Επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας αναφορικά με την  ανοικτή πρόσβαση και μελέτη των ελληνικών βιβλιοθηκών και των πρακτικών που ακολουθούν

Γκανέτσος, Αναστάσιος; Γκιτέρσου, Αλίκη

International bibliography relating to open access and to the practices followed by Greek libraries

Πτυχιακή εργασία

Author

Γκανέτσος, Αναστάσιος

Γκιτέρσου, Αλίκη

Date

2022-07-07

Advisor

Kyprianos, Konstantinos

Πτυχιακή εργασία (1.343Mb)

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας (1.267Mb)

Keywords

Ιδρυματικές βιβλιοθήκες ; Αποθετήρια ; Ανοιχτή πρόσβαση ; Πράσινο μοντέλο ανοιχτής πρόσβασης ; Χρυσό μοντέλο ανοιχτής πρόσβασης

Abstract

Η Ανοιχτή Πρόσβαση αναφέρεται στη δωρεάν απεριόριστη διαδικτυακή πρόσβαση σε πληροφορίες. Τα ακαδημαϊκά ιδρύματα μέσω των βιβλιοθηκών τους έχουν ιδρύσει αποθετήρια και ορίσει πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης, σύμφωνα με τις οποίες, το ακαδημαϊκό και φοιτητικό προσωπικό μπορεί/οφείλει να καταθέτει τόσο τις μονογραφίες του, όσο και τα δημοσιευμένα επιστημονικά του έργα. Η παρούσα εργασία είχε σκοπό την επισκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας αναφορικά με την ανοικτή πρόσβαση, την παρουσίαση των πολιτικών ανοιχτής πρόσβασης ξένων βιβλιοθηκών και την επισκόπηση των αντίστοιχων πολιτικών των ελληνικών βιβλιοθηκών. Με χρήση λέξεων κλειδιών έγινε αναζήτηση στο διαδίκτυο και βρέθηκαν και παρουσιάστηκαν οι πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης Πανεπιστημίων των ΗΠΑ (Χάρβαρντ, ΜΙΤ, Πρίνστον, Ουάσινγκτον), του Ηνωμένου Βασιλείου (Οξφόρδης και Κέιμπριτζ) και της Ολλανδίας (Άμστερνταμ). Αντίστοιχα, ευρέθηκαν και περιγράφηκαν πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης των Ελληνικών Πανεπιστημίων Δυτικής Αττικής, Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου και ΕΚΠΑ, και των βιβλιοθηκών HEAL-Link και ΕΑΑΔ. Έγινε σύγκριση των διαφόρων πολιτικών του εξωτερικού και της Ελλάδας. Η έρευνα έδειξε τον σημαντικό ρόλο της ανοιχτής πρόσβασης στην Ανοιχτή Επιστήμη, που όμως ακολουθεί ποικιλία μοντέλων (πράσινο, χρυσό, πλατινένιο, αδαμάντινο), προσεγγίζεται διαφορετικά από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και εφαρμόζεται ευκολότερα εφόσον υπάρχουν σημαντικοί πόροι. Όλα τα πανεπιστήμια εξωτερικού που μελετήθηκαν είχαν πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης αναρτημένες στις ιστοσελίδες των βιβλιοθηκών τους. Αυτό δεν ίσχυε για τα Ελληνικά Ιδρύματα. Οι πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης στα Βρετανικά πανεπιστήμια ήταν εκτενέστερες και πληρέστερες ως προς το περιεχόμενο τους, καθοδηγώντας τον συγγραφέα. Αντίστοιχης κάλυψης ήταν και η πολιτική ανοιχτής πρόσβασης του ΠΑΔΑ. Οι πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης στα ιδρύματα του εξωτερικού μετρούν ήδη αρκετά έτη ζωής (άνω των 10 ετών), ενώ τα Βρετανικά Πανεπιστήμια αναθεωρούν τις πολιτικές τους σε τακτά διαστήματα. Η Ελλάδα υστερεί στον χώρο της ανοιχτής πρόσβασης σε σχέση με τις ΗΠΑ και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ. Γίνονται προσπάθειες για την ενσωμάτωση -vii πολιτικών ανοιχτής πρόσβασης στα διάφορα Ελληνικά ιδρύματα (παράδειγμα και το ΕΚΠΑ), μα ο ρυθμός ενσωμάτωσης είναι μάλλον αργός.

Abstract

Open Access refers to the free unlimited internet access to information. Academic institutions, through their libraries, have established repositories and open access policies, according to which, academic and student staff can/must submit both their monographs and their published scientific articles. The purpose of this thesis was to perform a bibliographic review on open access, present the open access policies of foreign and Greek academic libraries and compare them. We used the internet as a source of information, performing searches using specific keywords. The open access policies of US Universities (Harvard, MIT, Princeton, Washington), United Kingdom (Oxford and Cambridge) and the Netherlands (Amsterdam) were found and presented. Similarly, open access policies for the Hellenic Universities of West Attica, Aristotle University and National Kapodistrian University of Athens, and the HEAL-Link and EAAD libraries were retrieved and presented. The different policies were compared. The role of open access to Open Science is of paramount importance, but open access can be achieved through various models (green, gold, platinum, diamond), and can be approached differently by the various academic institutions and applied easier under ample resources. All the foreign universities included in this study had open access policies posted on their library websites, while this did not apply to the Greek Institutions. British Universities policies were more extended and complete concerning their content, better guiding the author. Of similar level of detail was also the open access policy of the UWA. Open access policies for foreign institutions have already been present for a number of years (at least a decade), with British Universities reviewing their policies in regular intervals. Greece lags behind in open access compared to both the US and the European Union. Serious efforts are being made to integrate open access policies in various Greek institutions (including the University of Athens), but the pace is slow.