Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην υπηρεσία προώθησης της ψηφιακής παρουσίας των σύγχρονων ελληνικών μουσείων στην εποχή του COVID-19

Δήμου, Μυρσίνη

The impact of social media on promoting and strengthening digital presence of Greek museums during the Coronavirus Pandemic

Πτυχιακή εργασία

Author

Δήμου, Μυρσίνη

Date

2021-09-29

Advisor

Koulouris, Alexandros

Κύριο άρθρο (1.587Mb)

Παρουσίαση πτυχιακής εργασίας (1.855Mb)

Συγκέντρωση στατιστικών δεδομένων (28.92Kb)

Keywords

Μουσείο ; Μουσειολογία ; Πολιτισμός ; Ψηφιακές υπηρεσίες ; Creative Commons ; Διαφήμιση ; Covid-19 ; Facebook ; SWOT analysis ; E-shop ; Μουσειακή εμπειρία ; Πολιτιστικές δράσεις ; Ψηφιακή τέχνη ; Στρατηγικές προώθησης ; Μέσα κοινωνικής δικτύωσης ; Πολιτιστική ταυτότητα ; Μουσεία του μέλλοντος ; Cultural communication

Abstract

Η παγκόσμια κανονικότητα τροποποιείται συνεχώς με σταθερή πορεία. Ωστόσο τα έτη 2020 και 2021 σημαδεύονται από την παγκόσμια πανδημία, που ακούει στο όνομα COVID- 19. Στο πλαίσιο αυτό, νέοι περιορισμοί και αναγκαίες λύσεις επηρεάζουν κάθε κοινωνική πτυχή, όπως και εκείνη του πολιτιστικού τομέα. Η μουσειολογία και κάθε όρος, που συνδέεται με την επιστήμη αυτή, εκσυγχρονίζονται και ταυτίζονται με τον ψηφιακό κόσμο, κατά τη διάρκεια του ολικού lockdown, σε μια προσπάθεια να θωρακιστεί η δημόσια υγεία. Οι φυσικές εγκαταστάσεις των μουσείων κλείνουν και οι δράσεις των μουσείων περιορίζονται στον ψηφιακό κόσμο, προκειμένου να συνεχίσουν να συμβάλλουν στην πολιτιστική εξέλιξη της χώρας. Η παρούσα πτυχιακή εστιάζει στον πολιτιστικό χάρτη της Ελλάδας και στην πληθώρα δραστηριοτήτων σε μουσεία της Αθήνας, που κατάφεραν να διατηρήσουν την επικοινωνία με το κοινό και να υλοποιήσουν δημιουργικές δράσεις. Χαρακτηριστικά παραδείγματα και μελέτες περίπτωσης αποτελούν το Μουσείο Μπενάκη, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, διότι ακόμη και με διαφορετική πορεία στον καλλιτεχνικό και πολιτιστικό χώρο, παρουσίασαν έντονη ψηφιακή δραστηριοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με αυτόν τον τρόπο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετατράπηκαν σε σύγχρονα εργαλεία για την είσοδό των μουσείων στον αναβαθμισμένο ψηφιακό κόσμο. Κάθε επίσκεψη στο προφίλ των μουσείων στο instagram, facebook, youtube δημιούργησε μια νέα μορφή διασύνδεσης θεατή και τέχνης και έτσι η βίωση του καλλιτεχνικού κόσμου απέκτησε νέο νόημα. Στο πλαίσιο αυτό, η πολιτιστική επικοινωνία αναβαθμίζεται και νέες δυνατότητες προσφέρονται για την υποστήριξη της τέχνης. Επομένως, ο αντίκτυπος του COVID-19 επηρέασε τόσο θετικά όσο και αρνητικά τον πολιτιστικό κόσμο με πληθώρα καλλιτεχνικών, διοικητικών, νομικών και κοινωνικών αλλαγών. Στις συνθήκες αυτές, οι εκθέσεις και τα εκθέματα ψηφιοποιούνται ή δημιουργούνται αποκλειστικά σε ψηφιακές πλατφόρμες, ενώ τα κοινωνικά δίκτυα (facebook, instagram, youtube κ.λπ.) και οι επίσημες ιστοσελίδες αναλαμβάνουν βοηθητικό και καθοδηγητικό ρόλο προκειμένου να υποστηρίξουν πολύπλευρα το νέο ψηφιακό υλικό. Η εξελισσόμενη αυτή πορεία αναδεικνύει νέες προκλήσεις, όπως την ανάγκη προστασίας των Creative Commons, τη στρατηγική προώθηση των μουσείων αποκλειστικά στον ψηφιακό κόσμο και τα ζητήματα που αφορούν την λειτουργία των e-shops των μουσείων. Οι συγκεκριμένοι παράγοντες είναι αρκετά καθοριστικοί τόσο για την ταυτότητα του μουσείου όσο και για τη δημιουργία, την οργάνωση και τη διαχείριση της τέχνης μέσω δράσεων, που σε κάθε στάδιο καραντίνας ανταποκρίθηκαν διαφορετικά στις απαιτήσεις του κοινού. Εν κατακλείδι, η μουσειακή βίωση και η ίδια η μουσειολογία, ως επιστήμη, διαμορφώνονται εκ νέου και προάγουν την ιδέα του “μουσείου του μέλλοντος”. Για το συγκεκριμένο μουσείο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνονται ξεναγοί και αντιλήψεις σχετικά με τις εγκαταστάσεις και την επίσκεψη συμμορφώνονται στους νέους κανονισμούς του COVID-19, που ισχύουν σε κάθε χώρα (χρήση μάσκας, τήρηση αποστάσεων). Ακόμη και στις νέες συνθήκες η μουσειακή εμπειρία και τα συναισθήματα, που νιώθει ο θεατής στο μουσείο, δεν σταματούν, διότι η τεχνολογία έρχεται να υποστηρίξει τα μουσεία και να προωθήσει τα ψηφιακά εκθέματα και τις υπηρεσίες, που θα χτίσουν γερά θεμέλια για τον άυλο πολιτισμό.

