Διερεύνηση της ποιότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης, της κατάρτισης στην εκπαίδευση ενηλίκων, της μαθητείας και της συμβουλευτικής σταδιοδρομίας στα σχολεία. Αξιοποίηση τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών για την ενίσχυση τεχνικών μαθημάτων

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή πραγματεύεται τη διερεύνηση της ποιότητας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και τον βαθμό βελτίωσης της διδασκαλίας μέσω σύγχρονων εργαλείων ΤΠΕ. Ειδικότερα: • Αξιολογήθηκε η ποιότητα της Δευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, της Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης, των προγραμμάτων Μαθητείας, της Συμβουλευτικής (Mentoring) και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού που παρέχεται στα σχολεία. • Διερευνήθηκε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση που εφαρμόστηκε κατά την πανδημία. • Αποτιμήθηκε το επίπεδο γνώσεων και η ικανοποίηση των εκπαιδευτικών από τη χρήση ΤΠΕ. • Δημιουργήθηκαν διαδραστικά μαθήματα Μηχανολογίας στο MOODLE με στόχο την ενίσχυση της διδασκαλίας τεχνικών μαθημάτων και την αξιολόγηση του αντίκτυπου του ψηφιακού μετασχηματισμού στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η έρευνα βασίστηκε σε μια ολοκληρωμένη στρατηγική συλλογής δεδομένων, ενισχύοντας την ευρωστία και τη δυνητική γενίκευση της μελέτης, μέσω δομημένων ερωτηματολογίων. Οι απαντήσεις δόθηκαν σε δεκαβάθμια κλίμακα Likert, με αναγωγή σε τριβάθμια όπου κρίθηκε απαραίτητο. Η αξιοπιστία των ερωτηματολογίων αξιολογήθηκε με Cronbach’s Alpha ενώ οι τιμές του δείκτη ήταν πολύ υψηλές. Ο μέσος χρόνος συμπλήρωσής τους αντιστοιχούσε σε 15 λεπτά. Τα δεδομένα αναλύθηκαν με το SPSS, χρησιμοποιώντας περιγραφική και επαγωγική στατιστική. Για τη δειγματοληψία εφαρμόστηκαν διάφορες μέθοδοι, όπως μικτή, στρωματοποιημένη, κατά συστάδες και απλή τυχαία, ανάλογα με τον προς μελέτη πληθυσμό.

