Ο ρόλος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην αρτηριακή υπέρταση σε εφήβους: Συστηματική ανασκόπηση
The role of air pollution in arterial hypertension in adolescents: A systematic review
Keywords
Αρτηριακή υπέρταση ; Ατμοσφαιρική ρύπανση ; Καρδιαγγειακά νοσήματα ; Έφηβοι ; Air pollution ; Arterial hypertension ; AdolescentsAbstract
Εισαγωγή: Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για
θανατηφόρα και μη καρδιαγγειακά νοσήματα, τα οποία σχετίζονται με αυξημένη νοσηρότητα
και θνησιμότητα σε παγκόσμιο επίπεδο, σε όλες τις ηλικιακές ομάδες καθώς και σε εφήβους.
Τις τελευταίες δεκαετίες, επιδημιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η αρτηριακή πίεση και η
συχνότητα εμφάνισης υπέρτασης σε εφήβους παρουσιάζουν αυξητική τάση, η οποία
αποδίδεται στην έλλειψη άσκησης, στην εφηβική παχυσαρκία, καθώς και σε μακροχρόνια ή
βραχυχρόνια έκθεση σε ατμοσφαιρικούς ρύπους. Οι ερευνητές, μεταξύ των άλλων παραγόντων
κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων σε εφήβους, εστιάζουν την προσοχή
τους, στο μηχανισμό με τον οποίο η ατμοσφαιρική ρύπανση επιδρά στο ενδοθήλιο των
αγγείων, προκαλώντας οξεία φλεγμονή, αλλοιωμένη αιμόσταση και αύξηση των επιπέδων
αρτηριακής πίεσης, η οποία εξελίσσεται σε υπέρταση στην ενήλικη ζωή.
Σκοπός: Είναι η διερεύνηση της σχέσης ατμοσφαιρικής ρύπανσης και αρτηριακής υπέρτασης
σε εφήβους, όπως αυτή προκύπτει μέσα από επιδημιολογικές και πειραματικές μελέτες.
Μεθοδολογία: Για την παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε συστηματική ανασκόπηση της
πρόσφατης αρθρογραφίας, ακολουθούμενη από τη λίστα ελέγχου PRISMA. Οι μελέτες
επιλέχθηκαν από 3 διαφορετικές επιστημονικές βάσεις δεδομένων, όπως: Science Direct,
Scopus, Medline/PubMed, αναζητώντας επιλεγμένες λέξεις κλειδιά όπως: αρτηριακή
υπέρταση, ατμοσφαιρική ρύπανση, καρδιαγγειακές παθήσεις, έφηβοι. Όλες οι λέξεις κλειδιά
συνδυάστηκαν με τους λογικούς τελεστές (boolean operators) AND, OR, NOT, με τις
ακόλουθες λέξεις: ατμοσφαιρικά σωματίδια, παράγοντες κινδύνου, όζον, διοξείδιο του αζώτου,
διοξείδιο του θείου, αναπνευστικό σύστημα, αρτηριακή πίεση αίματος. Η αναζήτηση
πραγματοποιήθηκε χωρίς χρονικό περιορισμό καθώς είναι μικρός ο αριθμός των μελετών που
ερευνούν το ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην αρτηριακή υπέρταση των εφήβων και
εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων στην ενήλικη ζωή.
Αποτελέσματα: Από την παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση προκύπτει ότι υπάρχουν
ενδείξεις που υποστηρίζουν τη θετική συσχέτιση μεταξύ βραχυπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης
έκθεσης σε ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους του περιβάλλοντος και στην επίδρασή τους
στην αρτηριακή υπέρταση των εφήβων.
Συμπεράσματα: Από τα ευρήματα της συστηματικής ανασκόπησης καταδεικνύεται η
αναγκαιότητα για τη λήψη προληπτικών μέτρων και τη μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων σε
παγκόσμιο επίπεδο, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η υγεία των εφήβων, ως μελλοντικοί ενήλικες.
Λέξεις-κλειδιά: αρτηριακή υπέρταση, ατμοσφαιρική ρύπανση, καρδιαγγειακά νοσήματα,
έφηβοι
Abstract
Introduction: Arterial hypertension is the most important risk factors for fatal and non-fatal
cardiovascular diseases, which are associated with increased morbidity and mortality
worldwide, in all age groups as well as in adolescents. In recent decades, epidemiological
research has shown that blood pressure and the incidence of hypertension in adolescents show
an increasing trend, which is attributed to the lack of exercise, obesity, as well as long-term or
short-term exposure to air pollutants. Scientific evidence is focused on the mechanism by
which air pollution affects the endothelium of the vessels, causing acute inflammation, altered
hemostasis and hypertension among adolescents, which progresses during adulthood.
Aim: to investigate the relationship between air pollution and hypertension in adolescents, as it
emerges through epidemiological and experimental researches as well as its effect on the
cardiovascular system.
Methodology: For this study, a systematic review of recent articles was carried out, followed
by the PRISMA checklist. The observational studies were selected from 3 different scientific
databases, such as: Science Direct, Scopus, Medline/PubMed, searching with keywords such
as: arterial hypertension, air pollution, cardiovascular disease, adolescents. All keywords were
combined with the boolean operators AND, OR, NOT, with the following words: particulate
matter, risk factors, ozone, nitrogen dioxide, sulfur dioxide, respiratory system, blood pressure,
adolescents. The search was carried out without time limits, since studies on the role of air
pollution in adolescent arterial hypertension and the occurrence of cardiovascular diseases in
adulthood are rare.
Results: The present literature shows that there is strong evidence to support a positive
correlation between short-term or long-term exposure to certain air pollutants between arterial
hypertension and adolescents.
Conclusions: Evidence show a relationship between air pollution and the manifestation of
hypertension and cardiovascular diseases in adolescents. These findings show the need to take
preventive measures and reduce air pollutants globally, so as to ensure the health of adolescents
as future adults.
Keywords: "arterial hypertension", "air pollution", "cardiovascular disease", "adolescents"