Ασφάλεια και άμυνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Η διαμόρφωση σχετικών κανόνων δικαίου
Security and defence in the European Union: The formulation of relevant legal rules

Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Παύλος, Ευθύμιος
Ημερομηνία
2025-03-18Επιβλέπων
Δεδούλη, ΑικατερίνηΛέξεις-κλειδιά
Ευρωπαϊκή Ένωση ; Κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας ; ΚΠΑΑ ; Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας ; ΚΕΠΠΑ ; Διεθνείς σχέσεις ; Ασφάλεια και άμυναΠερίληψη
Η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας έχει εξελιχθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, διαμορφωμένη από γεωπολιτικές αλλαγές, θεσμικές εξελίξεις και νομικά πλαίσια. Το παρόν έγγραφο διερευνά τους νομικούς κανόνες που διέπουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα, εστιάζοντας στην ιστορική τους εξέλιξη, τους θεσμικούς μηχανισμούς και τις στρατηγικές τους επιπτώσεις. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς εισήγαγε επίσημα την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), θέτοντας τα θεμέλια για βαθύτερη συνεργασία. Η επακόλουθη Συνθήκη της Λισαβόνας ενίσχυσε αυτές τις προσπάθειες δημιουργώντας το νομικό πλαίσιο για την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), επιτρέποντας στην ΕΕ να αναλαμβάνει επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων και να ενισχύει τη
στρατηγική της αυτονομία. Η ανάπτυξη κανόνων στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας συνδέεται στενά με ευρύτερες διαδικασίες ολοκλήρωσης και θεωρίες διεθνών σχέσεων. Η αρχιτεκτονική της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα βασίζεται στις αρχές της διακυβερνητικής συνεργασίας, με βασικά θεσμικά όργανα όπως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ο
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας να διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο. Επιπλέον, οι συνθήκες της ΕΕ θεσπίζουν μηχανισμούς για τη συλλογική ασφάλεια, συμπεριλαμβανομένων των ρητρών αμοιβαίας συνδρομής και της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO), οι οποίες διευκολύνουν τη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών. Παρά τις προόδους αυτές, εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την εναρμόνιση των εθνικών αμυντικών πολιτικών, την αντιμετώπιση των εξωτερικών απειλών και την εξισορρόπηση των σχέσεων ΕΕ - ΝΑΤΟ. Η εξελισσόμενη αμυντική στρατηγική της ΕΕ αντικατοπτρίζει τη δέσμευση για ενίσχυση του ρόλου της ως παγκόσμιου παράγοντα ασφάλειας, ενώ παράλληλα πλοηγείται στους πολιτικούς περιορισμούς. Στη παρούσα μελέτη, αναδεικνύεται ο τρόπος με τον οποίο οι κανόνες της ΕΕ έχουν διαμορφώσει τις πολιτικές ασφάλειας και άμυνας της και ταυτόχρονα αξιολογείται η αποτελεσματικότητά τους στην προώθηση ενός συνεκτικού και ικανού ευρωπαϊκού πλαισίου ασφάλειας.
Περίληψη
The European Union's security and defense strategy has undergone substantial evolution in recent decades, influenced by geopolitical shifts, institutional advancements, and legislative frameworks. This study examines the legal regulations pertaining to European security and defense, emphasizing their historical development, institutional frameworks, and strategic consequences. The Maastricht Treaty (1992) marked a pivotal moment by formally establishing the Common Foreign and Security Policy (CFSP), so setting the groundwork for enhanced collaboration. The subsequent Lisbon Treaty bolstered these initiatives by establishing the legislative foundation for the Common Security and Defence Policy (CSDP), enabling the EU to conduct crisis management operations and enhancing its strategic autonomy. The formulation of regulations in security and defense is intricately connected to overarching integration processes and international relations ideas. The EU framework in this domain relies on intergovernmental cooperation principles, with pivotal institutions such the European Council, the European Parliament, and the European Defence Agency assuming a vital role. The EU Treaties create frameworks for collective security, encompassing mutual aid clauses and Permanent Structured Cooperation (PESCO), which promote military collaboration among Member States. Notwithstanding these advancements, obstacles persist in reconciling national defense programs, confronting external threats, and managing EU - NATO relations. The EU's developing defense plan demonstrates a dedication to enhancing its position as a global security entity while managing political limitations. This study examines the influence of EU regulations on its security and defense policies and evaluates their efficacy in fostering a cohesive and competent European security system.