Η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα: τα φαινόμενα της αδήλωτης εργασίας και εισφοροδιαφυγής των επιχειρήσεων

Μπαμπούρα, Βασιλική

The social insurance in Greece: the phenomenon of undeclared work and contribution evasion

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία

Author

Μπαμπούρα, Βασιλική

Date

2021-01-08

Advisor

Παπαηλίας, Θεόδωρος

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (3.928Mb)

ΜΠΑΜΠΟΥΡΑ 02218 - ΥΔ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ.pdf (360.0Kb)

Keywords

Κοινωνική ασφάλιση ; Αδήλωτη εργασία ; Εισφοροδιαφυγή ; ΙΚΑ ; Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων ; Social insurance ; Undeclared work

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας έρευνας είναι το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα και τα προβλήματα που το χαρακτηρίζουν: τα φαινόμενα της αδήλωτης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής των επιχειρήσεων. Η οικονομική κρίση που ταλανίζει την χώρα μας σχεδόν μια δεκαετία, έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την ασφαλιστική συνείδηση που ίσως να είχε παλαιότερα ο εργοδότης ή ο ασφαλισμένος, με αποτέλεσμα να στρέφονται από κοινού όλο και περισσότερο στην αδήλωτη εργασία και την εισφοροδιαφυγή, προκειμένου να αυξήσουν το εισόδημά τους, χωρίς επιβαρύνσεις. Η εξέλιξη του κοινωνικοασφαλιστικού συστήματος σε συνδυασμό με την γενικότερη εικόνα της οικονομίας, καθώς και η όλο και πιο έντονη διεύρυνση των ελλειμμάτων, δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την άνθηση τόσο της αδήλωτης εργασίας όσο και της εισφοροδιαφυγής, με αποτέλεσμα τα φαινόμενα αυτά να μεγεθύνονται. Ο προβληματισμός που γεννάται από αυτό είναι, εάν οι εμπλεκόμενοι – στα φαινόμενα αδήλωτης εργασίας και εισφοροδιαφυγής – συνειδητοποιούν ότι αυτό που κάνουν απλά τους προσφέρει μόνο προσωρινό κέρδος, εις βάρος του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και των παροχών του κράτους πρόνοιας, και δυστυχώς το αντίκτυπο θα το αντιμετωπίσουν μελλοντικά, όταν θα φτάσει η ώρα της συνταξιοδότησής τους και δε θα υπάρχει αντίκρισμα για εκείνους στα ασφαλιστικά τους ταμεία. Στην παρούσα εργασία θα γίνει μια ιστορική ανασκόπηση του ασφαλιστικού συστήματος από την αρχαιότητα έως τα νεότερα χρόνια, ποια μορφή έχει στην χώρα μας σήμερα, θα αναλύσουμε τα φαινόμενα της αδήλωτης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής και θα αναφέρουμε παράγοντες που τα επηρεάζουν καθώς και τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμησή τους. Θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα εάν ασφαλισμένοι και εργοδότες έχουν χαμηλή ασφαλιστική συνείδηση, εάν η αύξηση των φαινομένων της αδήλωτης εργασίας και της εισφοροδιαφυγής επηρεάζεται τελικά από την οικονομική κρίση και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, ποιοι κλάδοι παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά αδήλωτης εργασίας και εισφοροδιαφυγής, ποια είναι τα μέτρα πρόληψης του κράτους για την αντιμετώπισή τους και πόσο μπορεί να βοηθήσει η συνεργασία των δημόσιων υπηρεσιών που σχετίζονται με τα φαινόμενα αυτά. Τέλος, θα προτείνουμε κάποια μέτρα που θα μπορούσαν ίσως να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά την αδήλωτη εργασία και να μειώσουν την εισφοροδιαφυγή με ταυτόχρονη αύξηση εσόδων για τα κρατικά ταμεία.

Abstract

The subject of the present study is the social insurance system in Greece and the problems that characterize it, the phenomenon of undeclared work and contribution evasion. The financial crisis that has plagued our country for almost a decade, has greatly affected the insurance conscience that the employer or the insured may have had in the past, and as a result they are increasingly turning to undeclared work and contribution evasion in order to increase their income in common, free of charge. The evolution of the social security system, coupled with the overall picture of the economy and the ever-widening deficits create the right conditions for the growth of both undeclared work and contribution evasion, thereby magnifying these phenomena. The concern that arises is whether those involved in undeclared work and the evasion of labor realize that what they do, just offers them temporary gain, at the expense of the social security system and welfare benefits, and, unfortunately, they will face the impact in the future, when their retirement time will come and there will be no pension available for them in their insurance funds. In the present work, we will make a historical review of the insurance system from antiquity to recent years, what form it has in our country today, we will analyze the phenomena of undeclared work and contribution evasion, and we will report factors that affect them as well as the measures taken to combat them. We will try to answer the questions whether insured persons and employers have a low insurance conscience, whether the increase in undeclared work and contribution evasion is ultimately affected by the economic crisis and high unemployment rates, which sectors have high rates of undeclared work and contribution evasion, which are the preventive measures of the state to deal with the above-mentioned issues, how much the cooperation of the public services related to these phenomena can help. Finally, we will propose some measures that could perhaps more effectively address undeclared work and reduce contribution evasion, while increasing profits for state coffers.