Οι αναπαραστάσεις των παιδιών με εμπειρίες ενδοοικογενειακής βίας μέσα από το λόγο των μητέρων. Μια κοινωνιολογική προσέγγιση
The representations of children with experiences of domestic violence through their mothers’ accounts. A sociological approach

Λέξεις-κλειδιά
Ενδοοικογενειακή βία ; Γονεϊκή εμπλοκή ; Παιδιά ; Σχολειοποίηση ; Κοινωνική ένταξηΠερίληψη
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα διαχρονικό και σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο με διεθνείς προεκτάσεις, το οποίο εντοπίζεται σε όλες τις κοινωνίες και αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Πρόκειται για μια διαταξική πραγματικότητα, με θύματα ως επί το πλείστον γυναίκες και παιδιά, και δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή άλλων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών. Οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στα παιδιά, είτε ως μάρτυρες περιστατικών βίας είτε ως άμεσοι αποδέκτες, ποικίλουν και έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην ομαλή ανάπτυξή τους, ανεξαρτήτως ηλικίας (βρεφική, προσχολική, σχολική, εφηβεία). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, φαίνεται να αναχαιτίζεται οποιαδήποτε προσπάθεια αποτελεσματικής σχολικής και συνακόλουθα κοινωνικής ένταξης των εν λόγω παιδιών. Με βάση την παραπάνω προβληματική, λοιπόν, διαπιστώνουμε ότι το είδος και η ποιότητα των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα δρώντα υποκείμενα (μητέρα, πατέρας, παιδί/ιά) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην σχολική πρόοδο και την κοινωνική ένταξη των παιδιών-μελών της οικογένειας. Γι’ αυτόν τον λόγο, εστιάσαμε το ενδιαφέρον μας στη μελέτη των απόψεων είκοσι (20) μητέρων-θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας που διαμένουν στην περιοχή της Αλεξανδρούπολης, οι οποίες βιώνουν και ερμηνεύουν εκ των έσω τη συγκεκριμένη πραγματικότητα. Η υιοθέτηση της ποιοτικής μεθόδου και ειδικότερα η τεχνική της ατομικής ημιδομημένης συνέντευξης θεωρήθηκε απαραίτητη για τη διεξαγωγή της παρούσας έρευνας, ώστε να οργανωθεί με αυτόν τον τρόπο μια προφορική επικοινωνία με τις μητέρες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας, με σκοπό τη συλλογή ορισμένων σημαντικών πληροφοριών που θα συνέβαλαν με τη σειρά τους στην επιτυχή έκβαση της έρευνας. Ο αυθόρμητος λόγος των συνεντευξιαζόμενων, μας έδωσε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τις κοινωνικές τους αναπαραστάσεις και να ερμηνεύσουμε σε βάθος τα λεγόμενά τους. Η παρούσα έρευνα, λοιπόν, έχει ως σκοπό την καταγραφή και διερεύνηση των αναπαραστάσεων των εν λόγω γυναικών πάνω στο ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας και των επιπτώσεών της στην ποιότητα της σχολικής και κοινωνικής ένταξης των παιδιών-μελών της οικογένειάς τους. Σε ό,τι αφορά στα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας, αξίζει να αναφέρουμε τις πολυδιάστατες συνέπειες της ενδοοικογενειακής βίας τόσο στις γυναίκες του δείγματός μας όσο και στα ανήλικα παιδιά τους που την βιώνουν. Ειδικότερα, η σχολειοποίηση των εν λόγω παιδιών/μαθητών-τριών επηρεάζεται σημαντικά από την έλλειψη εξισορροπημένων κοινωνικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δρώντων υποκειμένων (μητέρα, πατέρας, παιδί/ιά). Φαίνεται ότι το γενικότερο κλίμα προκαταλήψεων και έμφυλων στερεοτυπικών αναπαραστάσεων αναχαιτίζει τη σχολική και συνακόλουθα την κοινωνική ένταξη των παιδιών-θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και ευνοεί την περιθωριοποίησή τους.
Περίληψη
Domestic violence is a lasting and complex social phenomenon with international implications, present in all societies and re-adapted according to social conditions. It is a reality that affects all socio-economical classes, with victims primarily women and children, and transcends geographical borders, cultures, or other economic and social factors. Studies show that most women victims of domestic violence report that their children have also been exposed to some form of violence and abuse. The effects of domestic violence on children, whether as direct recipients or as witnesses, vary and can severely impact their development, regardless of age (infant, preschool, school, adolescent). In this way, any efforts of effective school and consequently social integration of these children are hindered. As a logical consequence, we find that the type and quality of social interactions between the acting subjects (mother, father, child) play an essential role in the effective school and social integration of children-family members. For this reason, we focus here on the views of (20) mothers-victims on domestic violence living in the area of Alexandroupolis, who personally experience and interpret this reality. Application of qualitative methods and, in particular, the technique of individual semi-structured interviews are considered necessary for the conduct of this work, aiming to organize an oral communication with the mothers-victims of domestic violence, in order to collect important information that will contribute in turn to the successful outcome of the research. Therefore, the present research aims to record and investigate the representations of mothers-victims of domestic violence on the issue of domestic violence and the effects on the quality of school and social integration of children-members of their family. Regarding the results of the above research, it is worth mentioning the multidimensional consequences of domestic violence both on the women in our sample and on their minor children who experience it. Specifically, the effective socialization of these children/students is significantly affected by the lack of balanced social interactions between the active subjects (mother, father, child/children). It seems that the prejudices and gender stereotypical representations hinders the school and social integration of children who are victims of domestic violence, fostering their marginalization.