Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις των φαινομένων παραοικονομίας και φοροδιαφυγής

Σαχίνη, Ελένη

The fiscal implications of the informal economy and tax evasion

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Σαχίνη, Ελένη

Date

2022-03-25

Advisor

Βαβούρα, Χαρίκλεια

Sachini_09719.pdf (11.83Mb)

Keywords

Παραοικονομία ; Φοροδιαφυγή ; Δημοσιονομικές επιπτώσεις ; Οικονομικές επιπτώσεις ; Shadow economy ; Tax evasion ; Σκιώδης οικονομία

Abstract

Ο περιορισμός της παραοικονομίας και η περιστολή της φοροδιαφυγής, έχει αποκτήσει δυναμική την τελευταία δεκαπενταετία, τόσο μεταξύ των εποπτευόμενων υπερεθνικών αρχών, όσο και των εθνικών αρμοδίων χάραξης πολιτικής, κάτι που υποδεικνύεται από την πληθώρα νομοθετικών πρωτοβουλιών προς αυτή την κατεύθυνση. Μέσα από την βιβλιογραφική ανασκόπηση που επιχειρήθηκε, καθίσταται πλέον σαφές ότι η έννοιες της παραοικονομίας και η φοροδιαφυγής, δεν ταυτίζονται αλλά συνυπάρχουν σε υψηλό βαθμό, ενώ η παραοικονομία και η επίσημη οικονομία, επειδή δραστηριοποιούνται στο ίδιο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, έχουν υψηλό βαθμό αλληλεξάρτησης. Τα ίδια άτομα δηλαδή που δραστηριοποιούνται στα πλαίσια της φανερής, δύναται να κινούνται παράλληλα στην κρυφή οικονομία. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι η ένταξη της χώρας μας στη Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείματος του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, ως αποτέλεσμα της κρίσης χρέους, μείωσε σημαντικά την έκταση της παραοικονομίας, όχι όμως σε ικανό βαθμό ώστε να πλησιάσει το μέσο όρο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Η φοροδιαφυγή, σε αντίθεση με την παραοικονομία, παρουσίασε αύξηση την ίδια περίοδο, γεγονός που επιβεβαιώνεται και στην παρούσα μελέτη. Ωστόσο, οι επιπτώσεις των φαινομένων παραοικονομίας και φοροδιαφυγής στην οικονομική και δημοσιονομική πολιτική, παραμένουν «αγκάθι» για την Ελληνική οικονομία και καθιστούν απολύτως αναγκαία την αξιόπιστη εκτίμησή τους και την λήψη αποτελεσματικών μέτρων περιορισμού τους. Προκειμένου να διερευνηθούν οι τάσεις και εξελίξεις του φαινομένου εκπονήθηκε μελέτη παρατήρησης σε αντιπροσωπευτικό δείγμα ελεγκτών φορολογικής διοίκησης (n=124), με τη χρήση ερωτηματολογίου, προκειμένου να εξεταστούν οι πεποιθήσεις των δημόσιων λειτουργών σε ελεγκτικά σώματα της Αττικής, σε σχέση με τα φαινόμενα της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής, τις αιτίες και επιπτώσεις των φαινομένων αυτών στην οικονομία και κυρίως στην δημοσιονομική πολιτική της χώρας, καθώς και τις πεποιθήσεις τους σχετικά με την σημαντικότητα της συμβολής τους στην προσπάθεια περιορισμού της. Από την παρούσα εμπειρική μελέτη, συνάγεται ότι την περίοδο που η Ελλάδα βρισκόταν υπό αυστηρή δημοσιονομική επιτήρηση, η έκταση της παραοικονομίας και της φοροδιαφυγής αυξήθηκε. Συνηθέστερες ωστόσο πρακτικές παραοικονομίας κατά τους ερωτώμενους ελεγκτές, αποτελούν η παροχή υπηρεσιών στο σπίτι, το εμπόριο ναρκωτικών- οπλών-λευκής σαρκός, το υπαίθριο εμπόριο των μεταναστών, τα παράνομα τυχερά παίγνια και η αδήλωτη δεύτερη απασχόληση, ενώ πρακτικές που συνήθως χρησιμοποιούν για να φοροδιαφεύγουν οι Έλληνες, είναι η μη έκδοση φορολογικών παραστατικών, υπο-υπερτιμολογήσεις, μη ή ανακριβή δήλωση φόρων και εικονικές συναλλαγές (εικονικά παραστατικά).

Abstract

The limitation of underground economy and tax Evasion, has gained momentum in the last decade, not only at the worldwide supervised authorities, but also between the national policy making authorities, this fact is indicated from the amount of lawmaking initiatives to this direction. Throughout the literature review, it is clear that the definitions of underground economy and tax evasion, do not match but coexist, while underground economy and national economy, have a high rate of interdependence due to the fact that, they are active in the same socioeconomic environment. That means, people who act within the boundaries of social economy, may act under the underground’s economy prism as well. Moreover, it has been proved that, the integration of our country αt the Excessive Deficit of the Stability and Growth Pact Procedure, as a result of debt crisis, has drastically reduced the amounts of Underground economy and tax evasion, but not enough compared to other European countries. As a result, the effects of those incidents at the economic and fiscal policy, still hurt the Greek economy and make absolutely necessary to have a reliable assessment of it and to take measures to limit. For further expansion of the trends of this phenomenon, observation study on a representative sample of tax administration Auditors, has been held (n=124), using questionnaires, so that public officials’ in audit positions beliefs, will be examined in comparison with underground economy and tax evasions acts. Also the results of those acts, not only to the economy and to the national fiscal, but also their beliefs regarding the importance of their contribution, as an effort to limit down the phenomenon. Under the prism of the empirical study, we observe that, during the period Greece was under strict fiscal surveillance, the amount of underground economy and tax evasion has increased. The most common acts of underground economy ,as per questioned auditors are the illegal unregistered in-home services, drug and weapon dealing, woman trafficking, illegal immigrant street sellers, illegal betting and unregistered second part or full time jobs .While Greeks tax evade , when they do not publish tax documents, when they under or over-invoice, when they deliberately ignore or inaccurately declare taxes or finally via false transactions (false documents).