Η συμβολή της εξ’ αποστάσεως προγεννητικής εκπαίδευσης των ζευγαριών στην έκβαση του τοκετού, στον θηλασμό και στην προετοιμασία των γονέων σε θέματα νεογνικής φροντίδας κατά την περίοδο της πανδημίας covid – 19.

Abstract

Περίληψη Εισαγωγή: Η πανδημία Covid-19 επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τη ζωή μας ανατρέποντας τις καθιερωμένες μορφές επικοινωνίας. Ιδιαίτερα κατά τις μακρές περιόδους αναγκαστικού εγκλεισμού και απαγόρευσης συνεύρεσης, ανέκυψε το πρόβλημα της πληροφόρησης, προετοιμασίας και στήριξης των μελλοντικών γονέων. Στο σημείο αυτή την λύση έδωσε η ψηφιακή τεχνολογία με την δυνατότητα της εξ’ αποστάσεως διδασκαλίας. Σκοπός: Σκοπός της συγκεκριμένης παρέμβασης είναι η διερεύνηση και αξιολόγηση της συμβολής των εξ αποστάσεως μαθημάτων προγεννητικής προετοιμασίας, που έλαβαν ζευγάρια από τις Μαίες του Κέντρου Υγείας Ιωάννινων, σε ζητήματα που αφορούσαν την κύηση, τον τοκετό, τον μητρικό θηλασμό και την νεογνική φροντίδα κατά την περίοδο της πανδημίας. Επιμέρους στόχοι: Α) Βαθμός ικανοποίησης του ζεύγους από τα εξ αποστάσεως μαθήματα. προγεννητικής εκπαίδευσης, αλλά και της δυνατότητας που τους δινόταν για έγκυρη πληροφόρηση και προετοιμασία για την γονεϊκότητα. Β) Καταγραφή της έκβασης του τοκετού και συμπεράσματα που αφορούν τον μητρικό θηλασμό. Γ) Διερεύνηση των συναισθημάτων (θετικών- αρνητικών) ως προς το είδος του τοκετού. Δ) Συσχέτιση των δημογραφικών στοιχείων των μητέρων ως προς: την Προσαρμογή στις Αλλαγές, την Αντιμετώπιση Αρνητικών Συναισθημάτων, την Βοήθεια από τα μαθήματα στην Αντιμετώπιση Τοκετού και την Βοήθεια στην Αντιμετώπιση της Νέας Καθημερινότητας. Ε) Συσχέτιση των δημογραφικών στοιχείων των πατέρων με την Ικανοποίηση από την Παρακολούθηση Μαθημάτων και του Θετικού Αντίκτυπου από αυτά. ΣΤ) Απόψεις των γονέων για τον εμβολιασμό κατά του Covid – 19 στην κύηση και στο θηλασμό και απόψεις των μητέρων που νοσούσαν ενώ θήλαζαν. Μεθοδολογία: Πραγματοποιήθηκε μια μελέτη παρέμβασης, συγχρονική, όπου ερωτήθηκαν 93 μητέρες (στην πλειοψηφία τους πρωτοτόκες) και 37 πατέρες. Οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν έξι με εφτά συνεδρίες και το χρονικό διάστημα συλλογής των δεδομένων μας ήταν από τον Μάιο του 2020 έως τον Αύγουστο του 2022. Η έρευνα διεξήχθη μέσω της συμπλήρωσης δύο δομημένων ερωτηματολογίων σε μητέρες και τους συντρόφους τους (Παράρτημα I, II), μετά την παρέλευση τουλάχιστον 40 ημερών από το πέρας του τοκετού και τα ερωτηματολόγια στάλθηκαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου λόγω των οδηγιών που υπήρχαν κατά την πανδημία Covid – 19. Για τα εξ αποστάσεως μαθήματα χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα τηλεδιάσκεψης Zoom Cloud Meeting, ενώ για την κοινοποίηση εκπαιδευτικού υλικού χρησιμοποιήθηκαν προγράμματα όπως Viber, messenger ή e-mail. Η συμμετοχή των ζευγαριών ήταν εθελοντική και τα ερωτηματολόγια ανώνυμα. Η διαχείριση των πληροφοριών που συνελέγησαν έγινε σύμφωνα με τους κανόνες Ηθικής και Δεοντολογίας, όπως περιγράφονται σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την Προστασία Ευαίσθητων Προσωπικών Δεδομένων (GDPR) που ισχύει από 25.05.2018. Επίσης για την συλλογή των ερευνητικών δεδομένων, χορηγήθηκε άδεια από την 6η Υγειονομική Περιφέρεια Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων – Ηπείρου και Δυτικής Ελλάδας, από το τμήμα Εκπαίδευσης και έπειτα από γνωμοδότηση του Επιστημονικού Συμβουλίου ΠΦΥ (Πάτρα 28/03/2022 Α.