ιδιότητες που αποκτούν τα κύτταρα κατά τα στάδια της διαφοροποίησής τους. Τα μεσεγχυματικά βλαστοκύτταρα (Mesenchymal Stem Cells) είναι στελεχιαία κύτταρα του στρώματος, πολυδύναμα, μη αιμοποιητικά, με ικανότητα αυτοανανέωσης και διαφοροποίησης σε συγκεκριμένους κυτταρικούς τύπους, όπως τα χονδροκύτταρα, οστεοκύτταρα και τα αδιποκύτταρα. Διακρίνονται από άλλα είδη βλαστοκυττάρων, λόγω της ιδιότητάς τους να διαφοροποιούνται σε πολύ συγκεκριμένους κυτταρικούς τύπους, να εκφράζουν εξειδικευμένες πρωτεΐνες και επιφανειακούς μάρτυρες, αλλά και της ίδιας της βιολογίας τους, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Οι ιδιαιτερότητές τους και η ίδια η φυσιολογία τους, τα τελευταία χρόνια έχει στρέψει το επιστημονικό ενδιαφέρον αρκετά στη μελέτη των κυττάρων αυτών, ρίχνοντας φως σε πολλούς χρήσιμους μηχανισμούς και βιολογικά μονοπάτια. Στο σώμα εντοπίζονται κυρίως στον πολφό των δοντιών, στον ομφάλιο λώρο, στο μυελό των οστών και στο περιφερικό αίμα. Η συνεχιζόμενη έρευνα στα μεσεγχυματικά κύτταρα γρήγορα οδήγησε στις μέρες μας στην άμεση χρήση τους, μέσω των μεταμοσχεύσεων (είτε αυτόλογων είτε αλλογενών), για την αντιμετώπιση πληθώρας προβλημάτων υγείας. Προβλήματα που άλλοτε φάνταζαν άλυτα, σήμερα αντιμετωπίζονται καίρια και αποτελεσματικά, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματαXI αυτά των χονδροπαθειών, οστεοπαθειών, τραυμάτων και αυτοάνοσων ασθενειών. Τα μεσεγχυματικά κύτταρα αδιαμφισβήτητα έχουν θεραπεύσει πολύ αποτελεσματικά περιπτώσεις ασθενών, που υπό άλλες συνθήκες ίσως να παρέμεναν με κάποια μόνιμη βλάβη, ωστόσο από τη χρήση τους έχουν προκύψει διάφορα βιοηθικά διλήμματα και τελικά νομοθετικά ελλείμματα, τα οποία οφείλουν να διαμορφωθούν σωστά. Σκοπός: Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η ταυτοποίηση, ο χαρακτηρισμός και οι κλινικές εφαρμογές των μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων σε μία αναδρομική ανασκόπηση, αλλά και οι μελλοντικές προοπτικές χρήσης αυτών. Μέθοδος: Πρόκειται για βιβλιογραφική ανασκόπηση. Τα δεδομένα προέρχονται από δημοσιεύσεις επιστημονικών ομάδων, τόσο από την Ελλάδα, όσο και από το εξωτερικό, σε αναγνωρισμένες επιστημονικές βάσεις δεδομένων. Συμπεράσματα: Τα συμπεράσματα είναι λιτά και περιγράφουν με λίγες φράσεις τι προκύπτει από τα αποτελέσματα της εργασίας σας.