Απεικονίσεις της ανάγνωσης στη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία: Μελέτη, καταγραφή και παρουσίαση

Abstract

Εισαγωγή: Οι γνωστικές ικανότητες των μικρών παιδιών προάγουν τον αναδυόμενο γραμματισμό ήδη από την προσχολική ηλικία. Ως «αναδυόμενος γραμματισμός» ορίζονται οι πρώιμες εκδηλώσεις συμπεριφορών ανάγνωσης και γραφής των μικρών παιδιών, οι οποίες συνδέονται τόσο με την κωδικοποίηση και αποκωδικοποίηση του γραπτού λόγου όσο και με την κατανόησή του. Τα μικρά παιδιά δεν γνωρίζουν να διαβάζουν και να γράφουν με το συμβατικό τρόπο, ωστόσο, αλληλεπιδρώντας με διάφορα είδη γραπτού λόγου, καλλιεργούν τις δεξιότητες αυτές. H παιδική λογοτεχνία δεν θα μπορούσε παρά να αποτελέσει ισχυρό εκπαιδευτικό εργαλείο ενίσχυσης του αναδυόμενου γραμματισμού στα παιδιά, καθ’ ότι η ανάγνωση και η γραφή αποτελούν πολύτιμα εφόδια του ανθρώπου στη σύγχρονη εγγράμματη κοινωνία μας. Σκοπός: Η διερεύνηση του εκδοτικού τοπίου, της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας, σε σχέση με το θέμα της ανάγνωσης, η αποτύπωσή τους αναφορικά με τον τρόπο που παρουσιάζεται η ανάγνωση στο περιεχόμενό τους και η παραγωγή ενός επεξεργασμένου καταλόγου έτοιμου προς αξιοποίηση από την εκπαιδευτική κοινότητα. Μέθοδος: Για την παρούσα ποιοτική έρευνα χρειάστηκε μια πολυδιάστατη ερευνητική μεθοδολογία. Η αρχειακή μελέτη αποτέλεσε την αρχική ερευνητική στρατηγική για τη συλλογή και καταγραφή των βιβλίων παιδικής λογοτεχνίας που αφορούν στην ανάγνωση. Εν συνεχεία, αξιοποιήθηκε η ανάλυση περιεχομένου ώστε να κατηγοριοποιηθεί το υλικό με βάση τις εκφάνσεις της ανάγνωσης και τον τρόπο που παρουσιάζεται μέσα από αυτό. Τέλος, η δημιουργία του καταλόγου ολοκληρώθηκε μέσω της παραγωγής υλικού. Αποτελέσματα: Από την αρχειακή μελέτη προέκυψε η καταγραφή 166 βιβλίων σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας, ελληνικής και μεταφρασμένης στα ελληνικά, στο σύνολο των οποίων απεικονίζεται η ανάγνωση με διαφορετικές εκφάνσεις. Μέσω της ανάλυσης περιεχομένου αποτυπώθηκε ο τρόπος με τον οποίο αναδεικνύονται στα βιβλία οι διαφορετικές αυτές εκφάνσεις. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα βιβλία ταξινομήθηκαν σε τρεις κατηγορίες: α) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσα από τους χώρους ανάγνωσης και βιβλίου, δηλαδή βιβλιοθήκες και βιβλιοπωλεία, β) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσω της χαράς για τα βιβλία και τη φιλαναγνωσία και γ) βιβλία στα οποία η ανάγνωση απεικονίζεται μέσω του βιβλίου ως αντικείμενου. Εδώ είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα όρια των κατηγοριών δεν υπήρξαν σαφή για πολλά από τα βιβλία, με αποτέλεσμα κάποια από τα βιβλία να ανήκουν σε παραπάνω από μία κατηγορία. Ολοκληρώνοντας, από τη μεθοδολογία παραγωγής υλικού, σχεδιάστηκε ένας ψηφιακός κατάλογος των βιβλίων αυτών, σε μορφή flipbook, ο οποίος μπορεί να αναζητηθεί και να χρησιμοποιηθεί ανά πάσα στιγμή αποτελώντας υποστηρικτικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Συμπεράσματα: Η ανάγνωση προβάλλεται με πολλούς διαφορετικούς τρόπους στη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία. Οι κατηγορίες που σχηματίστηκαν καθιστούν σαφή τα όρια αυτών των εκφάνσεων, δημιουργώντας μια ξεκάθαρη εικόνα της θεματολογίας, σχετικά με την ανάγνωση, που μπορεί να συναντήσει κανείς σε αυτά τα βιβλία. Το εκδοτικό τοπίο στηρίζει και προωθεί την αναγνωστική αξία καθώς το να δίνεται στα παιδιά πρόσβαση στη λογοτεχνία είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ανάπτυξή τους.