Κυκλική οικονομία και κοινωνική προστασία

Abstract

Ανέκαθεν το φυσικό περιβάλλον αποτελούσε εξαιρετική πηγή άντλησης ορυκτού πλούτου για την εκπλήρωση των αναγκών του ανθρώπου, σε τροφή, υλικά αγαθά, και μετέπειτα επεξεργασίας τους σε τεχνολογικά και άλλα χρήσιμα μέσα, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και επιτυγχάνοντας κοινωνική ευημερία. Με την Βιομηχανική Επανάσταση διαμορφώθηκε έναν εντατικό σύστημα εκμετάλλευσης του φυσικού πλούτου, καθιερώνοντας έτσι το γραμμικό οικονομικό μοντέλο που στόχο έχει την συνεχιζόμενη ανάπτυξή του, βασιζόμενο στους φυσικούς πόρους της γης. Αυτό το μοντέλο επικρατεί και σήμερα, μόνο που πλέον πολλοί παράγοντες συντελούν σε μείωση της αποδοτικότητάς του, δεν συμβαδίζουν με την νοοτροπία του και κυρίως υποδεικνύουν τον ρυπογόνο του ρόλο. Διανύουμε την περίοδο της ψηφιακής επανάστασης και πολλές αλλαγές θα γίνουν στον τομέα της κοινωνικής ζωής, στην εργασία αλλά και σε άλλες τις μορφές της πολιτιστικής έκφρασης των ανθρώπων. Όπως αποδεικνύεται τον τελευταίο χρόνο με την εμφάνιση του Covid 19, όπου είδαμε μια ραγδαία ψηφιοποίηση των υπηρεσιών σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα, το οποίο από ότι φαίνεται θα μείνει και μετά το πέρας της υγειονομικής κρίσης. Η συνεχής εκμετάλλευση και εξάρτηση από τους φυσικούς πόρους της γης φαίνεται να έχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα και παράλληλα μία ανεξέλεγκτη σπατάλη ύλης από το στάδιο εξόρυξης έως την παραγωγή και την τελική διάθεσή τους, αχρηστεύοντάς την ως απόβλητο. Η σύγχρονη οικονομική ζωή και η καταναλωτική καθημερινότητα δημιουργεί τόνους οικονομικά εκμεταλλεύσιμων αποβλήτων αχρηστεύοντας τα, ή μερικώς αξιοποιώντας τα με τους συμβατικούς τρόπους διαχείρισης, επιτρέποντας ένα μεγάλο ποσοστό σε αχρήστευση και ρύπανση. Στην Ευρώπη παράγονται επτά τόνοι σκουπιδιών από τους δέκα έξι τόνους ύλης που χρησιμοποιείται ανά άτομο, χάνοντας έτσι μεγάλο ποσοστό πολύτιμης αξιοποιήσιμης ύλης ( πλαστικό, χαρτί, μέταλλα, ξύλο). Μικρό ποσοστό καταλήγει να ανακυκλωθεί ή να καεί, ενώ το μεγαλύτερο θάβεται, ενώ θα μπορούσε να επαναχρησιμοποιηθεί είτε σαν υλικό είτε σαν πόρος. Αυτή η συνειδητοποίηση έχει πυροδοτήσει ήδη εναλλακτικές μορφές διαχείρισης των παραγόμενων αποβλήτων ενισχύοντας τον ρόλο της αειφόρου αναπτυξιακής πολιτικής. Το κυκλικό οικονομικό μοντέλο είναι μία από αυτές, το οποίο δεν διαχειρίζεται απλώς τα απόβλητα, αλλά τα μετατρέπει σε πόρους, βελτιστοποιεί την αποδοτικότητά τους και αποκαθιστά την αξία τους, περιορίζοντας μ ’αυτό τον τρόπο τις υπολειμματικές ροές. Αποτελεί μια νέα μορφή προσέγγισης της οικονομίας και της κοινωνίας με γνώμονα το περιβάλλον μέσω της αποκατάστασης του φυσικού κεφαλαίου. Στην παρούσα εργασία μελετάται η συμβολή της Κυκλικής Οικονομίας, με την εφαρμογή ανάλογων πρακτικών στρατηγικών και μοντέλων που μπορούν να βελτιστοποιήσουν την διαχείριση των πόρων και των υπολειμμάτων, να αποτρέψουν την ρύπανση και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος μέσα από την επιχειρηματική δραστηριότητα, ενισχύοντας παράλληλα την οικονομία και την κοινωνία και να φέρει κοινωνική ευμάρεια στους πολίτες. Η μορφή του κειμένου διαμορφώνεται ως εξής: αρχικά περιγράφεται ως έννοια η κυκλικής οικονομία μέσα από την θεωρητική και πρακτική της διάσταση καθώς και οι δράσεις που γίνονται για την επίτευξη αυτής παγκοσμίως και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα στην Ελλάδα. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύεται η έννοια της Κοινωνικής προστασίας μέσα από την θεωρητική διάσταση καθώς και ιστορική αναδρομή. Τέλος γίνεται η σύνδεση μεταξύ της κυκλικής οικονομίας και της κοινωνικής προστασίας και πως το μοντέλο αυτό θα επιφέρει κοινωνική ισότητα και ανάπτυξη .