Σύγχρονες επιμελητικές πρακτικές και η συμβολή τους στη νοηματοδότηση του έργου: το Ελληνικό παράδειγμα

Abstract

Η παρουσίαση μίας φωτογραφικής εργασίας μέσω έκθεσης και έκδοσης συνοδευτικού καταλόγου είναι το βασικό επικοινωνιακό μέσο μεταξύ δημιουργού, κοινού και έργου. Στην παρούσα διπλωματική μεταπτυχιακή εργασία ερευνάται και αναδεικνύεται ο πολυδιάστατος ρόλος του επιμελητή σαν διαμεσολαβητή μεταξύ του καλλιτεχνικού έργου, του φωτογράφου και του θεατή. Μελετώνται περιπτώσεις επιμελητικής πρακτικής που εδραίωσαν και έκαναν ισχυρή την παρουσία του επιμελητή τόσο ιστορικά εκτός συνόρων όσο και στην Ελληνική πραγματικότητα κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ερευνητικά εργαλεία για την πραγματοποίηση της έρευνας υπήρξαν η ελληνική και ξένη βιβλιογραφία καθώς και συνεντεύξεις προς επιμελητές και φωτογράφους βάσει ερωτηματολογίων. Στο πρώτο κεφάλαιο εξετάζεται ο ρόλος του επιμελητή, η αποστολή του στη διαδικασία προβολής του έργου και η σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ καλλιτέχνη και επιμελητή κατά τη διάρκεια της επιμελητικής ανάθεσης με στόχο την ανάδειξη στοιχείων που θα φέρουν σε επικοινωνία το θεατή με το καλλιτεχνικό έργο. Στο δεύτερο κεφάλαιο πραγματοποιείται επισκόπηση ιστορικών στοιχείων ως προς την εξέλιξη πρώτων μορφών επιμέλειας, εξετάζονται οι λόγοι που εξυπηρέτησε η πρακτική τους καθώς και η εμφάνιση και η θέση της φωτογραφίας στις εκθέσεις τέχνης. Στο τρίτο κεφάλαιο επιχειρείται η διερεύνηση στρατηγικών που συνέβαλαν στην εξέλιξη της επιμελητικής πρακτικής και οδήγησαν στην αναγνώριση του φωτογραφικού μέσου. Τον ερευνητικό σκοπό σε αυτό το σημείο εξυπηρετεί η μελέτη της έκθεσης documenta 5 για τις καινοτόμες επιμελητικές πρακτικές που είχαν σαν αποτέλεσμα την αλληλεπίδραση του κοινού με το έργο, της έκθεσης The Family of Man για την πρωτότυπη επιμέλεια σε συλλογικό έργο και το σκοπό που εξυπηρέτησε, και τέλος, της έκθεσης Cruel and Tender: The Real in the Twentieth-Century Photograph ως η πρώτη παρουσίαση ιστορικού και σύγχρονου συλλογικού έργου που σηματοδοτούσε την αναγνώριση του φωτογραφικού μέσου. Στο τέταρτο κεφάλαιο και μέσα από την Ελληνική πραγματικότητα, δίνεται βαρύτητα σε επιμελητικές στρατηγικές των ιστορικών φωτογραφικών αρχείων των Λεωνίδα Παπάζογλου, Δημήτρη Χαρισιάδη και Nelly’s, τα οποία εμφανίζουν διαφορετική μορφή σε σχέση με τη δόμηση και συγκρότησή τους, καθώς και στην καταγραφή της επιμέλειας των μεγάλων και πρωτότυπων θεματικών εκθέσεων Εικόνα και Είδωλο, Επινόηση του Τοπίου και Κάποιος (να) με κοιτάζει, που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα τη σύγχρονη εποχή. Τέλος, στο κεφάλαιο αυτό εξετάζεται η αυτοεπιμέλεια ως μέθοδος αξιολόγησης και παρουσίασης φωτογραφικού έργου μέσα από το έργο Άθως – Τα Χρώματα της Πίστης του Στράτου Καλαφάτη. Στις μορφές των στρατηγικών που αναλύονται επιβεβαιώνεται ο καθοριστικός ρόλος του επιμελητή στην προβολή και προώθηση του φωτογραφικού έργου και στη δημιουργία θεμελίων για τη μετάδοση της ιστορίας διαμέσου του φωτογραφικού μέσου.