Το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) στον εργασιακό χώρο της δημόσιας διοίκησης - Μελέτη περίπτωσης: Το διδακτικό προσωπικό στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης
The phenomenon of occupational exhaustion (burnout) in the workplace of public administration - Case study: Burnout in university teaching staff
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Ματσούκη, Αγγελική
Ημερομηνία
2022-10-04Επιβλέπων
Μακρίδης, ΣάββαςΛέξεις-κλειδιά
Επαγγελματική εξουθένωση ; Ψυχική υγεία ; Δημόσια διοίκηση ; Ανώτατη Εκπαίδευση ; Διδάσκοντες ; Εργαζόμενοι ; Εκπαιδευτικοί ; BurnoutΠερίληψη
Ο σύγχρονος κόσμος της εργασίας απαιτεί ολοένα και περισσότερα από τους εργαζόμενους. Ευέλικτες μορφές απασχόλησης, υπερβολικά ωράρια εργασίας, αλλαγές θέσεων, απαιτήσεις σε αυξημένα προσόντα και δεξιότητες, δημιουργούν φαινόμενα άγχους, στρες και επαγγελματικής εξουθένωσης που επενεργούν αρνητικά στη σωματική και ψυχική υγεία. Το φαινόμενο της επαγγελματικής εξουθένωσης έχει απασχολήσει ιδιαίτερα τους ερευνητές, καθώς παρατηρείται μια αυξητική πορεία που ταλανίζει πλήθος εργαζομένων από όλες τις κοινωνικές τάξεις. Το σύνδρομο αυτό επιδρά και στο διδακτικό προσωπικό των ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ενώ κρίνεται σημαντική η κατανόηση και η ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων που θα βοηθήσουν τα άτομα να αναπτύξουν κατάλληλες στάσεις και δεξιότητες που θα τους οδηγήσουν στην επιτυχημένη προσαρμογή και διαχείριση δυσκολιών που ίσως κάνουν την εμφάνισή τους. Στη σημερινή εποχή της υγειονομικής κρίσης και του ψηφιακού μετασχηματισμού η υγεία των ανθρώπων αποτελεί αδιαμφισβήτητο αγαθό για τη διασφάλιση του οποίου όλες οι κοινωνίες δαπανούν σημαντικό μέρος των διαθέσιμων πόρων τους. Οι ραγδαίες οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών, η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και της παγκοσμιοποίησης, αλλά και οι πιο πρόσφατες όπως η δημοσιονομική και υγειονομική κρίση που έπληξαν τον παγκόσμιο κοινωνικό ιστό τα τελευταία χρόνια, έχουν συντελέσει στη διαμόρφωση νέων συνθηκών στην αγορά εργασίας: εκτεταμένη ανεργία, υποαπασχόληση, ελαστικές μορφές εργασίας, υπερβολικά ωράρια, εντεινόμενες εργασιακές απαιτήσεις, τηλεργασία, γενικευμένη εργασιακή ανασφάλεια. Ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι παρουσιάζουν συμπτώματα εργασιακού άγχους, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αυτό μεταλλάσσεται και καταλήγει σε σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Το άτομο καλείται πλέον να ανταπεξέλθει στις αντίξοες συνθήκες εργασίας ξεπερνώντας τα όρια της επαγγελματικής ανθεκτικότητας. Τα τελευταία χρόνια το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout) συναντάται όλο και συχνότερα στο χώρο της δημόσιας διοίκησης και ιδιαίτερα στο διδακτικό προσωπικό της ανώτατης εκπαίδευσης, με τους εργαζόμενους να προσπαθούν να ανταποκριθούν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται στα καθήκοντά τους, αντιμετωπίζοντας πλήθος προβλημάτων προκειμένου να οργανώσουν την εργασία τους, που στην πράξη, αδυνατεί να κατανοήσει την εκτίμηση της επικινδυνότητας και να τους προσφέρει την κατάλληλη υποστήριξη μέσω σχεδίων δράσης και παρεμβάσεων για την αποφυγή οποιονδήποτε αρνητικών εξελίξεων. Το στρες, το άγχος, οι υπερβολικές ώρες εργασίας, η αντίσταση στην αλλαγή, τα πολλαπλά καθήκοντα που ταλανίζουν όχι μόνο τους δημοσίους υπαλλήλους αλλά και τους διδάσκοντες στην ανώτατη εκπαίδευση και κυρίως, αυτούς που εργάζονται με αυταπάρνηση και συνείδηση για να ανταποκριθούν όσο το δυνατόν πιο επάξια στο καθήκον των δημόσιων λειτουργιών που τους έχει ανατεθεί από το κράτος, λειτουργούν ως ωρολογιακή βόμβα που μπορεί να τους οδηγήσει σε πολλαπλά προβλήματα. Επιλέγοντας να ασχοληθούμε με το φαινόμενο της επαγγελματικής κόπωσης στη δημόσια διοίκηση με έμφαση στο διδακτικό προσωπικό της ανώτατης εκπαίδευσης, κρίνεται αναγκαίο να επισημάνουμε πως η αντιμετώπισή του πρέπει να απασχολήσει σοβαρά τις πολιτικές υγείας, καθώς αποτελεί έναν κίνδυνο, όχι μόνο για τους εργαζόμενους-διδάσκοντες, αλλά για το ίδιο το κράτος και τα συστήματα υγείας που πρέπει να ανταποκριθούν στο δύσκολο και δαπανηρό έργο της αντιμετώπισής του.