Π. 11568), με την υποχρέωση της τήρησης των αρχών προστασίας δεδομένων και των θεμελιωδών κανόνων ηθικής, επιστημονικής και ερευνητικής δεοντολογίας, όπως και προτάθηκε η συλλογή τους να γίνει εξ αποστάσεως και όπου δεν ήταν εφικτή δια ζώσης έχοντας λάβει υπόψιν τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας (Παράρτημα ΙΙΙ). Αποτελέσματα: Τα κυριότερα περιγραφικά αποτελέσματα της έρευνας περιλαμβάνουν: Δημογραφικά Στοιχεία: Μέσος όρος (ΜΟ) ηλικίας γυναικών: 33,3 έτη , ΜΟ ηλικίας πρωτοτόκων: 31,9 έτη, ο δε ΜΟ ηλικίας πατέρων: 36 έτη. Κοινωνικοοικονομικά Στοιχεία: Η συντριπτική πλειονότητα κατοικεί σε αστικές περιοχές, με αυξημένες επιλογές για προγεννητική περίθαλψη και εκπαίδευση στις αστικές περιοχές. Εκπαίδευση: Σημαντική αύξηση στο ποσοστό ολοκλήρωσης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ιδιαίτερα των γυναικών. Στις συνήθειες των συμμετεχόντων παρατηρούνται υψηλά ποσοστά σε μητέρες που δεν καπνίζουν και πατέρες πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά την κύηση, με σημαντική συσχέτιση μεταξύ υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και διακοπής του καπνίσματος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης (Skalis G., 2021). Όσων αφορά τις διατροφικές συνήθειες, η πλειοψηφία αξιολογεί τη διατροφή τους ως μέτρια ισορροπημένη πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά την κύηση, οι δε γυναίκες φαίνεται να ακολουθούν πιο ισορροπημένη διατροφή σε σχέση με τους άνδρες (Antonakou A., 2010), (Kafatos AG.), (Mendez MA., 2011), (Petrakos G., 2006), (Petridou E., 1992), (Sculpis K., 2004), (Sculpis K., 2006), (Tsigga M., 2011). Τέλος έχουμε υψηλά ποσοστά μη άθλησης κατά την περίοδο της πανδημίας, οφειλόμενο στα περιοριστικά μέτρα (Margie H.D., 2020). Σχετικά: 1. Με την Κύηση και τον Εμβολιασμό για τον συγκεκριμένο ιό στην κύηση, το 67,1% των μητέρων θεωρεί τον εμβολιασμό κατά την κύηση ασφαλή και περίπου 50% των πατέρων συμφωνεί με αυτόν, ενώ το άλλο 50% έχει αμφιβολίες (Malia S., 2021). Στο δε εμβολιασμό κατά τον θηλασμό: το 75,9% των μητέρων εμβολιάστηκε ή θα εμβολιαζόταν αν υπήρχε τότε το εμβόλιο. Και το 24,1% είχε αμφιβολίες για τον εμβολιασμό κατά τον θηλασμό. 2. Με την έκβαση του τοκετού, το ποσοστό Καισαρικών Τομών (ΚΤ) αυξήθηκε σημαντικά στο 58,1%, καταδεικνύοντας υψηλό ποσοστό και αναδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω εξέταση (Allotey J., 2020), (Jayanta Banerjee, 2021), (ΕΛΣΤΑΤ, 2021). Επίσης το ποσοστό χρήσης επισκληρίδιου αναισθησίας σε Φυσιολογικό Τοκετό (ΦΤ) αυξήθηκε στο 43,6%. Τέλος τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι οι μητέρες που συμμετείχαν στη μελέτη βίωσαν περισσότερα θετικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια του τοκετού, ανεξαρτήτως του είδους του τοκετού (φυσιολογικός ή καισαρική τομή). Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στην ένταση των συναισθημάτων μεταξύ των δύο τύπων τοκετού. Σημειώνεται ότι λόγω του σχετικά μικρού δείγματος (70 άτομα), πρέπει οι γενικεύσεις να γίνονται με προσοχή, ενώ προτείνεται η διενέργεια περισσότερων μελετών για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων. Πιο συγκεκριμένα χρησιμοποιήσαμε δύο διακριτές κλίμακες για την μέτρηση των αρνητικών και θετικών συναισθημάτων και βασιστήκαμε στον συντελεστή αξιοπιστίας Cronbach's alpha για την επαλήθευση της αξιοπιστίας των κλιμάκων. Τα ευρήματα έδειξαν πως οι δύο κλίμακες έχουν υψηλό βαθμό αξιοπιστίας (Cronbach’s alpha 0.86) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά για τη μέτρηση των αντίστοιχων συναισθημάτων. Έτσι, είχαμε ένα αξιόπιστο μέσο για την αξιολόγηση των συναισθημάτων των γυναικών κατά τη διάρκεια του τοκετού και μπορεί να συμβάλει στην κατανόηση των πτυχών της εμπειρίας τους. Ο μη παραμετρικός έλεγχος Mann-Whitney δεν ανέδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των θετικών συναισθημάτων, των δύο τύπων τοκετού, με το p-value να είναι 0.10 (U=315), ενώ το επίπεδο σημαντικότητας ήταν 5%. Αντίστοιχα, για τα αρνητικά συναισθήματα, ο μη παραμετρικός έλεγχος Mann-Whitney δεν επιβεβαίωσε στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο τύπων τοκετού, με το p-value να είναι 0.51 (U=384.5), και πάλι στο ίδιο επίπεδο σημαντικότητας του 5%. 3. Με το μητρικό θηλασμό, το 85.9% των μητέρων θήλασαν τα νεογνά τους, υποδηλώνοντας υψηλό επίπεδο υποστήριξης του θηλασμού, εκ των οποίων το 64.6% θήλασε αποκλειστικά, ενώ το 17.7% προτίμησε μια μεικτή διατροφή. Οι μητέρες θεώρησαν τους 12 μήνες ως ιδανικό διάστημα θηλασμού και πλειοψηφία (82.8%) πιστεύει ότι θα μπορούσε να θηλάσει με ασφάλεια κατά τη νόσηση από COVID-19, λαμβάνοντας μέτρα προστασίας. Το 35.9% των μητέρων διέκοψε το θηλασμό, για διάφορους λόγους, όπως προβλήματα υγείας του μωρού ή και προσωπική επιλογή, ενώ το 64.1% συνέχισε να θηλάζει πάρα των προβλημάτων που αντιμετώπισε (Ηλιοδρομίτη, 2018). 4. Με την αποτύπωση Ικανοποίησης από τα μαθήματα από τους πατέρες, δημιουργήθηκαν δύο κλίμακες: Ικανοποίηση από την παρακολούθηση μαθημάτων (a=0.92) και Θετικός αντίκτυπος παρακολούθησης μαθημάτων (a=0.94), χρησιμοποιώντας τον Cronbach's Alpha για να μετρηθεί η αξιοπιστία των κλιμάκων. Επίσης με χρήση του συντελεστή συσχέτισης Spearman’s rho παρατηρήθηκε μέτρια θετική συσχέτιση (στατιστικά σημαντική σε επίπεδο σημαντικότητας 1%) μεταξύ της ικανοποίησης και του θετικού αντίκτυπου της παρακολούθησης μαθημάτων(r=0.44, P<0.001). Με την χρήση του μη παραμετρικού στατιστικού ελέγχου Kruskal-Wallis δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στα επίπεδα ικανοποίησης και τον αντίκτυπο των μαθημάτων ως προς την οικογενειακή κατάσταση (Ικανοποίηση από την παρακολούθηση μαθημάτων, Τιμή στατιστικού 5.37, P-τιμή 0.15 και Θετικός αντίκτυπος παρακολούθησης μαθημάτων Τιμή στατιστικού 3.13, P-τιμή 0.37). και τον τόπο διαμονής (Ικανοποίηση από την παρακολούθηση μαθημάτων, Τιμή στατιστικού 2.92, P-τιμή 0.23 και Θετικός αντίκτυπος παρακολούθησης μαθημάτων Τιμή στατιστικού 0.002, P-τιμή 0.99). Επίσης στις συσχετίσεις μεταξύ των κλιμάκων Μορφωτικό επίπεδο – επάγγελμα και ικανοποίησης – θετικός αντίκτυπος έχουμε τα εξής αποτελέσματα: Α). Ικανοποίηση από την παρακολούθηση μαθημάτων (Τιμή στατιστικού 6.78, P-τιμή 0.03). Πιο αναλυτικά η ικανοποίηση φαίνεται να είναι μεγαλύτερη ελαφρώς στους αποφοίτους Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Β). Θετικός αντίκτυπος παρακολούθησης μαθημάτων (Τιμή στατιστικού 8.36, P-τιμή 0.02). Πιο αναλυτικά η ικανοποίηση φαίνεται να είναι χαμηλότερη στους