Αποτελέσματα: Α) Ποιότητα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης: Μικρός αριθμός εκπαιδευτικών έμεινε ικανοποιημένος από τη χρηματοδότηση των σχολείων (34,8%). Υπήρξε ικανοποίηση σχετικά με τις αίθουσες (61,4%), τα εργαστήρια (59,98%) και τον εξοπλισμό (56,48%). Παρατηρήθηκε έλλειψη επιμορφώσεων (19,6%) και κινήτρων (12%) για επαγγελματική βελτίωση των εκπαιδευτικών. Η οργάνωση του σχολείου ήταν ικανοποιητική (56,95%), ενώ ο μηχανισμός αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας κρίθηκε ανεπαρκής (26,4%). Το 86,4% των εκπαιδευτικών ολοκλήρωσε τους στόχους του, ενώ το 85,3% επιχείρησε να πραγματοποιήσει ενδιαφέρουσες διδασκαλίες. Διαπιστώθηκε ανάγκη ανανέωσης των αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών (86,9%). Η χρήση ΤΠΕ στις αίθουσες ήταν περιορισμένη (52,73%), όπως και οι νέες μέθοδοι διδασκαλίας (33,88%). Ο θεσμός της μαθητείας υποστηρίχθηκε από το 34,8% των συμμετεχόντων, ενώ αναγνωρίστηκε ότι βελτιώνει τις γνώσεις και τις δεξιότητες τους (76,37%). Η σύνδεση των σχολείων με την αγορά εργασίας ήταν περιορισμένη (36,9%), ενώ η απορροφησιμότητα των αποφοίτων στην αγορά εργασίας ήταν οριακή (51,7%). Παρατηρήθηκε συνεργασία εκπαιδευτικών-μαθητών (69,6%), αλλά περιορισμένη συνεργασία μεταξύ σχολείων (29,68%) και σχολείων- Δήμων (35,1%). Β) Πρόγραμμα μαθητείας: Κατά πλειοψηφία μαθητευόμενοι (89%) και εργοδότες (78,9%) έμειναν ικανοποιημένοι από το πρόγραμμα μαθητείας, ενώ οι μαθητευόμενοι θεωρούσαν ότι οι δεξιότητές τους ενισχύθηκαν (82%). Μόλις το 51,3% των μαθητευόμενων θεώρησε την αμοιβή ικανοποιητική. Γ) Συμβουλευτική και επαγγελματικός προσανατολισμός: Ο επαγγελματικός προσανατολισμός επιδρά στην επιλογή επαγγέλματος (53,6%), ενώ απαιτείται βελτίωση του τρόπου διδασκαλίας του (44,3%). Η σωστή ενημέρωση ενισχύει την απορροφησιμότητα των αποφοίτων στην αγορά εργασίας, ενώ οι επισκέψεις επαγγελματιών στο χώρο του σχολείου επηρεάζουν την επιλογή επαγγέλματος (p<0,001). Δ) Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Η πλειονότητα των μαθητών (78,1%) δεν ήταν ικανοποιημένη από την εφαρμογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ενώ μόνο το 13% επιθυμούσε τη μελλοντική συνέχισή της. Η χρήση ΤΠΕ κατά την εφαρμογή της θεωρήθηκε περιορισμένη. Ε) ΤΠΕ στην εκπαίδευση: Η συμμετοχή εκπαιδευτικών σε προγράμματα ΤΠΕ αυξήθηκε από 18,8% σε 38%, ενώ το 68% θεωρούσε ότι οι ΤΠΕ βελτιώνουν την ποιότητα της εκπαίδευσης. Η ικανοποίηση από τον εξοπλισμό των σχολείων αυξήθηκε από 46,3% σε 60% μετά την πανδημία. Στ) Πλατφόρμα MOODLE: Η πλειοψηφία των μαθητών (66,7%) και των σπουδαστών (96,7%) διαπίστωσε ενίσχυση των γνώσεων τους μέσω του MOODLE. Η ασύγχρονη εκπαίδευση θεωρήθηκε πιο αποδοτική σε μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες (96,7%). Οι μεταβλητές στην πλειοψηφία τους ήταν στατιστικά σημαντικές, p<0,001.

Συμπεράσματα: Η έρευνα ανέδειξε την ανάγκη για βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, με έμφαση στη σύνδεσή της με την επαγγελματική ετοιμότητα των τελειοφοίτων. Οι αξιολογήσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα μετατράπηκαν σε αυστηρότερες, όταν υπήρξε συσχέτιση των μεταβλητών του εκπαιδευτικού συστήματος με τη μεταβλητή που αφορούσε την ποιότητα της εκπαίδευσης και σε αυστηρότατες όταν οι μεταβλητές του εκπαιδευτικού συστήματος συσχετίστηκαν με το προσωπικό όφελος, όπως η επαγγελματική τους ετοιμότητα. Υπογραμμίζεται η ανάγκη για βελτίωση της χρηματοδότησης, των επιμορφώσεων, της χρήσης καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας, καθώς και η ενίσχυση της σύνδεσης του σχολείου με την αγορά εργασίας. Η Μαθητεία θεωρείται σημαντικό εργαλείο της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ενώ ο θεσμός της Συμβουλευτικής και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού πρέπει να ενισχυθεί. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση απαιτεί καλύτερο σχεδιασμό και προετοιμασία για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ελκυστικότητα. Παράλληλα, βοήθησε τους εκπαιδευτικούς να εξοικειωθούν με τις ΤΠΕ. Το MOODLE αποτελεί πολύτιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς, αλλά η αποτελεσματικότητά του εξαρτάται από τη χρήση κατάλληλων εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας.