Η ανάπτυξη του εγκέφαλου και οι γνωστικές λειτουργίες των παιδιών με αναπτυξιακές μαθησιακές δυσκολίες

Abstract

Αναμφίβολα, η μελέτη του ανθρώπινου εγκεφάλου παρουσιάζει ένα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος μελετήθηκε συστηματικά κατά τις τελευταίες δεκαετίες για δύο διαφορετικούς λόγους. Ο πρώτος λόγος αφορούσε το διαχρονικό ενδιαφέρον που έχει ο άνθρωπος για την εξέταση και την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αναπτύσσεται η συμπεριφορά. Ο δεύτερος λόγος αφορά την ύπαρξη της δυνατότητας για να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο, χάρη στην ταχύτατη πρόοδο των νευροεπιστημών. Έτσι, κατέστη πλέον εφικτό το να μελετηθεί εις βάθος ο ανθρώπινος εγκέφαλος με τη χρήση νευροαπεικονιστικών μεθόδων και να υπάρξει μία σημαντική επίγνωση για τις λειτουργίες του. Στη φυσιολογική ανάπτυξη, η θεωρητική έρευνα είχε εστιάσει στην ανάπτυξη μοντέλων βάσει των οποίων όπως αναπτύσσεται γνωστικά. Η θεωρία του Piaget συνιστά μία από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες, μελετώντας τη γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου σε διακριτά μεταξύ τους στάδια. Με βάση την έως τώρα θεωρητική γνώση, ο άνθρωπος φαίνεται να διαθέτει εγγενώς τις γνωστικές λειτουργίες και η βιολογική ωρίμανση του εγκεφάλου να βελτιστοποιεί αυτές. Ως προς τη νευροεπιστημονική βάση της συμπεριφοράς, σε ένα πρώτο στάδιο εξέλιξης των σχετικών μελετών θεωρούνταν ότι η εκάστοτε περιοχή του εγκεφάλου είναι υπεύθυνη για μία συγκεκριμένη γνωστική λειτουργία. Ωστόσο, κατά μήκος του χρόνου διαπιστώθηκε ότι η εγκεφαλική λειτουργία είναι αρκετά πιο σύνθετη και πως μια περιοχή ενδεχομένως να είναι υπεύθυνη για περισσότερες γνωστικές λειτουργίες και το αντίστροφο. Ως προς τις παθολογίες της ανάπτυξης, στη συγκεκριμένη μελέτη εξετάστηκαν τρεις βασικές παθολογίες, ο αυτισμός, η δυσαριθμησία και η δυσλεξία. Στην περίπτωση του αυτισμού φαίνεται ότι υπάρχει μία πληθώρα νευροβιολογικών παρεκκλίσεων στα παιδιά που πάσχουν από τη διαταραχή. Διαφορές στη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, η απότομη ανάπτυξη του μεγέθους του ως τους 14 μήνες, οι κυτταρικές ανωμαλίες και τα αυξημένα επίπεδα BDNF είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικές. Ως προς τη δυσαριθμησία, φαίνεται ότι αυτή αναπτύσσεται σε σημαντικό βαθμό λόγω ανωμαλιών στον πλάγιο βρεγματικό λοβό. Είναι ωστόσο ασαφές το αν κάτι τέτοιο μπορεί να αποδοθεί σε γενετικές ανωμαλίες ή σε ανεπάρκεια περιβαλλοντικών ερεθισμάτων που να βοηθούν την ανάπτυξη της συγκεκριμένης περιοχής, αν και με βάση τα έως τώρα διαθέσιμα δεδομένα φαίνεται πως μάλλον ισχύει το δεύτερο παρά το πρώτο. Τέλος, στην περίπτωση της δυσλεξίας φαίνεται ότι η ασυμμετρία στην άνω οπίσθια επιφάνεια του κροταφικού λοβού, οι ανωμαλίες στο μεσολόβιο και στη γωνιώδη έλικα έχουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής. Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη μελέτη οδηγείται στη διαπίστωση πως οι νευροεπιστήμες έχουν συμβάλει καταλυτικά στην αύξηση της επίγνωσης για τις παθολογίες της ανάπτυξης. Ο αυτισμός, η δυσαριθμησία και η δυσλεξία φαίνεται να σχετίζονται με συγκεκριμένες παρεκκλίσεις της φυσιολογικής ανάπτυξης του εγκεφάλου.