αποφοίτους Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Γ). Στατιστικά σημαντική διαφορά διαπιστώθηκε στα επίπεδα της κλίμακας που προσμετρά τον θετικό αντίκτυπο παρακολούθησης των μαθήματων ως προς τον παράγοντα Επάγγελμα. (Τιμή στατιστικού 8.69, P-τιμή 0.03). Οι συμμετέχοντες που ανήκουν στην κατηγορία «Άνεργοι» έχουν μεγαλύτερη διάμεσο από τις υπόλοιπες κατηγορίες. Ωστόσο, απαιτείται προσοχή λόγω του μικρού δείγματος. Δ). Με την χρήση του στατιστικού ελέγχου Kruskal-Wallis δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά στη βαθμολογία των τριών κλιμάκων ως προς τον παράγοντα «Οικογενειακή Κατάσταση» (Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε πρακτικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 1.63, P-value 0.44, Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 0.79, P-value 0.67, Αποτίμηση παροχής βοήθειας και στήριξης από την παρακολούθηση μαθημάτων: Τιμή Στατιστικού 0.37, P-value 0.54). Το ίδιο ισχύει για τον παράγοντα «Επίπεδο Μόρφωσης» (Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε πρακτικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 2.51, P-value 0.28, Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 2.90, P-value 0.39, Αποτίμηση παροχής βοήθειας και στήριξης από την παρακολούθηση μαθημάτων: Τιμή Στατιστικού 1.99, P-value 0.54) τον παράγοντα «Επάγγελμα» (Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε πρακτικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 0.53, P-value 0.76, Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 0.56, P-value 0.75, Αποτίμηση παροχής βοήθειας και στήριξης από την παρακολούθηση μαθημάτων: Τιμή Στατιστικού 0.77, P-value 0.68), τον παράγοντα «Τόπος Διαμονής» (Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε πρακτικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 0.23, P-value 0.89, Ικανότητα στήριξης συντρόφου σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο: Τιμή Στατιστικού 0.79, P-value 0.71, Αποτίμηση παροχής βοήθειας και στήριξης από την παρακολούθηση μαθημάτων: Τιμή Στατιστικού 0.69, P-value 0.71). 5. Για την αποτύπωση Ικανοποίησης από τα μαθήματα από τις μητέρες αξιολογείται η ποιότητα των μαθημάτων προετοιμασίας OnLine, χρησιμοποιώντας τον δείκτη Cronbach’s Alpha. Εδώ παρατίθενται τα αποτελέσματα για κάθε υποκλίμακα: Προσαρμογή στις Αλλαγές: a= 0.89, Σημαντικότητα (p-value): <0.001. Αντιμετώπιση Αρνητικών Συναισθημάτων, a= 0.94, Σημαντικότητα (p-value): <0.001. Βοήθεια στην Αντιμετώπιση Τοκετού: a= 0.94, Σημαντικότητα (p-value): <0.001 και Βοήθεια στην Αντιμετώπιση της Νέας Καθημερινότητας: a= 0.85 και Σημαντικότητα (p-value): <0.001. Στη συνέχεια, ο πίνακας 33 παρουσιάζει τις συσχετίσεις μεταξύ των κλιμάκων. Τα αποτελέσματα δείχνουν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ όλων των υποκλιμάκων (p-value <0.001). Τέλος, ο μη παραμετρικός στατιστικός έλεγχος Kruskal-Wallis δεν έδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές στα επίπεδα του παράγοντα "Οικογενειακή Κατάσταση" σε καμία από τις τέσσερις κλίμακες (Προσαρμογή στις αλλαγές: Τιμή στατιστικού 6.31, P-τιμή 0.18, Αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων: Τιμή στατιστικού 4.24, P-τιμή 0.37, Βοήθεια στην αντιμετώπιση τοκετού: Τιμή στατιστικού 4.27, P-τιμή 0.37, Βοήθεια στην αντιμετώπιση της νέας καθημερινότητας: Τιμή