Περίληψη
The modern world of work demands more and more from employees. Flexible forms of employment, excessive working hours, job rotation (practice of moving employees between jobs in an organization, meaning a strategy where employees rotate between two or more jobs in the same business), demands for increased qualifications and skills, create phenomena of anxiety, stress and burnout, that have a negative effect on physical and mental health. The phenomenon of occupational burnout (a syndrome conceptualized as resulting from chronic workplace stress that has not been successfully managed) has particularly concerned researchers, as an increasing trend is observed that plagues a large number of workers from all social classes. This syndrome also affects the teaching staff of higher education institutions, while it is important to understand and develop coping strategies for such situations that will help individuals develop appropriate attitudes and skills that will lead them to successfully adapt and manage difficulties that may make their appearance. In today’s era of health crisis and digital transformation, people’s health is an indisputable good for the assurance of which all societies spend a significant part of their available resources. The rapid economic and socio-political changes of the last decades, the rapid development of technology and globalization, but also the most recent ones such as the financial and health crisis that have affected the global social fabric in recent years, have contributed to the formation of new conditions in the labor market: widespread unemployment, underemployment, flexible forms of work, excessive working hours, intensified work demands, telecommuting, generalized job insecurity. More and more workers/employees demonstrate symptoms of work stress, while there are quite a few times when this mutates and ends up in burnout syndrome. The individual is now called upon to cope with adverse working conditions by going beyond the limits of professional resilience. In recent years, the syndrome of occupational exhaustion (burnout) is happening more and more frequently in the field of public administration and especially in the teaching staff of higher education, with employees trying to respond as efficiently as possible to managing their duties, facing a large number of problems in order to organize their work, which in practice, fails to understand the risk assessment and offer them the appropriate support through action plans and interventions to avoid any negative future developments. Stress, anxiety, excessive working hours, resistance to change, multiple tasks that plague not only civil servants but also teachers in higher education institutions and above all, those who work with self-sacrifice and conscience to respond as much as possible worthy of the duty of public functions assigned to them by the state, they act as a ticking time bomb that can lead them into multiple problems. Choosing to deal with the phenomenon of occupational fatigue in the public administration field with an emphasis on the university teaching staff, it is seen as necessary to point out that its treatment must be of serious concern to health policies, as it constitutes a risk, not only for the working teaching staff, but for the state itself and the health systems that must respond to the difficult and costly task of dealing with it.