Στάσεις και αντιλήψεις των εκπαιδευτικών και γονέων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη συνεκπαίδευση παιδιών με ειδικές μαθησιακές ανάγκες στη γενική τάξη

Abstract

Εισαγωγή: Οι στάσεις και οι αντιλήψεις τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των γονέων σχετικά με τη συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρίες ή κοινωνικά προβλήματα στη γενική τάξη επηρεάζονται από αρκετούς παράγοντες. Σκοπός: Η διερεύνηση μέσω ποσοτικής έρευνας των παραγόντων που διαμορφώνουν τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης απέναντι στη συνεκπαίδευση παιδιών με ειδικές μαθησιακές ανάγκες στη γενική τάξη. Επίσης, μέσω της έρευνας μας αποσκοπούμε στη μελέτη της επίδρασης και έτερων παραγόντων οι οποίοι δημιουργούν μια βιβλιογραφική σύγχυση και που σε κάποιες έρευνες εμφανίζονται να συνδέονται με τις στάσεις των εκπαιδευτικών και σε κάποιες άλλες όχι, όπως π.χ. το φύλο, η πείρα των εκπαιδευτικών σε θέματα ειδικής αγωγής, η θέση που οι εκπαιδευτικοί κατέχουν στο σχολείο όπου εργάζονται, οι πεποιθήσεις τους σχετικά με τη συμπερίληψη, οι κοινωνικό-πολιτικές τους απόψεις, οι πόροι που τους παρέχονται από το υπουργείο κ.α. Μέθοδος: Μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης αρχικά καταγράφηκαν τα ευρήματα ελληνικών και διεθνών ερευνών σχετικά με τα ερευνητικά ερωτήματα που θέσαμε και στη συνέχεια μέσω ποσοτικής έρευνας διερευνήθηκαν πιθανοί συσχετισμοί μεταξύ των παραγόντων που φαίνεται βιβλιογραφικά ότι διαμορφώνουν τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων σχετικά με τη συνεκπαίδευση παιδιών στη γενική τάξη. Αποτελέσματα: Επιβεβαιώθηκε η εσωτερική αξιοπιστία του εργαλείου της έρευνας που χρησιμοποιήσαμε και αναδείχθηκαν στατιστικά σημαντικές εξαρτήσεις των παραγόντων που επηρεάζουν τις στάσεις των εκπαιδευτικών και των γονέων για τη συνεκπαίδευση παιδιών στη γενική τάξη με τη χρήση επαγωγικών εργαλείων (Pearson Correlation, t-test για ανεξάρτητα δείγματα, One Way Anova, Oost hoc LSD Analysis). Συμπεράσματα: Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς, αντιμετωπίζουν θετικά τη συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρίες, με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ή με κοινωνικές ιδιαιτερότητες με μαθητές της γενικής τάξης με υψηλές τιμές στάσεων (άνω του μετρίου) στους τέσσερις παράγοντες του ερωτηματολογίου. Το δείγμα των εκπαιδευτικών διατύπωσε υψηλότερες στάσεις ως προς τη συνεκπαίδευση μαθητών με σωματικές αναπηρίες ή με κοινωνικές δυσκολίες σε σχέση τη συνεκπαίδευση μαθητών οι οποίοι εμφανίζουν μειωμένες σχολικές επιδόσεις ή και προβλήματα συμπεριφοράς. Οι γονείς του δείγματος εμφανίζουν άνω του μετρίου θετικές στάσεις σχετικά με τη συνεκπαίδευση σε κάθε παράγοντα του ερωτηματολογίου. Οι γονείς εμφανίζουν υψηλότερες θετικές στάσεις για τη συνεκπαίδευση όταν η συνεκπαίδευση αφορά μαθητές οι οποίοι εμφανίζουν σωματικές αναπηρίες ή και κοινωνικές δυσκολίες. Ακολουθούν οι στάσεις οι οποίες αφορούν τη συνεκπαίδευση μαθητών οι οποίοι εμφανίζουν μειωμένες σχολικές επιδόσεις και προβλήματα συμπεριφοράς. Η αποδοχή της συνεκπαίδευσης μαθητών με αναπηρίες οδηγεί στην αποδοχή της συνεκπαίδευσης μαθητών και με έτερες κοινωνικές δυσκολίες οι οποίες μπορεί να επηρεάζονται από πολλαπλούς παράγοντες (οι οποίοι δεν μελετήθηκαν στην παρούσα εργασία). Οι γυναίκες γονείς εμφανίζουν στατιστικά σημαντικά αυξημένες στάσεις σχετικά με τη συνεκπαίδευση ατόμων με σωματικές αναπηρίες. Βρέθηκαν στατιστικά σημαντικές αυξημένες διαφορές μεταξύ των εκπαιδευτικών που είχαν παρακολουθήσει κάποια επιμόρφωση με θέμα την ειδική ή τη συμπεριληπτική αγωγή, σε αντίθεση με τους εκπαιδευτικούς που δεν είχαν παρακολουθήσει. Αυτό ανιχνεύθηκε σε δύο από τους τέσσερις παράγοντες του ερωτηματολογίου Στάσεις . Η προϋπηρεσία των εκπαιδευτικών, η ηλικία τους και η ειδικότητα τους δεν φάνηκε να επιδρά στις στάσεις τους. Η κοινωνική ομάδα 1 (εκπαιδευτικοί) εμφανίζουν υψηλότερες στάσεις από την κοινωνική ομάδα 4 (ούτε εκπαιδευτικοί, ούτε γονείς), η κοινωνική ομάδα 2 (γονείς) εμφανίζουν υψηλότερες στάσεις από την κοινωνική ομάδα 4 (ούτε εκπαιδευτικοί, ούτε γονείς) και η κοινωνική ομάδα 3 (εκπαιδευτικοί και ταυτόχρονα γονείς) εμφανίζουν υψηλότερες στάσεις από την κοινωνική ομάδα 4 (ούτε εκπαιδευτικοί, ούτε γονείς). Σημαντικές στατιστικές διαφορές εντοπίστηκαν και στο φύλο των συμμετεχόντων, με τις γυναίκες να εμφανίζουν υψηλότερες στάσεις σε σχέση με τους άνδρες σε τρείς από τους τέσσερις παράγοντες του ερωτηματολογίου της έρευνας Μειωμένες Σχολικές Επιδόσεις, Προβλήματα Συμπεριφοράς, Κοινωνικές Δυσκολίες. Ανιχνεύθηκε σημαντικά στατιστικά σημαντική διαφορά στις στάσεις όσων συμμετεχόντων είχαν παρακολουθήσει κάποια επιμόρφωση σχετική με τη συμπερίληψη ή τη συνεκπαίδευση σε δύο από τους τέσσερις παράγοντες του ερωτηματολογίου Μειωμένες Σχολικές Επιδόσεις, Προβλήματα Συμπεριφοράς. Επίσης φάνηκε ότι οι μέσες τιμές όλων των παραγόντων των στάσεων για όσους συμμετέχοντες έχουν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον άτομο με ειδικές ανάγκες εμφανίζουν στατιστικά σημαντικές αυξημένες διαφορές σε σχέση με όσους δεν έχουν στο στενό οικογενειακό περιβάλλον άτομο με ειδικές ανάγκες. Σε παρόμοια ευρήματα καταλήγουμε και αναφορικά με τη γνώση ή όχι μέρους (ή ολόκληρου) του νομικού πλαισίου σχετικά με την ειδική αγωγή και την εκπαίδευση στην Ελλάδα.