στατιστικού 1.76, P-τιμή 0.78). Ομοίως, δεν διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά ως προς τα επίπεδα του παράγοντα «Επίπεδο Μόρφωσης» σε καμία από τις τέσσερις κλίμακες. (Προσαρμογή στις αλλαγές: Τιμή στατιστικού 4.52, P-τιμή 0.10, Αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων: Τιμή στατιστικού 1.31, P-τιμή 0.52, Βοήθεια στην αντιμετώπιση τοκετού: Τιμή στατιστικού 1.63, P-τιμή 0.44, Βοήθεια στην αντιμετώπιση της νέας καθημερινότητας: Τιμή στατιστικού 2.21, P-τιμή 0.33) και ως προς το επάγγελμα (Προσαρμογή στις αλλαγές: Τιμή στατιστικού 4.52, P-τιμή 0.74, Αντιμετώπιση αρνητικών συναισθημάτων: Τιμή στατιστικού 1.31, P-τιμή 0.13, Βοήθεια στην αντιμετώπιση τοκετού: Τιμή στατιστικού 1.63, P-τιμή 0.66, Βοήθεια στην αντιμετώπιση της νέας καθημερινότητας: Τιμή στατιστικού 2.21, P-τιμή 0.31). Συμπεράσματα: Από την παρέμβαση που διεξήχθη φαίνεται πως τα μαθήματα είχαν κατά βάση θετικό αντίκτυπο και κατά συνέπεια θετική συμβολή. Από τα περιγραφικά αποτελέσματα φαίνεται ότι οι συμβουλές και η υποστήριξη που έλαβαν από τις Μαίες του Κέντρου Υγείας, τους έδωσαν αυτονομία και τους έκαναν να αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, του τοκετού του θηλασμού και της φροντίδας του νεογνού τους. Πιο αναλυτικά εξάγονται τα εξής συμπεράσματα: Από τα δημογραφικά αποτελέσματα παρατηρείται συνεχής αύξηση του ορίου ηλικίας που γεννάν το πρώτο τους παιδί (EUROSTAT 2021) και πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι υπάρχουν ποικίλες και υποκειμενικές παράμετροι που επηρεάζουν τις αποφάσεις για την δημιουργία οικογένειας και το είδος αυτής (μονογονεϊκές οικογένειες, σύμφωνο συμβίωσης). Οι στατιστικές αναλύσεις που αναφέραμε προσφέρουν σημαντική πληροφόρηση για την κοινωνική πραγματικότητα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γονείς κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και της γέννησης. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι η συντριπτική πλειονότητα των γονέων κατοικεί σε αστικές περιοχές. Αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει την τάση των νέων ζευγαριών να μετακινούνται στις πόλεις για λόγους εργασίας ή κοινωνικής ζωής. Επιπλέον, οι αστικές περιοχές συχνά παρέχουν περισσότερες επιλογές για προγεννητική περίθαλψη, γυναικολογική φροντίδα και εκπαίδευση για τη γέννηση. Αν κοιτάξουμε τις συνολικές ποσοστώσεις που αφορούν την εκπαίδευση, παρατηρούμε ότι συνολικά, φαίνεται ότι υπάρχει μια σημαντική αύξηση του ποσοστού των μητέρων και των πατέρων που έχουν ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σύγκριση με το ποσοστό εκείνων που έχουν ολοκληρώσει μόνο τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει τις αυξημένες ευκαιρίες για τριτοβάθμια εκπαίδευση και τις επιδόσεις που έχουν κατακτήσει οι γυναίκες σε μορφωτικό επίπεδο. Τα συμπεράσματα σχετικά με τις συνήθειες των συμμετεχόντων δείχνουν ότι είναι ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι σχετικά με την υγεία, επιδεικνύοντας υψηλά ποσοστά μη καπνίσματος και μέτρια έως πολύ ισορροπημένη διατροφή. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη περιθώρια για βελτίωση, ιδίως σε σχέση με την άθληση και τη διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σχετικά με τον εμβολιασμό κατά του Covid – 19 κατά την κύηση και τον θηλασμό, τα ποσοστά και οι αντιφάσεις στις απόψεις των γονέων υπογραμμίζουν τη σημασία της ενημέρωσης και παροχής αξιόπιστων πληροφοριών σχετικά με τον αυτόν, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η υγεία των μητέρων και των βρεφών. Ως προς την έκβαση του τοκετού, υπήρχε αυξημένη παρεμβατικότητα και μάλιστα λόγω της πανδημίας μεγαλύτερη από την ήδη υπάρχουσα, άσχετα από το είδος του τοκετού (Allotey J, 2020). Εν μέρει αναδεικνύεται η ανάγκη για βελτιωμένη υγειονομική διαχείριση και υποδομή για ασφαλή μαιευτική φροντίδα. Η αύξηση στη χρήση Επισκληρίδιου Αναισθησίας (ΦΤ), υποδηλώνει πιθανές αλλαγές στις προτιμήσεις των ασθενών ή ευκολότερη πρόσβαση στη μέθοδο και στα Δημόσια Νοσοκομεία. Επίσης οι μητέρες που συμμετείχαν βίωσαν περισσότερα θετικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια του τοκετού, ανεξαρτήτως του είδους του τοκετού, χωρίς ωστόσο σημαντική διαφορά στην ένταση των συναισθημάτων μεταξύ των δύο τύπων τοκετού, αναδεικνύοντας τη σημασία επιπλέον μελετών λόγω του περιορισμένου δείγματος. Ως προς τον μητρικό θηλασμό, η στάση των νέων μητέρων είναι θετική, με υψηλά ποσοστά εκκίνησης και υποστήριξης του αποκλειστικού θηλασμού. Παρά την πρόκληση που αντιμετώπισαν οι νέες μητέρες κατά την πανδημία του COVID-19, διατήρησαν θετική στάση και επωφελήθηκαν από τη διαδικτυακή ενημέρωση. Είναι σημαντικό να συνεχιστούνε οι προσπάθειες υποστήριξης και ενημέρωσης των μητέρων για τον θηλασμό, λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές ανάγκες και προκλήσεις (https://epilegothilasmo.gr/wp-content/uploads/2018/03/meleti_breastfeeding_-2018_17_final). Οι διαδικτυακές εκπαιδευτικές πλατφόρμες προσφέρουν σημαντική υποστήριξη στις μητέρες κατά τη διάρκεια της μητρότητας. Η θετική εμπειρία, η αίσθηση χαράς και ηρεμίας, καθώς και η επιτυχημένη προσαρμογή στις αλλαγές, υπογραμμίζουν την αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων. Η αυτονομία των μητέρων και η επίδραση των κοινωνικών δικτύων στην ενημέρωσή τους αναδεικνύονται ως κύριοι παράγοντες. Προτείνεται περαιτέρω έρευνα για τη βελτίωση και αντιμετώπιση πιθανών αρνητικών συναισθημάτων, αλλά γενικά, τα αποτελέσματα υποστηρίζουν την ενσωμάτωση των διαδικτυακών μαθημάτων στην προετοιμασία και υποστήριξη των μητέρων κατά τη μητρότητα. Τέλος, όσον αφορά τους συντρόφους, όσο μεγαλύτερη η ικανοποίηση που λάμβαναν από την παρακολούθηση των μαθημάτων (πχ. Γνώσεις) τόσο αυξανόταν η ικανότητα που είχανε για την στήριξη της συντρόφου τους σε πρακτικό και συναισθηματικό επίπεδο, αλλά και η αποτίμηση της γνώσης που είχανε λάβει (πχ. Θεωρεί πιο ικανό τον εαυτό του να ανταπεξέλθει). Επίσης η ανάλυση των δεδομένων ανέδειξε μια μέτρια θετική σχέση μεταξύ ικανοποίησης και θετικού αντίκτυπου από την παρακολούθηση μαθημάτων των πατέρων. Ειδικότερα όμως το μορφωτικό επίπεδο των γονέων σχετίζεται με την ικανοποίηση και τον αντίκτυπο από την παρακολούθηση μαθημάτων Σημαντικές διαφορές παρατηρήθηκαν σε μορφωτικό επίπεδο, επάγγελμα και ικανοποίηση, υποδεικνύοντας τη σημασία προσαρμοσμένων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων για τους πατέρες. Παρ’ όλα τα παραπάνω, οι περισσότεροι θεωρούν πως τα μαθήματα υστερούν έναντι των μαθημάτων με φυσική παρουσία στο πρακτικό επίπεδο (τεχνικές αναπνοών και χαλάρωσης αλλά και στις πρακτικές θηλασμού και περιποίησης του νεογνού).