Abstract

What is deemed “normal” is ever-changing during a pandemic. The COVID-19 pandemic has brought changes to literally every aspect of everyday life, including the approach to culture. Museology with its many branches, is currently under modernization, implementing advanced uses of technology as social distancing has made it border-line impossible to lure visitors to museum premises. In Greece, as of the April of 2021, while far behind in technological implementations inside museums in comparison to other countries with similar cultural and economical background, a significant number of activities emerged throughout Greek museums, a surprising beacon of hope for the future of museums during this unprecedented pandemic. Museums such as the Benaki Museum, the National Museum of Contemporary Art, the Goulandris Foundation, are some of the museums that were strong examples of perseverance in keeping people still interested in art and the idea that museums can still offer their plethora of inspiration and knowledge behind closed doors. This thesis focuses on showcasing the different approaches and evolution of each and every aforementioned museum, shedding light to their strong ethos of continuously trying to diversify the art industry and their dedication to use technology and the Internet in museology as it should be used- as a tool, capable to unlock a whole new world of possibilities and applications, creating bridges between museums and visitors. Art installations and exhibitions are digitized or even solely distributed and viewed through social media platforms (e.g Instagram) while official museums’ websites are invoking the role to guide visitors in this transition to the digital world. This transition raises concerns about the protection of Creative Commons, the role of targeted advertisements and the significance of museum gift shops as means to maintain financial stability during the pandemic. In conclusion, museology is evolving and meticulously trying to stay afloat during the welter of changes that the COVID-19 has brought to our everyday life. While many question if a possible return to the “old normal” is possible for museums, digitization of art curation, preservation, exhibiting is here to stay, as visitors are still eager to engage with the museum world.