Αιματολογικές τροποποιήσεις ασθενών με COVID-19 με έμφαση την διαταραχή της αιμόστασης

Στουραΐτου, Στέλλα

Hematological modifications in COVID-19 patients with emphasis on hemostasis disorders

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Στουραΐτου, Στέλλα

Date

2022-10-03

Advisor

Kriebardis, Anastasios

Stouraitou_18017.pdf (6.548Mb)

Keywords

Covid-19 ; Αιματολογικές διαταραχές ; Θρόμβωση ; Αιμόσταση ; Hemostasis ; Hematological disorders ; Thrombosis

Abstract

Τον Δεκέμβριο του 2019, ένας νέος τύπος κορωνοϊού, ο «Κορωνοϊός Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου Τύπου 2» ή SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2), εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην πόλη Wuhan της Κίνας. Σύντομα, η «Νόσος του Κορωνοϊού 2019» (Coronavirus Disease 2019, COVID-19) εξελίχθηκε σε πανδημία έχοντας εξαπλωθεί σε όλη την υφήλιο και μετρώντας μέχρι σήμερα περισσότερα από 550 εκατομμύρια κρούσματα και πάνω από 6 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Η νόσος εκδηλώνεται κυρίως με τυπικά συμπτώματα, όπως πυρετό, καταρροή, πονόλαιμο, βήχα, κόπωση και δύσπνοια, τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρή ή και κρίσιμη νόσο ή να υποχωρήσουν. Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις, η παθολογία της νόσου COVID-19 επιδεινώνεται από την εμφάνιση και εξέλιξη θρομβωτικών και σπανιότερα αιμορραγικών επεισοδίων που συνδέονται με μία ποικιλία παραγόντων και μηχανισμών. Οι διαταραχές της αιμόστασης στην COVID-19 αφορούν σε αριθμητικές, μορφολογικές και λειτουργικές βλάβες όλων των κυτταρικών τύπων του αίματος. Βάσει της βιβλιογραφικής διερεύνησης που παρουσιάζεται στην παρούσα εργασία, το οξειδωτικό στρες αποτελεί τον κύριο αιτιολογικό παράγοντα που οδηγεί σε δυσλειτουργία, αυξημένη συσσώρευση και ανώμαλη μορφολογία των ερυθρών αιμοσφαιρίων, προδιαθέτοντας τον ασθενή σε θρόμβωση. Παράλληλα, η υπερ-φλεγμονώδης κατάσταση, που αναπτύσσεται από την προσέλκυση μακροφάγων και την απελευθέρωση εξωκυττάριων παγίδων ουδετερόφιλων, οδηγεί σε μία καταιγίδα κυτοκινών και σε βλάβες των λευκών αιμοσφαιρίων, που συμβάλλουν περαιτέρω στη διαταραχή της ομοιόστασης του αγγειακού ενδοθηλίου. Τέλος, η επαγόμενη ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων και η αλληλεπίδρασή τους με τα ουδετερόφιλα, μπορεί να διεγείρει την παραγωγή θρομβίνης και την εναπόθεση ινώδους. Συνολικά, αυτές οι αλλαγές μπορούν να συμβάλουν σε θρομβοεμβολικές επιπλοκές και παθήσεις της πήξης, συμπεριλαμβανομένης της διάχυτης ενδαγγειακής πήξης, των μακροθρομβόσεων και των μικροθρομβώσεων, που είναι χαρακτηριστικές σε ασθενείς με σοβαρή ή κρίσιμη COVID19. Ιδιαίτερες περιπτώσεις ανώμαλης αιμόστασης έχουν αναφερθεί σε ασθενείς με μακροχρόνια COVID, καθώς και σε υγιή άτομα μετά τον εμβολιασμό έναντι του SARS-CoV-2. Η υπερ-πηκτικότητα εκδηλώνεται συνήθως με σημαντική αύξηση του D-διμερούς και των προϊόντων διαχωρισμού του ινώδους, ωστόσο περισσότεροι αιματολογικοί και βιοχημικοί δείκτες, συμπεριλαμβανομένων δεικτών εκτίμησης της φυσιολογίας των ερυθρών και viii λευκών αιμοσφαιρίων και της φλεγμονής, είναι συνήθως απαραίτητο να αξιολογηθούν για την ορθή διάγνωση και την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης. Λέξεις κλειδιά: COVID-19, SARS-CoV-2, αιματολογικές διαταραχές, αιμόσταση, θρόμβωση, καταιγίδα κυτοκινών

Abstract

n December 2019, a new type of coronavirus named “Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus Type 2” or SARS-CoV-2, was identified for the first time in the city of Wuhan, China. Soon, the “Coronavirus Disease 2019” or COVID-19 progressed to a pandemic, having spread throughout the world and measuring to date more than 550 million cases and more than 6 million deaths worldwide. The disease is manifested mainly with typical symptoms, such as fever, sniffle, sore throat, cough, fatigue and shortness of breath, which may progress to severe or even critical illness or resolve. However, in certain cases, the pathology of the COVID-19 is aggravated by the onset and progression of thrombotic and, less commonly, hemorrhagic events associated with a variety of factors and mechanisms. Hemostasis disorders in COVID-19 concern impairments in the number, morphology or function of any of the blood cell types. Based on the literature review presented in this thesis, oxidative stress is the main causative factor leading to dysfunction, increased aggregation and abnormal morphology of red blood cells, thus predisposing the patient to thrombosis. At the same time, the hyper-inflammatory state, which develops from the recruitment of macrophages and the release of neutrophil extracellular traps, leads to a cytokine storm and leukocyte damage, which further contribute to the disruption of vascular endothelium homeostasis. Finally, the induced activation of platelets and their interaction with neutrophils can stimulate thrombin generation and fibrin deposition. Taken together, these changes can contribute to thromboembolic complications and coagulation disorders, including disseminated intravascular coagulation, macrothrombosis, and microthrombosis, which are characteristic of patients with severe or critical COVID-19. Particular cases of abnormal hemostasis have been reported in patients with long COVID, as well as in healthy individuals after vaccination against SARS-CoV-2. Hypercoagulability is usually manifested by a marked increase in D-dimer and fibrin breakdown products, however more hematological and biochemical markers, including markers of erythrocyte and leukocyte physiology and inflammation, are usually necessary for the correct diagnosis and the selection of the appropriate therapeutic strategy. Key words: COVID-19, SARS-CoV-2, hematological disorders, hemostasis, thrombosis, cytokine storm