Mοριακές και ανοσολογικές «υπογραφές» στο περιφερικό αίμα ασθενών με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
Molecular and immunologic signatures in the peripheral blood of head and neck cancer patients
Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία
Συγγραφέας
Κουλαξίδου, Ραφαηλία
Ημερομηνία
2023-02-10Επιβλέπων
Φόρτης, ΣωτήριοςΛέξεις-κλειδιά
TCR ρεπερτόριο ; Καρκίνος κεφαλής ; Καρκίνος τραχήλουΠερίληψη
Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου (ΚΚΤ) είναι ο έβδομος πιο συχνός τύπος
καρκίνου παγκοσμίως, με ιδιαίτερα υψηλή επιθετικότητα και θνησιμότητα και ποικιλία
κλινικών εκδηλώσεων. Καθώς η εντόπιση και η διάγνωση της νόσου
πραγματοποιούνται στις περισσότερες περιπτώσεις σε προχωρημένο στάδιο, οι
ασθενείς υποφέρουν από έντονα συμπτώματα, ενώ η καθυστέρηση έναρξης της
θεραπείας μπορεί να οδηγήσει σε κακή πρόγνωση. Ταυτόχρονα, η απουσία
επικυρωμένων προβλεπτικών βιοδεικτών οδηγεί πολλές φορές στη λανθασμένη
επιλογή χορηγούμενης θεραπείας, με αυξημένη τοξικότητα και ελαττωμένη
ανταπόκριση των ασθενών με ΚΚΤ. Συνεπώς, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη ανεύρεσης
νέων κλινικά σημαντικών προβλεπτικών βιοδεικτών για την επιλογή των ασθενών που
είναι πιθανότερο να ανταποκριθούν στην κατά περίπτωση αντικαρκινική θεραπεία.
Στην παρούσα μελέτη διερευνήθηκε η επίδραση πρότυπων θεραπειών στην β
αλυσίδα του υποδοχέα των Τ κυττάρων (TCR Vβ), στο περιφερικό αίμα ασθενών με
ΚΚΤ. Ο προσδιορισμός της αλληλουχίας Vβ του TCR πραγματοποιήθηκε με
αλληλούχισης επόμενης γενιάς (NGS) σε 24 δείγματα αίματος που συλλέχθηκαν από
12 ασθενείς με ΚΚΤ κατά την διάγνωση και μετά το τέλος της εκάστοτε θεραπείας.
Βάσει των αποτελεσμάτων, η συχνότητα εμφάνισης και ο αριθμός των TCR
κλωνότυπων παρουσίασαν μικρή αύξηση μετά τη θεραπεία στο σύνολο των ασθενών,
χωρίς όμως αυτές οι μεταβολές να είναι στατιστικά σημαντικές. Παρόλα αυτά,
σημαντικές αλλαγές στις συχνότητες μεταξύ των κορυφαίων 10 TCR Vβ κλωνότυπων
ανιχνεύθηκαν μετά τη θεραπεία. Ορισμένοι ασθενείς ανέπτυξαν νέους κλωνότυπους σε
υψηλές συχνότητες ενώ παρατηρήθηκε και η εξαφάνιση κλωνότυπων που βρίσκονταν
σε αφθονία πριν από τη θεραπεία. Αυτά τα δεδομένα παρέχουν προκαταρκτικά
στοιχεία ότι οι πρότυπες θεραπείες σε ασθενείς με ΚΚΤ μπορούν να επάγουν
συστημικές ανοσολογικές αποκρίσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε
μελλοντικές θεραπείες για βελτιωμένα κλινικά αποτελέσματα. Επίσης, η συσχέτιση
των αποτελεσμάτων με την κλινική έκβαση των ασθενών της μελέτης, θα μπορούσε να
αναδείξει τις μεταβολές του TCR ρεπερτορίου σε προβλεπτικό βιοδείκτη απόκρισης
στη θεραπεία ασθενών με ΚΚΤ.
Περίληψη
Head and neck cancer (HNC) is the seventh most common cancer type
worldwide, with particularly high aggressiveness and mortality and a variety of clinical
manifestations. As in most cases detection and diagnosis of the disease takes place at
an advanced stage, patients suffer from severe symptoms, and delay in treatment
initiation can lead to a poor prognosis. At the same time, the absence of validated
predictive biomarkers often leads to the wrong choice of administered treatment, with
increased toxicity and reduced response of HNC patients. Therefore, the need for new
clinically relevant predictive biomarkers for the selection of patients who are most
likely to respond to the appropriate anticancer treatment is imperative.
In the present study, the effect of standard treatments on the β chain of the T
cell receptor (TCR Vβ), in the peripheral blood of patients with HNC, was investigated.
TCR Vβ sequencing was performed by next-generation sequencing (NGS) in 24 blood
samples collected from 12 HNC patients at diagnosis and after the end of the treatments.
Based on the results, the frequency and richness of TCR clonotypes showed a small
increase after treatment in all patients, but these changes were not statistically
significant. Nevertheless, significant changes in frequencies among the top 10 TCR Vβ
clonotypes were detected after treatment. Some patients developed new clonotypes at
high frequencies, while disappearance of clonotypes that were abundant before
treatment was also observed. These data provide preliminary evidence that standard
therapies in HNC patients can induce systemic immune responses, which could be
exploited in future therapies for improved clinical outcomes. Moreover, the correlation
of the results with the patients’ clinical outcomes, could highlight alterations in the TCR
repertoire as a predictive biomarker of response to treatment of patients with HNC.